20/08/2025

Jaarrapport inburgering 2024: 55% van de nieuwkomers blijft buiten het formele traject

Diversiteit en gelijke kansen
- Diversiteit

Nieuws

In 2024 vestigden opnieuw tienduizenden nieuwkomers zich in Vlaanderen. Een deel daarvan volgde een verplicht of vrijwillig inburgeringstraject, maar het Vlaams beleid bereikt nog altijd 55% van de nieuwkomers niet. De cijfers van het Jaarrapport Inburgering (opent nieuw venster)van het Agentschap Binnenlands Bestuur bieden waardevolle inzichten om het inburgeringsbeleid verder te versterken en vooral beter af te stemmen met een lokaal beleid. Dit zijn de voornaamste vaststellingen van het Jaarrapport.

Instroom blijft hoog, vooral onder jongvolwassenen

In 2024 vestigden 52.976 nieuwkomers zich in het Vlaamse Gewest. Bijna de helft (47%) is tussen 18 en 29 jaar oud. Van deze groep is 44% afkomstig uit EU+-landen en 56% uit niet-Europese landen (derdelanders).

Slechts 23% van deze nieuwkomers moest verplicht inburgeren. Het gaat vooral om gezinsherenigers met derdelanders of Belgen, erkende vluchtelingen en hun gezinsleden. De overige 76% had recht op inburgering zonder verplichting, de rechthebbende inburgeraars. Zij zijn in 2024 vooral tijdelijk ontheemden, studenten en arbeidsmigranten met hun familie.

Minder verhuizingen vanuit Brussel en Wallonië

In 2024 verhuisden 2.484 verplichte inburgeraars van Brussel of Wallonië naar Vlaanderen. Dat is 12% minder dan in 2023. Zij vestigen zich vooral in West-Vlaanderen, de stad Antwerpen, Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen.

Ook het aantal rechthebbenden dat verhuisde uit Brussel of Wallonië daalde fors: met 48%. In totaal ging het om 2.148 personen, van wie 35% naar Vlaams-Brabant trok.

Aantal minderjarige nieuwkomers blijft stabiel

In 2024 kwamen 15.535 minderjarigen (2 tot 17 jaar) naar Vlaanderen. Dat aantal is vergelijkbaar met 2023, maar ligt wel lager dan in 2022. Toen zorgde de oorlog in Oekraïne voor een uitzonderlijk hoge instroom (23.719 minderjarigen).

Iets minder inburgeringscontracten, meer verplichte trajecten

In 2024 ondertekenden 24.248 nieuwkomers voor het eerst een inburgeringscontract in Vlaanderen of Brussel. Dat is 3% minder dan in 2023. In Vlaanderen deed 61% dat verplicht, 39% koos daar vrijwillig voor.

Opvallend: het aantal contracten van rechthebbenden daalde met 23%, terwijl het aantal verplichtingen met 9% steeg. Het betalend maken van inburgeringscontracten speelt hierin wellicht een rol.

Derdelanders tekenden 93% van alle contracten. Het aandeel EU-burgers daalde met 53%.

Participatie- en netwerktraject in opmars

Sinds 2023 is het participatie- en netwerktraject verplicht voor wie moet inburgeren. In 2024 rondden al 2.659 personen dit traject af, meestal via vrijwilligerswerk of conversatiegroepen. Lokale besturen kregen de opdracht om het vrijetijdsaanbod open te stellen voor inburgeraars. Ze doen dat uiteraard niet alleen voor wie in een traject zit, maar voor alle nieuwe en gevestigde inwoners. De Vlaamse regering plant een evaluatie van dit luik van het inburgeringstraject.

Beperkt bereik van inburgering blijft zorgwekkend

Het jaarrapport stelt dat 24% tot 36% van de nieuwkomers een contract ondertekent en 10% tot 16% daarbovenop enkel een cursus Nederlands als tweede taal (NT2) volgt. Ongeveer 55% van de nieuwkomers in het Vlaamse Gewest wordt niet bereikt met inburgering of met NT2. In 2023 en 2024 zien we wel dat het aandeel nieuwkomers dat er voor kiest enkel NT2 te volgen, groter is dan voorheen.

Meer dan 130.000 nieuwkomers leren Nederlands

In 2024 waren er 136.869 unieke personen met een inschrijving NT2. Het aantal inschrijvingen met een profiel Centra Basis Educatie (CBE) ligt op 25.664 en het aantal met een profiel CVO (Centra voor Volwassenonderwijs) op 112.764. In 2024 steeg het aantal unieke personen met een inschrijving met 9% ten opzichte van 2023.

Sinds 1 maart 2022 moeten personen met een inburgeringscontract twee jaar na het behalen van hun inburgeringsattest niveau B1 mondeling halen, tenzij ze werken of studeren. Inburgeraars worden dan ook sterk aangemoedigd om zich na het behalen van niveau A2, ook niveau B1 te behalen. 68% kan binnen de drie maanden starten met NT2 niveau A1 en 88% binnen de zes maanden.

Voor een efficiënter inburgeringsbeleid: erken en versterk de rol van lokale besturen

De beperkte instroom in het formele traject, in combinatie met complexe hervormingen zoals de invoering van retributies en de geïntegreerde intake, onderstreept de nood aan een evaluatie van het inburgeringsbeleid. De VVSG riep in haar memorandum over samenleven in diversiteit op om deze hervormingen kritisch te bekijken. Evalueer niet alleen het participatie- en netwerktraject, maar ook andere recente wijzigingen zoals de retributie en de nieuwe intake-aanpak.

Daarnaast vraagt de VVSG om werk te maken van de afspraak van de Commissie Decentralisatie "om de intake voor het inburgeringsbeleid door de agentschappen samen met VDAB vorm te geven binnen de lokale besturen".

Bovendien pleit de VVSG al jaren om ook werk te maken van klantenreis van nieuwkomers in verschillende types van gemeenten om zo het inburgeringsbeleid efficiënter te organiseren en meer nieuwkomers te bereiken in samenwerking met lokale besturen.

Heel wat lokale besturen investeren in voortrajecten inburgering in afwachting van de inburgeringscursussen en in een lokaal inburgeringsbeleid voor de nieuwkomers die het Vlaams Agentschap Integratie en inburgering niet bereikt. Zo investeren ze in onthaalgespreken voor nieuwkomers en organiseren ze oefenkansen Nederlands vaak in afwachting van de officiële cursussen NT2, zoals deze zomervakantie in tal van steden en gemeenten gebeurt.