Op 2 juli 2009 keurden België en Vlaanderen het VN-Verdrag Handicap goed. Inmiddels zijn we 15 jaar verder, maar de verwachtingen rond de versterking van de rechten van personen met een handicap zijn nog niet volledig ingelost.
Evaluatie door het VN-Comité
De federale en Vlaamse regeringen hebben hun rapporten ingediend voor evaluatie door het VN-Comité voor de Rechten van Personen met een Handicap. Op donderdag 22 augustus vond een dialoog plaats tussen VN-experts en de Belgische Staat over de rechten van personen met een handicap. Het middenveld werd vertegenwoordigd door het Belgian Disability Forum (BDF), GRIP vzw en EU for Trisomy. Ook Unia en het Vlaams Mensenrechteninstituut waren aanwezig, al nam het laatste enkel deel als waarnemer.
In haar rapport schetste Unia de vooruitgang en obstakels van deze legislatuur en deed 87 aanbevelingen. Een belangrijke stap vooruit is het Federaal Actieplan Handicap 2021-2024, dat door Unia positief werd beoordeeld en door elke nieuwe regering moet worden voortgezet.
Belangrijke veranderingen in de grondwet
Een belangrijke mijlpaal is de toevoeging van artikel 22ter aan de Belgische Grondwet, waarin het recht op volledige inclusie van personen met een handicap, inclusief het recht op redelijke aanpassingen, wordt vastgelegd. Toch benadrukt Unia dat er nog steeds veel werk te verzetten is, vooral op het gebied van autonomie en inclusie.
Uitdagingen: toegankelijkheid, werk en onderwijs
Er zijn grote problemen met toegankelijkheid in het openbaar vervoer, gebouwen en digitale diensten. De overheidsplannen zijn vaak niet ambitieus genoeg en missen juridische verankering. Ook op de arbeidsmarkt en in het onderwijs blijft inclusie achter. De quota voor de tewerkstelling van personen met een handicap worden zelden gehaald, en het Vlaamse onderwijssysteem investeert nog steeds onvoldoende in inclusief onderwijs.
Deïnstitutionalisering en autonomie
Veel personen met een handicap wonen nog steeds in verblijfscentra, terwijl er te weinig wordt geïnvesteerd in alternatieven voor zelfstandig wonen. Unia vraagt om meer budget voor ondersteunende diensten die autonomie en inclusie bevorderen.
Schaduwrapport GRIP: Vlaanderen schiet tekort
Ook GRIP, de belangenorganisatie voor personen met een handicap, heeft een schaduwrapport ingediend. GRIP wees op fundamentele mensenrechtenschendingen in Vlaanderen, vooral op het gebied van wachtlijsten, inclusief onderwijs en de arbeidsmarkt.
Conclusie: inclusie vraagt meer daadkracht
Hoewel er de afgelopen 15 jaar stappen zijn gezet, wijzen zowel Unia als GRIP erop dat België en Vlaanderen nog een lange weg te gaan hebben om de rechten van personen met een handicap volledig te waarborgen. Het VN-Comité zal de rapporten grondig evalueren en begin september aanbevelingen doen voor verdere verbeteringen.
