Visie op detailhandel

Leegstand staat haaks op een vitaal straatbeeld en een aantrekkelijk winkelgebied. Het kan een hypotheek leggen op elke inspanning om de attractiviteit van een straat of gebied te verhogen. De oorzaken van leegstand zijn divers en kunnen zowel structureel als tijdelijk zijn. Ontdek relevante regelgeving en mogelijke maatregelen die je als gemeente kan treffen.

Het centrum en het bijhorend kernwinkelgebied zijn vaak het uithangbord van steden en gemeenten. Toch staan die centra de laatste jaren steeds meer onder druk door de negatieve impact van de groeiende leegstand, mobiliteitsuitdagingen, de kwaliteit van het openbaar domein en de toename van perifere economische ontwikkelingen.

In België geldt een algemeen rookverbod in alle gesloten, publiek toegankelijke ruimtes en werkplaatsen. Dat verbod beschermt niet-rokers tegen de schadelijke gevolgen van passief roken. Sinds de wetswijziging van 2024 zijn ook verschillende openluchtlocaties rookvrij.

Met het decreet van 15 juli 2016 betreffende het integraal handelsvestigingsbeleid, wil de Vlaamse regering de detailhandel duurzamer organiseren. Gemeentebesturen hebben daar een belangrijke rol in.

De grootste verandering met het decreet integraal handelsvestigingsbeleid (IHB) is de nauwe koppeling met ruimtelijke planning. Gemeenten sturen de inplanting van kleinhandelszaken niet langer alleen via vergunningen. Het decreet legt de focus op de volledige beleidscyclus, van visie en planning tot vergunning en handhaving, wat zorgt voor een consistente en rechtszekere aanpak.

De handhaving in het kader van het decreet integraal handelsvestigingsbeleid gebeurt uitsluitend administratief. Met de decreetwijziging van 2023 is die handhaving afgestemd op de procedures en verantwoordelijkheden die ook gelden voor stedenbouw en milieu.

Het decreet integraal handelsvestigingsbeleid biedt instrumenten om detailhandelszaken te sturen naar de meest gepaste locaties en om ongewenste ontwikkelingen te vermijden. Die instrumenten kunnen ook beperkingen voor detailhandel, of ‘dienstverleners’, met zich meebrengen, die onder de Europese Dienstenrichtlijn vallen. Steden en gemeenten moeten daarom elke beperking rechtvaardigen, door duidelijk te motiveren dat die voldoet aan de voorwaarden van de Dienstenrichtlijn.

De laatste jaren zien we een explosieve groei van het aantal aanvragen om horeca-pop-up’s, seizoenbars en gelijkaardige initiatieven te organiseren. Als gemeente kom je voor een dubbele uitdaging te staan. We maken je wegwijs in de complexe materie met de leidraad ‘Hoe omgaan met pop-up horeca’. 

Ondernemingsdata zijn van cruciaal belang om een gemeentelijk economisch beleid te voeren. De authentieke bron voor ondernemingsdata is de Kruispuntbank van Ondernemingen, beter gekend als KBO. De KBO is een gegevensdatabank met basisgegevens van ondernemingen en hun vestigingseenheden. Elke onderneming en vestigingseenheid krijgt in de KBO een uniek identificatienummer. Hoe gebruik je als gemeente de toepassingen van de KBO? En hoe gebruik je ondernemersdata correct?

Gemeenten vervullen een belangrijke rol bij de organisatie van markten en andere ambulante activiteiten. Ontdek de relevante wetgeving, modeldocumenten en informatiefiches die je als lokaal bestuur ondersteunen.

Gemeenten willen ondernemers correct informeren over vergunningen, toelatingen, subsidies en belastingen. Door veranderende regelgeving is het een uitdaging om die informatie up-to-date te houden en is het niet duidelijk welke producten verplicht of optioneel zijn. De VVSG stelde een productencatalogus samen met de meest relevante producten voor ondernemers. Hierin vind je alle essentiële informatie, aangevuld met productfiches die je direct op de gemeentelijke website kan plaatsen.

Dé aanleiding voor het decreet integraal handelsvestigingsbeleid was de regionalisering van de bevoegdheid voor de socio-economische vergunning, na de zesde staatshervorming. Het decreet vervangt de wet van 13 augustus 2004 betreffende de vergunning van handelsvestigingen, de zogenaamde IKEA-wet. Sinds 1 augustus 2018 spreken we niet meer van een socio-economische vergunning, maar van de omgevingsvergunning voor kleinhandelsactiviteiten, kortweg de kleinhandelsvergunning.