Integraal handelsvestigingsbeleid

Met het decreet van 15 juli 2016 betreffende het integraal handelsvestigingsbeleid, wil de Vlaamse regering de detailhandel duurzamer organiseren. Gemeentebesturen hebben daar een belangrijke rol in.

De grootste verandering met het decreet integraal handelsvestigingsbeleid (IHB) is de nauwe koppeling met ruimtelijke planning. Gemeenten sturen de inplanting van kleinhandelszaken niet langer alleen via vergunningen. Het decreet legt de focus op de volledige beleidscyclus, van visie en planning tot vergunning en handhaving, wat zorgt voor een consistente en rechtszekere aanpak.

De handhaving in het kader van het decreet integraal handelsvestigingsbeleid gebeurt uitsluitend administratief. Met de decreetwijziging van 2023 is die handhaving afgestemd op de procedures en verantwoordelijkheden die ook gelden voor stedenbouw en milieu.

Het decreet integraal handelsvestigingsbeleid biedt instrumenten om detailhandelszaken te sturen naar de meest gepaste locaties en om ongewenste ontwikkelingen te vermijden. Die instrumenten kunnen ook beperkingen voor detailhandel, of ‘dienstverleners’, met zich meebrengen, die onder de Europese Dienstenrichtlijn vallen. Steden en gemeenten moeten daarom elke beperking rechtvaardigen, door duidelijk te motiveren dat die voldoet aan de voorwaarden van de Dienstenrichtlijn.

Door een detailhandelsvisie op te maken en die visie te vertalen naar planningsinstrumenten kunnen gemeenten een proactief beleid voeren. Zo treden ze sturend op en voorkomen ze ongewenste ontwikkelingen. Hoewel de opmaak van visie, net als de vertaling naar ruimtelijke plannen, niet verplicht is voor gemeenten, is dat wel aanbevolen.

Dé aanleiding voor het decreet integraal handelsvestigingsbeleid was de regionalisering van de bevoegdheid voor de socio-economische vergunning, na de zesde staatshervorming. Het decreet vervangt de wet van 13 augustus 2004 betreffende de vergunning van handelsvestigingen, de zogenaamde IKEA-wet. Sinds 1 augustus 2018 spreken we niet meer van een socio-economische vergunning, maar van de omgevingsvergunning voor kleinhandelsactiviteiten, kortweg de kleinhandelsvergunning.