De buurbel, een digitaal burennetwerk in Aalst

Met dit project wou de stad Aalst en projectpartners de sociale cohesie, het comfort, de veiligheid en gerustheid van bewoners en mantelzorgers in de woning en woonomgeving verbeteren door het organiseren van ondersteuning in de buurt. Door interactie met de eindgebruikers, werd De Buurbel in het leven geroepen: De Buurbel wil de sociale netwerken in een buurt verbeteren als opstap naar burenhulp en buurtgerichte zorg. De Buurbel wil niet digitale oudere burgers via de telefoon in contact proberen te stellen met andere burgers uit te buurt met het doel hun sociaal netwerk te verbeteren. Dit sociaal netwerk is een basisonderdeel om de zelfredzaamheid te verbeteren. Het is een netwerk dat hulpvragen kan opvangen en op lange termijn mee kan helpen aan langer zelfstandig thuis wonen. De uitdaging is immers om niet-digitale burgers met een hulpvraag in deze digitale transformatie te includeren

Voor dit project kon de stad rekenen op een subsidie van het Agentschap Innoveren en Ondernemen in het kader van de City of Things-oproepen.

Tijdens het project werd een proof of concept ontwikkeld om buren aan elkaar te koppelen. Vanuit een eerste vorm van sociaal contact - de vraag om een koffie te drinken met iemand – wordt de basis gelegd voor een introductie tussen twee mensen uit de buurt. Zo kunnen mensen hun netwerk langzaam aanvullen en blijven aanvullen. Dit netwerk zou dan dienen als sociaal opvangnet en daardoor een betere zelfstandigheid en zelfredzaamheid ondersteunen. Bovendien wordt hiermee de professionele zorg ontlast

De algemene doelstelling van het project was om de sociale cohesie, het comfort, veiligheid en gerustheid van bewoners en mantelzorgers in de woning en woonomgeving te verbeteren door het organiseren van ondersteuning in de buurt.

Concrete doelen waren:

• Noden en behoeften van de hulpvrager koppelen aan de juiste persoon in zijn persoonlijk netwerk. Het bleek nodig om eerst de buren beter te leren kennen, alvorens hulpvragen te durven stellen. Met De Buurbel wil het project eerst komen tot een sociaal burennetwerk.
• Onderzoeken op welke manier hulpvragen zowel in de woning als in de woonomgeving kunnen geregistreerd/gedetecteerd worden.
• Een model uitwerken voor een gebruiksvriendelijk platform. Dit werd uiteindelijk ‘de Burenmatcher’.
• Een Netwerk van buren en zorgverleners opzetten die willen zorgen voor een warme en zorgzame buurt en bereid zijn om in het (digitale) systeem te stappen om buren te helpen en zo de samenwerking tussen formele en informele zorg te bevorderen
• Meer evidence based interventies uitvoeren op basis van informatie over frequenties en locaties van incidenten.

In een testopstelling in Aalst en Dendermonde werd de proof of concept getest en bijgestuurd.

De partners van dit project waren Stad Aalst, Stad Dendermonde, DVV Midwest (met stad Roeselare als vertegenwoordiger). Give a Day was de technische implementator van het proefproject.. Zij hadden reeds een webapplicatie die vrijwilligers koppelt met organisaties. De Buurbel is een aangepaste versie van deze bestaande applicatie met een uitbreiding van de telefoon als communicatiemedium.

Tijdens het project werden verschillende belanghebbenden in eerstelijnszorg en buurtgerichte zorg nauw betrokken:

• Digitale en niet-digitale burgers
•  Burgers in eenzaamheid
•  Buurtcomités
•  Lokale dienstencentra
• Thuisverpleegkundigen
•  Studenten thuisverpleegkunde
•  Huisartsen
•  Thuiszorgdiensten
• Zorgcentrales (personenalarmering en andere zorgtechnologie)
• Antennefunctionarissen (huisbezoeken) van het OCMW
• Apotheker
•  Wijkgezondheidscentrum

Het proefproject werd gesubsidieerd door VLAIO binnen de City of Things oproep.

Het pilootproject liep van 1 november 2018 tot 31 december 2019 en kent momenteel geen verdere implementatie.

Het project bestond uit verschillende fasen:

• Domeinanalyse - In kaart brengen van de noden en behoeften  : December 2018 -Februari 2019
• Co-creatie – uitwerken van mogelijke oplossingen : maart – mei 2019
• Ontwikkeling prototype – Technologie ontwikkelen voor testing in buurten: juni -september 2019
• Testing in real life in 3 buurten – recruteren van burgers, installaties en testen oktober – november 2019
• Verwerking van de resultaten – technische resultaten en feedback van de burgers via logboek : december 2019

 Het pillootproject van de Buurbel was een eerste stap, de resultaten waren veelbelovend maar de verdere ontwikkeling van de technologie is nodig. 

• Bij nieuwe technische ontwikkelingen is een duidelijk juridisch kader met afspraken nodig tussen de opdrachtgever (het lokaal bestuur) en de technologie-ontwikkelaar, bijvoorbeeld over het intellectueel eigendom van de ontwikkelde toepassing.  De implementatie van de technologie liep ook moeiljker dan verwacht.
   
• Een digitale oplossing alleen niet is voldoende. Het is nodig om paralel ook in te zetten op buurtgerichte zorg en ondersteuning om effectief te slagen.
   

• In een project waar meerdere projectpartners zijn betrokken moet worden bewaakt dat alle projectpartners gelijkwaardig in het project stappen, voldoende tijd kunnen investeren en complementair zijn aan elkaar. De personeelsinzet van sommige partners bleek te klein om effectief een engagement te kunnen opnemen in de projectuitvoering. Dit bleek belastend voor de gemaakte afspraken en de projectplanning.

• Onderschat niet hoeveel tijd zo'n project in beslag neemt. Neem voldoende tijd. Dit project had bij aanvang een doorlooptijd van 1 jaar. Dit bleek achteraf veel te kort om tot een haalbaar systeem te komen. Bij Vlaio werd een projectverlenging verkregen om de proeftuin te kunnen volbrengen.

• Betrek vanaf de ontwikkeling van het projectidee de doelgroep. Bij de aanvang van het project was het idee om via sensoren in de woning buren met elkaar in contact te laten brengen.  Doorheen het traject werd vastgesteld dat dit idee voor weerstand zorgde bij de inwoners, waardoor dit idee werd bijgestuurd.

• Het project vertrok vanuit een duidelijke uitdaging: hoe kunnen we hulpvragen van niet-digitale burgers opvangen met digitale technologie?

• Gedurende de verschillende stappen in het project werden verschillende stakeholders en de doelgroep nauw betrokken en werd het concept uitvoerig getest.  Door te luisteren naar de eindgebruikers, werd een systeem op maat ontwikkeld.

• De buurtbewoners reageerden positief op het initiatief om zo'n burenhulpsysteem te ontwikkelen.

• De Buurbel biedt potentieel voor doorontwikkeling

   

Volgende documenten werden opgeleverd in kader van het project:

• Een draaiboek met met meer informatie over de ontwikkelde toepassing
• Het businessmodel dat werd uitgewerkt voor de toepassing
• De presentatie die over het project werd gegeven tijdens de VVSG Ronde Tafel 'Samen Slim' van 11 maart 2020

Contactpersoon: elise.vanopstal@aalst.be