Het stadspark van Antwerpen is een groen gebied van veertien hectare waar de stadsbewoners komen om te ontspannen, te spelen en tot rust te komen. Dat is al 151 jaar zo. Het romantische landschapspark is getekend door Eduard Keilig. Maar de omgeving is de laatste anderhalve eeuw veranderd. Lag het park indertijd aan de rand van de stad, nu ligt het er middenin. De verdere verstedelijking en modernisering heeft gevolgen voor de waterbevoorrading van de vijver, de toenemende mobiliteit rond het park en het veranderde en intensievere parkgebruik. Daarnaast zag het park er door het beperkte structureel groenonderhoud en de natuurlijke selectie en toename van bomen en planten slordig uit.
Vooral sinds 2000 kreeg het imago van het park een deuk door nog meer zwerfvuil, prostitutie, overlast en beperkt onderhoud. Zo klonk het toch tijdens de participatiegesprekken in 2006 en 2007. Sindsdien heeft de stad al enkele stappen gezet, zoals de aanleg van een skatepark en een speeltuin, en waren er acties tegen sluikstorten en prostitutie. In 2008 vond het stadsbestuur een doordachte ingreep voor het stadspark nodig en het lanceerde een Open Oproep. De brede participatie die werd uitgerold, veroorzaakte veel commotie. Sinds 2010 is het stadspark erkend als beschermd monument, waardoor de oorspronkelijke landschapsstijl gegarandeerd behouden zal blijven. Maar de stad wil ook inspelen op de hedendaagse behoeften.
Buurt doet mee
Dankzij de burgerbegroting van het district Antwerpen waarbij buurtgroepen en bewoners tien procent van het budget van het district mogen beheren, beschikte het buurtcomité over financiële middelen om zelf in februari van dit jaar een debatavond te organiseren. Ook voor het district en de stad was de herwaardering van het stadspark al een prioriteit, maar door het initiatief van het buurtcomité werd dit nog versterkt. ‘Als stad zijn we op dit voorstel gesprongen,’ zegt Andries Gouweloose van het team publieke ruimte van het district Antwerpen die inmiddels het buurtcomité als belangrijkste partner beschouwt.
‘Tijdens die dialoogavond wilden we al meteen op veel vragen kunnen antwoorden en dus mobiliseerden we ook de groendienst, het waterplan en het brugbeheer. Veel van de andere vragen en opmerkingen van die avond hebben we meegenomen om het traject verder uit te werken.’ Op de website van het district staat het algemene verslag van de dialoogavond, zodat iedereen alle informatie kan terugvinden. Op die avond was het meteen duidelijk dat de buurt graag snel een einde wilde zien aan de verloedering van het stadspark en dat ze wilde dat er weer water in de vijver zou staan.
Al veel zichtbaar
Dit voorjaar werden de eerste versnelde ingrepen al uitgevoerd. Door de bronbemaling van een nabijgelegen werf af te leiden naar een zuiveringsinstallatie kon dit grondwater gebruikt worden om de stadsparkvijver bij te vullen. Deze bemaling is intussen afgelopen, maar de vijver droogt sindsdien niet meer op. Een aantal parkeerstroken rondom het park werden onthard om waterinfiltratie te bevorderen. Door het vernieuwen van bekabeling en het aanbrengen van extra verlichting werd het veiligheidsgevoel verhoogd. De herstellingswerken aan de 27,5 meter lange smeedijzeren Keiligbrug zijn ook al gebeurd. ‘Het is niet omdat het herwaarderingsplan nog niet af is, dat er ondertussen geen verbeteringen mogen gebeuren,’ zegt Andries Gouweloose.
‘Daarmee winnen we opnieuw vertrouwen en geven we aan dat we er echt iets van willen maken. Bovendien is er budget. Dat is essentieel, want zonder geld kun je niets doen.’ Het totale herwaarderingsproject loopt over meerdere jaren, in deze legislatuur 2019-2024 is er voor dagelijks onderhoud, de restauratie van de Keiligbrug, het ontwerp en de uitvoering van het herwaarderingsplan, het speelweefselplan en het speelterrein zes miljoen euro gereserveerd. Ook nadien blijft het onderhoud een aandachtspunt, maar de buurt is bereid te helpen bij het onderhoud van de standbeelden, net zoals de skaters dat ook voor het skatepark willen doen.
De Keiligbrug werd ondertussen al gerenoveerd.
Bij de aanleg lag het park aan de rand van de stad, nu niet meer.
Zelf participatie kanaliseren
Voor veel bovenlokale projecten wordt de participatie in Antwerpen aan bureaus uitbesteed. ‘In het district Antwerpen proberen we de participatie zelf te organiseren, om heel dicht bij de bewoners te blijven. Als het overheidsniveau dat het meest nabij is, proberen we heel aanwezig en aanspreekbaar te zijn,’ zegt Andries Gouweloose die voor de herwaardering van het stadspark ook in contact staat met de scholen, belangrijk voor het speelweefselplan, en met de Joodse en Indiase gemeenschap die in de buurt wonen en van wie de ouders met de kinderen naar de speeltuin komen.
Transparantie verhoogt slaagkansen
De snelle ingrepen zijn vandaag al zichtbaar, maar de grote resultaten zullen pas later merkbaar zijn. In een volgende stap zullen de partners en bewoners betrokken worden bij de opmaak van de plannen door het studiebureau en bij de opmaak van het speelweefselplan voor de ruime buurt en de vernieuwing van de speeltuin in het bijzonder. ‘Door het buurtcomité en de omwonenden grondig in te lichten en bij de plannen te betrekken, vergroten de slaagkansen,’ zegt Andries Gouweloose voor wie duidelijke communicatie van groot belang is, al is het niet altijd gemakkelijk om open en transparant te communiceren, omdat de informatie van veel verschillende diensten moet komen. Een eerste informatiebrief werd in ruim 9000 brievenbussen in de buurt verspreid. Hierin werd al ingegaan op bekende bezorgdheden zoals het waterpeil van de parkvijver. Zolang het herwaarderingstraject van het stadspark loopt, zal er bovendien elk half jaar een dialoogmoment zijn. Het volgende staat dit najaar op het programma, maar wellicht kan dat door corona niet in fysieke vorm worden georganiseerd. •
Marlies van Bouwel is hoofdredacteur van Lokaal
Voor Lokaal 10 | 2020
Communicatie & participatie Publieke Ruimte district Antwerpen: Andries Gouweloose , T: 03-338 34 13 en project Herwaardering Stadspark Antwerpen
Verwant
