Open innovatie

Open innovatie is een verzamelnaam van diverse mechanismes die overheidsorganisaties kunnen inzetten om externe actoren te betrekken in de innovatieprocessen. In deze immer veranderende wereld beschikt geen enkele stad of gemeente over alle kennis en expertise om structurele innovatie teweeg te brengen. Innovatiekennis is wijdverspreid over de samenleving. Complexe uitdagingen en problemen vergen een multidisciplinaire aanpak en sterke samenwerking.

Bedrijven, onderwijsinstellingen, lokale handelaars… beschikken over veel knowhow. Ook de burger is hierin bijzonder waardevol. Zij weten immers als geen ander hoe het is om te leven in de gemeente en welke uitdagingen er zijn. Hun ervaringen kunnen een bestuur helpen om het beleid en acties vorm te geven. Door inwoners, bedrijven en andere lokale spelers te betrekken bij projecten kan je bepaalde skills benutten die je niet in de eigen organisatie hebt en hierdoor creativiteit en innovatie bevorderen.

Als lokaal bestuur is het zaak om die actoren samen te brengen en de onderlinge kennisdeling te faciliteren.  Door zich strategisch te positioneren in een innovatie-ecosysteem kan een stad/gemeente gebruik maken van kennis die buiten de organisatiegrenzen aanwezig is om haar maatschappelijke rol beter te volbrengen. Open innoveren verschuift de rol van overheden van probleemoplosser naar oplossingszoeker – eerder dan problemen te lijf te gaan met enkel de interne middelen, wordt een oplossing gezocht door gebruik te maken van innovatieve kennis die intern én extern aanwezig is.

In een innovatielab worden maatschappelijke uitdagingen onder de loep genomen en wordt door co-creatie gewerkt aan nieuwe ideeën of worden nieuwe ideeën geïmplementeerd.

Volgens de Europese commissie zijn volgende zaken kenmerkend voor een innovatielab:

- de betrokkenheid van gebruikers in elke fase van het proces (co-creatie)

- een verscheidenheid aan partners vanuit de private en publieke sector

- een multidisciplinaire samenstelling: verschillende skills, disciplines en aanpakken worden gebracht

- een plaats (in het echt of virtueel) voor experiment en de ontwikkeling van nieuwe ideeën.

Innovatielabs zijn als het ware creatieve platformen waarbij verschillende stakeholders samenkomen en stapsgewijs aan ideeën of oplossingen werken. Doordat ze loskomen van bestaande structuren en deze doorbreken en doordat ze over organisatie-en domeingrenzen heen werken, brengt dit ruimte voor experiment.

Ook in Vlaanderen vinden we enkele lokale innovatielabs terug.

- Stadslab2050 in Antwerpen

- Citylab2800 in Mechelen

Crowdsourcing is een manier van innoveren waarbij het probleem wordt gepubliceerd in de vorm van een uitdaging (“challenge”). De uitdaging beschrijft het probleem, en biedt een context en framing van het probleem (bv. type oplossingen dat wordt verwacht, algemene doelen van de organisatie, etc.). De uitdaging is publiekelijk beschikbaar en nodigt iedereen die geïnteresseerd is uit om aan de slag te gaan met het probleem en zelf een oplossing te bedenken. Alle oplossingen van de geïnteresseerde probleemoplossers worden verzameld, en uit de reeks van voorstellen kiest de organisatie het voorstel dat het probleem het beste oplost.

De Vlerick Business School onderzocht in samenwerking met VVSG in 2019 in hoeverre de Vlaamse steden en gemeenten op vandaag al gebruik maken van crowdsourcing. 

Enkele cases van Vlaamse steden die gebruik maken van open innovatie/crowd sourcing:

Digipolis in Antwerpen heeft een inkoopstrategie gebaseerd op een lean-en-mean inkoopmodel, wat overheidsopdrachten toegankelijk maakt voor startups en innovatieve hobbyisten. De overheidsopdrachten starten vanuit een open uitdaging, eerder dan een beperkend lastenboek. De voorgedragen oplossingen worden verder gecocreërd met de overheidsorganisatie en de indienende startup. Er worden daarnaast regelmatig meetups georganiseerd om kruisbestuiving tussen beide communities te stimuleren

Scifi is een Europees Interreg project met o.a. de steden Brugge en Mechelen. Binnen het project werden in 2018 en 2019 verschillende uitdagingen gelanceerd in de domeinen mobiliteit, slimme energie en netheid en milieu. De projectpartners openden telkens een oproep naar bedrijven die een idee hebben voor een oplossing voor een concrete uitdagingen. De geselecteerde bedrijven werden uitgenodigd voor een acceleratorproject gedurende zes maanden waarbij ze samenwerkten met verschillende experten om hun idee te vertalen naar een duurzame bedrijfscasus. De bedrijven ontvingen hiervoor tot 10.000 euro voor hun proof of concept, toegang tot de accelerator, toegang tot hardware en technisch materiaal zoals sensoren en een opportuniteit om voor een succesvolle piloot hun oplossing te implementeren.