Toegang tot eerstelijnszorgverstrekkers
Naast het preventieve gezondheidsbeleid moeten ook andere uitdagingen binnen de eerstelijnszones aangepakt worden. In sommige eerstelijnszones staat de toegang tot eerstelijnszorgverleners onder druk. Diverse stakeholders, waaronder lokale besturen, kunnen een rol spelen in het aanpakken van dit probleem. Toch is het cruciaal om dit binnen de eerstelijnszone zelf te bespreken en helder af te bakenen welke rol iedereen opneemt. Op deze manier kunnen alle betrokken partijen samenwerken vanuit een gedeelde visie. Als deze vraagstukken enkel op lokaal niveau worden besproken, bestaat het risico van tegenwerking en zelfs versterking van het probleem.
Huisartsenzones en huisartsenkringen
Een huisartsenkring vormt een vereniging van vrijwillig aangesloten huisartsen die hun beroepsactiviteit uitoefenen binnen een specifieke huisartsenzone. Deze zones omvatten aaneengesloten geografische gebieden bestaande uit één of meerdere gemeenten, of delen van grote agglomeraties zoals Antwerpen en Gent. De rol van een huisartsenkring bestaat erin de belangen van huisartsen binnen hun zone te vertegenwoordigen en als lokaal aanspreekpunt te fungeren voor huisartsen alsook het lokale beleid, met het oog op de implementatie van het lokale gezondheidsbeleid. Een overzicht van huisartsenzones, hun respectievelijke huisartsenkringen en gemeenten kan worden geraadpleegd in het ministerieel besluit over huisartsenzones of via de beschikbare "excel" in het document Huisartsenkringen_versie mei 2023 (22.65 KB) "excel".
Huisartsenkringen hebben de mogelijkheid om in onderling overleg voorstellen te doen tot wijziging van huisartsenzones door het toewijzen van één of meerdere gemeenten, of delen ervan in grote agglomeraties zoals Antwerpen en Gent, aan een andere huisartsenkring. Op termijn heeft het Departement Zorg de intentie om huisartsenkringen financieel aan te moedigen om zich te aligneren met de eerstelijnszone.
Huisartsenwachtposten
In Vlaanderen zijn er begin 2023 55 wachtposten, beheerd door 45 wachtpostvzw's. Bijna heel Vlaanderen is gedekt, behalve Tongeren. Sommige vzw's beheren meerdere wachtposten, met hoofd- en satellietwachtposten. Deze verschillen in grootte en openingstijden. De meeste wachtposten zijn alleen in het weekend open, maar steeds meer bieden ook doordeweekse diensten aan. De federale overheid wil dat wachtposten in de toekomst samenwerken in functionele samenwerkingsverbanden van huisartsen, maar dit is nog niet operationeel. Het streven is om vanaf 1 januari 2025 via deze samenwerkingsverbanden te werken. Domus Medica en Wachtposten Vlaanderen volgen deze ontwikkelingen op. Een visueel overzicht van de wachtposten
Ziekenhuisnetwerken
Op 29 juni 2015 ondertekenden de ministers verantwoordelijk voor volksgezondheid van alle bestuursniveaus een gemeenschappelijke verklaring over de hervorming van het ziekenhuislandschap. De verklaring gaat uit van een gedeelde visie en overleg om de bijsturingen in de ziekenhuissector te realiseren. Verder is het volgens deze verklaring de taak van de deelstaten om te toetsen of de nieuwe infrastructuurprojecten in de ziekenhuissector passen binnen de visie op het toekomstig ziekenhuislandschap. De principes volgens de gemeenschappelijke verklaring zijn dat:
- de patiënt centraal staat in het gezondheidsbeleid.
- kwaliteitsverbetering de ultieme toetssteen is bij beslissingen.
- netwerkvorming en samenwerking tussen ziekenhuizen belangrijke hefbomen zijn.
- de overheid ruimte geeft aan innovatie en sociaal ondernemerschap.
- alle betrokkenen overleggen regelmatig met elkaar.
In Vlaanderen werden 13 loco-regionale ziekenhuisnetwerken gevormd. Deze werden niet gevormd op basis van aaneensluitende eerstelijnszones en volgen evenmin de afbakening van de referentieregio’s. In deze powerpoint vind je een kaart waar de 13 ziekenhuisnetwerken weergegeven zijn ten opzichte van de eerstelijnszones.
Klimaat-gezondheid
Eind 2023 lanceerde het Departement Zorg het Vlaams klimaat-gezondheidsplan: een strategie met als missie om de negatieve effecten van de klimaatverandering op onze gezondheid te beperken en de positieve invloed te versterken. Met onder andere extra financiering, preventieve maatregelen, publieke campagnes en praktische ondersteuning hoopt de Vlaamse overheid zo de toenemende druk op de zorgsector en de gezondheidskosten te verlichten. Er zijn al veel organisaties die rond gezondheid en klimaat werken. Het is de bedoeling om met dit plan linken te leggen tussen initiatieven en partners. Het is niet duidelijk op welke manier dit plan concreet uitgewerkt zal worden, welke middelen er tegenover staan en wie hier welke rol opneemt.
Vaccinaties
Begin 2024 vindt de Vlaamse gezondheidsconferentie vaccinaties plaats. Dan zal duidelijk worden welke vaccinatiestrategie de Vlaamse overheid de volgende jaren naar voor schuift. Aangezien de eerstelijnszones een belangrijke rol speelden bij de inkanteling van de covid vaccinatie in de eerstelijn, zullen zij vermoedelijk ook in de toekomst een rol toebedeeld krijgen.