Het Gents circulatieplan was reeds bij de invoering in 2017 een controversieel dossier. Om tegemoet te komen aan de noden op het terrein engageerde het stadsbestuur zich om het plan na invoering ook te evalueren. Om de inwoners van Gent en deelgemeenten bij dit proces te betrekken, koos het stadsbestuur voor een burgerkabinet.
Om te komen tot een diverse en representatieve groep werd een oproep gelanceerd naar geïnteresseerde inwoners met de naam ‘Het circulatieplan, wat denkt gij daarvan?’. In totaal leverde deze rekruteringscampagne met o.a. folders, affiches en posts op sociale media, 808 kandidaten op. Om te komen tot een werkbare groep van 150 inwoners en 31 opvolgers, koos het stadsbestuur voor een loting in samenwerking met de vakgroep Politieke Wetenschappen van de UGent. Hierbij stonden twee primaire criteria centraal: enerzijds de woonzone - leeft men in de binnenstad, buitenstad of deelgemeenten van Gent - en anderzijds de verplaatsingsmodus van de kandidaten. Ook demografische kenmerken werden meegenomen bij de loting als secundaire criteria, om op deze manier zoveel mogelijk relevante doelgroepen te betrekken bij het burgerkabinet. De gelote opvolgers kon het stadsbestuur aanspreken mocht er een lid afhaken.
Op woensdag 22 maart 2017 ging de introductiesessie bij het Burgerkabinet door, in de aanwezigheid van de burgemeester en schepen van mobiliteit en openbare werken Watteeuw. Tijdens deze sessie kregen de leden extra info bij het verloop van het Burgerkabinet en werden de werkafspraken vastgelegd. De eerste officiële bijeenkomst van het kabinet waar ook de eerste adviezen geformuleerd werden, ging door in juni 2017. Bij aanvang ging het stadsbestuur uit van vier samenkomsten, maar uiteindelijk zouden dit er negen worden. Als voorzitter voor het Burgerkabinet werd gekozen voor professor Bram Verschuere aan de UGent. Door een neutrale figuur als voorzitter aan te duiden kon vermeden worden dat het Burgerkabinet zou uitmonden in een tweestrijd tussen stadsbestuur en deelnemers.
Bij dit project zijn een aantal interne en externe partijen betrokken:
- Het Gentse stadsbestuur en diverse stadsdiensten voor de praktische uitwerking
- CIBE vzw, nu gekend als Billie Bonkers, deed dienst als procesbegeleider.
- Professor Bram Verschuere van de vakgroep Bestuurskunde en Publiek Management Universiteit Gent engageerde zich als voorzitter van het Burgerkabinet.
- De expertise van professoren Nicolas Bouteca en Carl Devos werd ingezet voor de evaluatie van het participatief traject.
In totaal werden tijdens de negen bijeenkomsten van het Burgerkabinet 186 adviezen geformuleerd. Deze werden ook overgemaakt aan het stadsbestuur, zodat de inbreng van inwoners meegenomen kon worden bij de evaluatie en bijsturingen in de toekomst. Naast het grote aantal adviezen werden nog enkele andere mooie resultaten behaald:
- Bij de start van het burgerkabinet kwam naar boven dat 80% van de kandidaten het initiatief aanmoedigen en tevreden zijn dat zij hun stem kunnen laten horen. Een belangrijke kanttekening is daarbij wel dat de leden graag vroeger betrokken waren geweest bij de uitwerking van het circulatieplan.
- Ondanks de controverse en complexiteit van het plan is men er toch meermaals in geslaagd om weg te stappen van het zwart-witte ‘voor of tegen’ verhaal en te evolueren richting gemeenschappelijke, constructieve bezorgdheden.
- Dankzij het Burgerkabinet werd een nieuw publiek bereikt. Het gaat hierbij over 78% van de leden, zij behoren tot de unusual suspects die voorheen nog nooit deel uitmaakten van een dergelijk participatietraject.
- De helft van de deelnemers wil bovendien in de toekomst ook deelnemen aan andere participatietrajecten in de toekomst, wat toch getuigt van een positieve impact.
Via de oproep werden 800 inwoners van Gent en deelgemeenten bereikt. Via het gehanteerde lotingsmechanisme kon daaruit een steekproef van 150 leden voor het Burgerkabinet betrokken worden.
Door middel van de loting en bijhorende criteria werd gepoogd om tot een diverse samenstelling te komen van leden, zodat men inbreng kon vergaren bij verschillende relevante profielen. Denk hierbij aan autogebruikers versus fietsers of inwoners van de binnenstad versus deelgemeenten. Er werd ook samengewerkt met enkele intermediaire organisaties die werken met moeilijker bereikbare doelgroepen, om zo de boodschap en het project ook bij hen te krijgen.
Hou er rekening mee dat in er in latere fases van het traject enige moeheid kan optreden. Zo telde de laatste bijeenkomst van het Burgerkabinet nog slechts 44 aanwezigen. Op een gegeven ogenblik zullen sommige deelnemers het gevoel hebben dat ze hun punt gemaakt hebben en dat de bal nu niet langer in hun kamp licht.
Verwachtingsmanagement en duidelijke afspraken zijn essentieel bij dergelijke participatieve trajecten. Zo merkte men bij aanvang van het Burgerkabinet op dat heel wat burgers ook zaken buiten de scope wilden bespreken, zoals parkeerruimte en de toegankelijkheid van het openbaar vervoer.
Het is niet altijd even eenvoudig om jongeren en mensen met een migratie-achtergrond te betrekken, zelfs wanneer je hiervoor in extra inspanningen voorziet. Daarnaast wil het niet zeggen dat jongeren in Burgerkabinetten of andere ‘mini-publics’ ook effectief hun inbreng zullen delen. In Gent werden de bijeenkomsten bijvoorbeeld niet bijgewoond door een aantal van de geselecteerde jongeren.
Onderschat de inzet en kost van participatieve trajecten niet. Naast kosten voor praktische zaken heb je ook heel wat mankracht nodig om dit tot een goed einde brengen. Zo kruipt er bijvoorbeeld ook werk in het zoeken van een geschikte locatie, het regelen van vrijwilligersvergoedingen en de bijhorende communicatie.
Stad Gent heeft ondertussen een nieuw participatief project opgestart, met name de wijkbudgetten, waarbij Gentenaars en projectindieners samen komen tot oplossingen om de stad aangenamer en leefbaarder te maken.
Via van een steekproef uit het stadsregister kregen 500 mensen een persoonlijk uitnodiging. 8% van de steekproef ging ook daadwerkelijk in op deze uitnodiging. In totaal is men zo gekomen tot 20 deelnemers per panel. Zij zullen de komende periode in gesprek gaan met projectindieners om te kijken welke projecten ondersteuning krijgen. Voor dit proces worden vier samenkomsten voorzien.
