Omgeving: Het wegennet efficiënt beheren

Visuele inspectie voor wegennetbeheer, zo heet de methodiek die het OCW heeft ontwikkeld om schade aan wegen te inventariseren. ‘Het is belangrijk om schade vroeg te detecteren,’ zegt Tim Massart (OCW). ‘Preventief onderhoud vraagt veel minder tijd en middelen dan reactief onderhoud. Als je een goed beeld hebt van de staat van alle wegen in je beheer, kun je een prioriteitenlijst opmaken en het beschikbare budget op de efficiëntst mogelijke manier besteden.’

De OCW-methodiek bepaalt welke schades aan wegen moeten worden geregistreerd en hoe dat moet gebeuren. Het resultaat is een kaart van de algemene toestand van het wegennet, waarin met kleurcodes de prioriteiten zichtbaar zijn. ‘Vroeger gebeurde het vanuit een voertuig dat traag door de straten reed. De operator op de passagiersstoel gaf de schades in. Tegenwoordig wordt vanuit een rondrijdende auto om de vijf meter een foto gemaakt van het wegdek. Achteraf bekijkt en interpreteert een operator de beelden. Nu wordt daarvoor ook al artificiële intelligentie ingeschakeld. Dat systeem beoordeelt tot 95 procent van de schades correct volgens de OCW-methodiek, af en toe is nog een controle nodig om de resultaten scherp te stellen.’

Kostenefficiënt

Een gemeente kan de inspectie van haar wegennet zelf uitvoeren of er een studiebureau voor in de arm nemen. De gemeente Meise liet in 2021 de oefening maken. Toenmalig schepen en huidig gemeenteraadslid Roel Anciaux: ‘Ik stelde vast dat bij de heraanleg van wegen niet altijd objectieve criteria werden gehanteerd.

Soms speelden electorale overwegingen mee, soms werden de grootste roepers het eerst bediend. Dat is verre van optimaal, als je de beschikbare middelen op de juiste manier en de juiste plaats wilt inzetten. Naast de wegen hebben we ook de fietspaden onder de loep genomen. Het resultaat van de studie is niet louter een inventaris van de actuele toestand. Het bureau heeft ook berekend welke middelen wanneer nodig zullen zijn voor welke straat, en projecties gemaakt over tien, vijftien jaar. Zo kan de gemeente de nodige budgetten opnemen in de meerjarenbegroting. We kunnen ook parameters inzetten om meer gewicht te geven aan straten waar bijvoorbeeld veel mensen wonen of waar de meeste scholen liggen. De combinatie van het op de OCW-methodiek gebaseerde werk van het studiebureau en de knowhow van de gemeente heeft een prima tool opgeleverd om de lokale wegen goed te beheren.’

Innovatieve toepassing

Arcadis is een van de bureaus die de OCW-methodiek gebruiken om schades te herkennen en te inventariseren, en heeft daarvoor een AI-tool ontwikkeld. Wouter Verhaegen (Arcadis): ‘Voor asfaltverharding halen onze scripts intussen een accuraatheid van meer dan 95 procent. Voor beton en kleinschalige elementen is vervolgens een manuele controle vereist. In Meise hebben we alle schade geregistreerd op het wegennet dat ruim 300 kilometer lang is. De schades bepalen de globale index van alle wegen (de staat van de weg), wat vervolgens in een GIS-omgeving wordt ingebracht; onze data-analisten berekenen de toekomstige evolutie van de staat van de wegen conform de OCW-methodiek. Het resultaat is een dashboard met de staat van elke weg en hoe die zal evolueren, en hoeveel budget er nodig is om het wegenareaal te onderhouden. De gemeente kan er de prioriteiten uithalen en er een budgettering aan ophangen.’

In de praktijk is na deze oefening opvolging van de schade ook belangrijk, omdat bijvoorbeeld winterschade of andere oorzaken van plotse schades in één momentopname niet altijd gevat worden. ‘De OCW-methodiek is een zeer nuttige tool waaruit een realistische prioritering komt, vertrekkende van de huidige staat van het wegenareaal,’ besluit Wouter Verhaegen. —