'Iedereen heeft het recht een menswaardig leven te leiden. Dit recht omvat het recht op een behoorlijke huisvesting' staat sinds 1993 in artikel 23 van de Belgische Grondwet te lezen. Ook de Vlaamse Wooncode gaat uit van dit woonrecht: 'Iedereen heeft recht op menswaardig wonen,' staat er. De lokale besturen hebben een belangrijke opdracht in het mee realiseren van dit woonrecht. Daarvoor hebben zij een decretaal verankerde coördinerende functie gekregen. Zij moeten de verschillende partijen die op lokaal vlak bezig zijn met de thema's 'huisvesting' en 'wonen' rond de tafel krijgen en zorgen dat er een samenhangend beleid wordt gevoerd. De gemeente heeft een zekere vrijheid om dat beleid en die regiefunctie zelf vorm te geven. De Vlaamse regelgever heeft wel een kader geschapen in het Besluit van de Vlaamse Regering van 16 november 2018 over het lokaal woonbeleid door daarin  drie Vlaamse beleidsprioriteiten voor wonen vast te stellen voor de periode  2020-2025:

1. De gemeente zorgt voor een divers en betaalbaar woonaanbod afhankelijk van de woonnoden.
2. De gemeente werkt aan de kwaliteit van het woningpatrimonium en de woonomgeving.
3. De gemeente informeert, adviseert en begeleidt inwoners met vragen over wonen.

Om  het beleid in de praktijk te vertalen en om die regierol waar te maken, kan de gemeente opeen aantal instrumenten en procedures terugvallen. De Vlaamse overheid stimuleert ook een intergemeentelijke aanpak door samenwerkingsverbanden lokaal woonbeleid te subsidiëren.  

Lokaal woonbeleid is per definitie integraal. 'Wonen' heeft belangrijke raakvlakken met andere beleidsdomeinen, zoals ruimtelijke ordening, armoedebeleid, leefbaarheid, wonen voor ouderen (ouderenbeleid), energie, welzijn, duurzaamheid...