Strengere taalvereisten in inburgeringsbeleid: VVSG vraagt inspraak

De Vlaamse Regering voert B1 mondeling in als nieuw vereiste taalniveau voor inburgeraars. Wie wil inburgeren, moet dus zelfstandig een gesprek kunnen voeren en vlot zijn of haar mening geven. De VVSG steunt de ambitie om de taalkennis van nieuwkomers te versterken. Maar we vragen ook dat lokale besturen een volwaardige rol krijgen in de uitwerking. Zij organiseren vandaag al heel wat oefenkansen Nederlands en zijn onmisbaar om deze taalsprong waar te maken.

Vlaams minister Hilde Crevits lichtte haar plannen over dit thema toe in een mededeling aan de Vlaamse regering(opent nieuw venster) op 4 april, vlak voor de paasvakantie.

Waarom die hogere taaleis?

Sinds 2014 verhoogde Vlaanderen stap voor stap het vereiste taalniveau Nederlands voor inburgeraars: eerst van A1 naar A2, en vervolgens naar B1 voor wie geen werk had of opleiding volgde na twee jaar.

In het nieuwe regeerakkoord geldt niveau B1 mondeling voor alle nieuwkomers die hun inburgeringstraject willen afronden. De motivatie is helder: wie het Nederlands goed beheerst, vindt sneller werk en voelt zich meer betrokken.

Dat tonen ook de cijfers:

• Bij niveau A1 heeft 41% na drie jaar werk
• Bij A2 stijgt dat naar 50%
• Bij B1 of hoger zelfs naar 56%

Voor mensen van buiten de Europese Unie is beperkte taalkennis vaak de grootste drempel naar werk. Tegelijk is 70% van de inburgeraars midden- of hooggeschoold. Met de juiste ondersteuning is niveau B1 dus haalbaar.

Vlaanderen kiest voor drie sporen

Nederlands leren buiten het klaslokaal

Vandaag volgen de meeste inburgeraars en nieuwkomers les in een klaslokaal. Vlaanderen wil meer lesgeven in realistische contexten, zoals op school, op de werkvloer of in de vrije tijd. Dat maakt het makkelijker voor mensen die bijvoorbeeld voltijds werken om hun Nederlands te oefenen.

Meer oefenkansen Nederlands

Oefenkansen – bijvoorbeeld via lokale besturen – maken vandaag geen deel uit van het officiële traject. Daar komt verandering in. De oefenkansen worden een volwaardig onderdeel van het leertraject. De minister kijkt naar de agentschappen inburgering en integratie om samen met de inburgeraar te bekijken welke oefenkansen geschikt zijn. Iedereen speelt een rol: van winkelier tot werkgever, van sportclub tot gemeente. Vlaanderen zal lokale actoren ondersteunen en sensibiliseren om oefenkansen aan te bieden.

Aanklampende opvolging

Elke inburgeraar krijgt al trajectbegeleiding. In de toekomst volgen extra opvolgmomenten. Zo kunnen agentschappen beter inspelen op veranderende noden en uitval beperken.

VVSG vraagt betrokkenheid van lokale besturen

De VVSG steunt het voornemen van Vlaanderen om formeel taalonderwijs en oefenkansen beter op elkaar af te stemmen. Dat was ook een van de aanbevelingen uit het VVSG-memorandum. 

De hervormingen zullen geld kosten. De minister werkt aan een dossier voor het najaar. We benadrukken dat deze hervormingen pas slagen als lokale besturen mee aan tafel zitten. Zij investeren vandaag al in innovatieve oefenkansen, vaak samen met lokale NT2-aanbieders. Dat blijkt uit de VVSG-enquête over het Plan Samenleven. Bovendien merken lokale besturen sinds de invoering van het participatie- en netwerktraject een sterke toename van deelnemers.  

Maar we vragen méér.

Wachttijden intake inburgering en NT2-cursussen

Lokale besturen zijn de grootste aanbieders van oefenkansen Nederlands. Ze doen dat niet alleen voor inburgeraars, maar ook voor andere nieuwkomers. In veel gemeenten startten lokale besturen oefenkansen Nederlands omdat er wachttijden waren voor intakegesprekken inburgering en/of wachttijden voor NT2-cursussen. De VVSG vraagt dat Vlaanderen deze wachttijden aanpakt én overal lokale besturen betrekt in de regie en afstemming over de formele NT2-curussen. Zeker in het kader van hun activeringsopdracht zijn lokale besturen vragende partij voor efficiënte taalverwerving Nederlands zowel formeel als informeel.

Erken de rol van lokale besturen: actor en regisseur

De nota van de minister gaat voorbij aan de belangrijke rol die OCMW’s spelen. Ze begeleiden nieuwkomers, vaak nog voor het inburgeringstraject start en blijven dat doen tijdens het hele inburgeringstraject. OCMW’s hebben de regierol over hun cliënten en verwijzen door naar NT2-lessen en oefenkansen. Ze ondersteunen hun cliënten in taal en activeringstrajecten. Lokale besturen zetten ook vaak buddywerkingen op voor alle nieuwkomers in de gemeenten, ruimer dan de inburgeraars.

Vlaams inburgeringsbeleid versus lokaal integratiebeleid

Hoewel het decreet inburgering en integratie een geïntegreerd beleid vooropstelt, lijkt Vlaanderen vast te houden aan een scheiding tussen beide luiken. Het inburgeringsbeleid blijft vooral een Vlaamse bevoegdheid. Met voor het inburgeringsbeleid een centrale rol voor de Vlaams aangestuurde agentschappen die ook de regie krijgen toegewezen voor het inburgeringstraject. 

Lokale besturen hebben dan weer de regierol gekregen voor het integratiebeleid. Een beperkt deel van de lokale nieuwkomers volgt het officiële inburgeringstraject. Zij begeleiden nieuwkomers, zetten een eigen onthaalbeleid op en bouwen bruggen naar lokale gemeenschappen.

In de nieuwe beleidsnota krijgen de agentschappen ook de coördinatie van het oefenkansenbeleid toebedeeld. Dat botst met de praktijk in veel steden en gemeenten. Die nemen die rol vandaag al op binnen hun lokaal integratiebeleid, samen met het agentschap als partner. Lokale besturen bouwen netwerken uit, zetten vrijwilligers in voor oefenkansen en sensibiliseren sportverenigingen en scholen. Ze investeren ook in innovatieve oefenkansen, vaak samen met lokale NT2-aanbieders en andere partners. Dat blijkt ook uit de VVSG-enquête over het Plan Samenleven.

Sinds de invoering van het participatie- en netwerktraject zien lokale besturen het aantal deelnemers sterk toenemen. Regionale netwerken ondersteunen hen in de uitwerking ervan. Ze spelen een sleutelrol in buddywerkingen en oefenkansen Nederlands opzetten, en versterken de lokale aanpak van integratie.

Investeer ook lokaal en betrek lokale besturen

De geplande acties vergen investeringen. De minister werkt aan een dossier voor dit najaar. De VVSG vraagt om lokale besturen actief te betrekken bij de verdere uitwerking.

Heel wat lokale besturen zijn benieuwd of Vlaanderen extra middelen voorziet voor de oefenkansen Nederlands die zij organiseren. Vandaag ontvangen 134 gemeenten Vlaamse cofinanciering via het Plan Samenleven. Die ondersteuning loopt af eind september. Nog meer gemeenten willen extra oefenkansen opstarten, maar vragen ondersteuning hiervoor.