Lokale besturen vragen structurele steun voor lokaal samenleven in diversiteit

De projectsubsidie voor het Plan Samenleven loopt eind september af. Veel lokale besturen maken zich zorgen: wat komt daarna? Ze vragen snel duidelijkheid én voldoende structurele ondersteuning van de Vlaamse overheid om hun werk rond integratie en inburgering duurzaam verder te zetten.

Plan Samenleven werkt: gemeenten boeken resultaat, maar inzet bots op grenzen

De recente VVSG-enquête toont aan dat gemeenten dankzij Vlaams cofinanciering van het Plan Samenleven acties opzetten die echt het verschil maken. Investeren in samenlevingsbeleid loont: gemeenten realiseren tastbare resultaten: ze creëren oefenkansen Nederlands, bouwen bruggen naar onderwijs en werk, vergroten het toegankelijk vrijetijdsaanbod en versterken sociale cohesie. Lees de samenvatting van de bevraging.

Maar de boodschap die de lokale besturen via de VVSG-enquête geven is duidelijk: tijdelijke subsidies zijn geen duurzame oplossing. Zonder voldoende structurele financiering dreigt verlies van expertise, netwerken en mensen.

Lokale verantwoordelijkheid groeit, structurele middelen blijven achter

Met het Vlaams integratie- en inburgeringsdecreet in 2013 kregen gemeenten meer taken, maar amper bijkomende middelen. Slechts 57 lokale besturen kregen in 2016 middelen bij de inkanteling van het decreet. Voor de inkantelinng wilden 55 anderen instappen, maar vielen uit de boot door een tekort aan Vlaamse middelen. Terwijl de diversiteit in steden en gemeenten groeit, blijven extra Vlaamse investeringen uit. Bovendien kregen lokale besturen ook bijkomende opdrachten zoals de invoering van de vierde pijler inburgering. Het Vlaams inburgeringsbeleid bereikt ook niet alle nieuwkomers in de gemeenten. Lokale besturen moeten inzetten op een aanvullend nieuwkomersbeleid. Dat zet de slagkracht van het lokale bestuur onder druk. De VVSG wees hierop in haar memorandum.  

Tijdelijke impulsen zijn niet genoeg

Het Plan Samenleven (opent nieuw venster) gaf de voorbije jaren een tijdelijke impuls aan lokale projecten om samenleven in diversiteit te versterken. Meer dan 140 lokale besturen stapten mee in. Vlaanderen investeerde in 2024 nog 16,8 miljoen euro via cofinanciering.

Veel besturen hebben de voorbije jaren geïnvesteerd in personeel, netwerken en partnerschappen. Als de subsidies stoppen, kunnen ze deze mensen niet aan boord houden. Dat betekent niet alleen het stopzetten van waardevolle acties, maar ook verlies van opgebouwde kennis en partnerschappen – iets wat je niet zomaar heropbouwt. De bevraging maakt duidelijk:

• 96% verwacht minder ruimte voor diversiteitsbeleid zonder financiering.
• 75% vreest dat acties stilvallen.
• 73% zal projecten moeten stopzetten.
• 55% vreest verlies van personeel en expertise.

De VVSG dringt aan op snelle duidelijkheid

Lokale besturen bereiden nu hun nieuwe Beleids- en Beheerscyclus (BBC) voor. Ze moeten beleidskeuzes maken, prioriteiten vastleggen en budgetten toewijzen. Duidelijkheid over mogelijke financiering is dringend nodig om beleidslijnen en acties te op te nemen in de lokale beleidsplanning.

Ook in de parlementscommissie Binnenlands Bestuur en Inburgering(opent nieuw venster) stelden meerdere parlementsleden afgelopen maanden vragen aan minister Crevits over de opvolging van het Plan Samenleven en drongen bij de minister aan om hierin snel duidelijkheid te bieden.  

De VVSG is alvast blij dat de minister in de parlementscommissie duidelijkheid belooft en hierbij de betrokkenheid van de VVSG onderstreept.  

Nieuw Plan Sociale Cohesie is stap in juiste richting, maar onvoldoende

Minister Hilde Crevits kondigde het Plan Sociale Cohesie aan als opvolger van het Plan Samenleven. Het Vlaams regeerakkoord vulde de thema’s in van dit plan: taal, werk en onderwijs. De nieuwe subsidielijn is begroot op 4,3 miljoen euro, weliswaar structureel, maar heel wat minder dan de huidige 16,8 miljoen euro aan projectsubsidies. Daarnaast zijn er nog lokale besturen die niet in aanmerking kwamen voor Plan Samenleven, maar wél graag aan de slag willen met acties rond taal, onderwijs en werk. De VVSG vraagt Vlaams minister Hilde Crevits alvast om het vooropgestelde budget voor sociale cohesie structureel te investeren in het lokaal beleid en de regierol van lokale besturen te respecteren, maar succesvol samenleven gaat over veel beleidsdomeinen. Het is dan ook de verantwoordelijkheid van de volledige Vlaamse regering.

Onze aanbevelingen

• Investeer structureel en voldoende in lokaal integratie- en cohesiebeleid.
• Erken en versterk de lokale regierol, en geef besturen autonomie om in te zetten op wat echt nodig is in hun gemeente of stad.
• Verduurzaam wat werkt via lange termijnfinanciering vanuit andere beleidsdomeinen. De Vlaamse horizontale beleidsplannen integratie, gelijke kansen,  armoedebestrijding, jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP) en actieplan tegen grensoverschrijdend gedrag die ook dit jaar worden opgemaakt bieden mogelijkheden.
• Ondersteun samenwerking op maat: stimuleer gemeentelijke samenwerking zonder verplichting.
• Behoud de planlastvermindering, maar stem rapportering beter af op lokale cycli.
• Geef lokale besturen inspraak in hoe en waarvoor ze de ondersteuning van de VTE van het Vlaams Agentschap Integratie en Inburgering (AgII) inschakelen. Voorzie stabiele inzet, duidelijk afgebakende rollen en vraaggestuurde ondersteuning. Zo evolueert AgII verder naar een partner op maat van de lokale context.
• Werk samen met het lokaal niveau: maak beleid niet voor, maar mét de lokale besturen. De VVSG wordt graag verder betrokken bij de nieuwe plannen en intenties. Niet als één van de vele partners maar als bevoorrechte partner.