Er werken 171.333 medewerkers bij de Vlaamse lokale besturen, zo blijkt uit de recent gepubliceerde tewerkstellingscijfers(opent nieuw venster) voor 2023 van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) en het Vlaams Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB). In termen van voltijdse jobs komt dit neer op 137.813 eenheden, waarbij 57% van de medewerkers een voltijdse betrekking heeft. 70% is contractant, slechts 30% is statutair.
Sinds 2010 is de tewerkstelling bij lokale besturen gestegen met 5,1%. Het gaat om jobs bij stads- en gemeentebesturen, aangevuld met functies in verzelfstandigde eenheden en intergemeentelijke samenwerkingen. Ook de brandweer, de lokale politie, OCMW-medewerkers en personeelsleden actief in de zorg- en welzijnsverenigingen zijn meegeteld in deze cijfers.
Contractueel en vrouwelijk
In tegenstelling tot de perceptie bij de bevolking is amper één op de drie medewerkers statutair. De meerderheid van het personeel is contractueel in dienst. Er zijn meer vrouwen dan mannen werkzaam bij de lokale besturen.
Meer medewerkers aan de kust en in centrumsteden
Er zijn aanzienlijke verschillen tussen de gemeenten. In de kustgemeenten is de tewerkstelling per inwoner hoog, te wijten aan het toerisme. Ook de centrumsteden scoren hoog qua relatieve tewerkstelling. De centrumfunctie brengt meer werk met zich mee. Aan de kust is de vergrijzing van de bevolking sterk voelbaar. Daar zijn er meer publieke zorgdiensten. Centrumsteden hebben vaker zorgdiensten in hun aanbod dan gemiddeld.
Vervangingsbehoefte door pensioen
In het afgelopen jaar groeide het personeelsbestand bij de lokale besturen met 0,9%, volgens de cijfers van de RSZ en ABB. Recente projecties van het Steunpunt Werk (K.U.Leuven) voorspellen dat de groei in tewerkstelling zich minder sterk zal doorzetten de komende jaren. Wel zal er grote behoefte zijn aan nieuwe krachten ter vervanging van het personeel dat met pensioen gaat. Eén op de vier medewerkers bij steden en gemeenten gaat de komende 10 jaar op rust.
Stijgende verwachtingen
Trends beschreven we in het VVSG-memorandum 2024 "De Grote Sprong naar Morgen". De verwachtingen van de bevolking tegenover overheden blijven stijgen. Lokale besturen zijn het meest nabije bestuursniveau en daardoor het meest zichtbaar en aanspreekbaar voor de inwoners. Centrale overheden delegeren taken naar het lokale niveau. Digitalisering van administratieve diensten zal de komende jaren een invloed hebben op de gemeentelijke organisatie. Toegankelijke dienstverlening voor burgers die minder digitaal vaardig zijn, is blijvend nodig.
