Steden en gemeenten reageren opgelucht op plannen Vlaamse Regering voor BOA-decreet

De Vlaamse Regering gaf vrijdag 28 februari op initiatief van Caroline Gennez, minister van Welzijn en Hilde Crevits, minister van Binnenland, duidelijkheid over de bedragen en de termijnen voor de implementatie van de buitenschoolse kinderopvang en activiteiten, het zogenaamde BOA-decreet.  Er komt voor 2025 en 2026 een specifieke subsidie voor regie en coördinatie. Daarnaast zullen gemeenten die vreesden subsidie te verliezen, een compensatie ontvangen. De VVSG reageert opgelucht: er is nu duidelijkheid en dankzij deze betekenisvolle ondersteuning kunnen steden en gemeenten nu hun beleid uittekenen richting 1 januari 2026. 

Eindelijk duidelijkheid

De VVSG is tevreden dat de lokale besturen vandaag van de Vlaamse Regering duidelijkheid krijgen over de plannen van de Vlaamse Regering voor de buitenschoolse kinderopvang. Een aantal weken geleden trokken de VVSG en een aantal lokale besturen nog aan de alarmbel. Dit jaar werken lokale besturen aan hun beleidsplannen. Ze hebben alle informatie, zowel inhoudelijk als financieel, nodig om een kwaliteitsvol lokaal beleid uit te werken en tegen 1 januari 2026 een aanbod aan buitenschoolse kinderopvang en activiteiten te realiseren.

Hoger basisbedrag per kind en verliezers gecompenseerd

Elk lokaal bestuur krijgt vanaf 1 januari 2026 van Vlaanderen een basisbedrag per kind voor het realiseren van een voldoende en kwaliteitsvol aanbod buitenschoolse kinderopvang en activiteiten. De VVSG vroeg al langer een verhoging van dit basisbedrag per kind, zodat steden en gemeenten een divers en kwalitatief aanbod buitenschoolse opvang en activiteiten kunnen uitbouwen. Deze verhoging komt er nu. 

Bovendien worden ook de verliezers gecompenseerd. Door de herverdeling van het beschikbaar budget over alle gemeenten zagen een groot aantal lokale besturen het bedrag dat ze vanaf 1 januari 2026 zouden toegekend krijgen voor de organisatie van de buitenschoolse kinderopvang en activiteiten enorm dalen ten opzichte van wat ze vandaag aan middelen ontvangen van Opgroeien. Meer dan de helft van de lokale besturen waar vandaag al gesubsidieerde opvang was, verloor een deel van die subsidies. Een derde van alle lokale besturen verloor minstens 40 procent van de huidige subsidies voor buitenschoolse opvang in de gemeente.

Steden en gemeenten waar de kleuteropvang met kwaliteitslabel sterk uitgebouwd was, stonden onder druk omdat hun subsidies vanaf 1 januari 2026 ingeperkt worden en onvoldoende zijn om de bestaande kwaliteitsvolle werking verder te zetten. Vier op vijf lokale besturen vreesden voor een kleiner en duurder aanbod, bijvoorbeeld door de openingsuren en -momenten te beperken. Goed draaiende, kwaliteitsvolle opvanginitiatieven die al jaren bestaan, moesten onder druk van de Vlaamse besparingen noodgedwongen hun werking afbouwen, medewerkers ontslaan, kinderen en ouders een opvangplaats moeten weigeren, enzovoort.

De Vlaamse regering zal nu zorgen dat geen enkel lokaal bestuur middelen verliest (tot september 2031) en dat lokale besturen het bedrag dat ze tot nu toe kregen van Opgroeien ook blijven krijgen. Daardoor kan het bestaand aanbod aan buitenschoolse kinderopvang en activiteiten ook behouden blijven. Zo staan er geen ouders en kinderen in de kou.

De VVSG waardeert de extra investeringen die de Vlaamse regering nu concretiseert. Met de extra 80 miljoen is het totale budget nu 200 miljoen, maar onze berekeningen tonen aan dat er een totaal budget van minstens 330 miljoen nodig is om de opvangdoelstelling van het decreet te realiseren. De VVSG blijft ijveren voor een financieel groeipad voor BOA.

Kwaliteit en veiligheid garanderen wordt een lokale verantwoordelijkheid

De lokale besturen hadden al vanaf 1 januari 2026 de opdracht om het lokaal aanbod te coördineren en subsidiëren. De Vlaamse regering geeft de lokale besturen nu ook de extra opdracht om een eigen lokaal erkenningskader uit te werken en in te staan voor de handhaving. De Vlaamse regering stapt dus af van het kwaliteitslabel voor kleuteropvang. 

Lokale besturen staan voor de opdracht op tegen 1 januari 2026 (of 1 september 2026) een helder erkennings- en subsidiekader én handhavingsbeleid te hebben. Dat is een immense uitdaging voor alle lokale besturen. 

De tijd die beschikbaar is om dit kader uit te werken, is bijzonder beperkt. Veel lokale besturen starten hierbij vanaf nul. Tot nu toe was het Agentschap Opgroeien verantwoordelijk voor het toekennen van het Kwaliteitslabel kleuteropvang, terwijl Zorginspectie instond voor de controle van de voorwaarden. De VVSG pleit daarom voor een aanzienlijke ondersteuning van de lokale besturen: niet alleen financieel, maar ook inhoudelijk. Er is nood aan begeleiding op maat, evenals de ontwikkeling van tools en modelkaders die als inspiratie kunnen dienen.

Bijkomend stelt Vlaanderen dat elk lokaal bestuur zijn eigen erkenningskader kan opstellen. Toch bevat de informatie die lokale besturen afgelopen vrijdag voor het eerst ontvingen al heel wat regels en voorwaarden. Met andere woorden, het zogenaamde lokale erkenningskader is niet volledig vrij. Vlaanderen legt van meet af aan een aantal minimale vereisten op.

Ten slotte merken we op dat lokale besturen in 2025 en 2026 een BOOST-subsidie ontvangen om dit kader op te maken en zich voor te bereiden op de uitrol van het decreet. Maar ook daarna, in 2027 en de jaren die volgen, blijven de kosten voor erkenning en handhaving bij de lokale besturen liggen. Hoewel er 80 miljoen euro extra wordt voorzien, komt er tegelijk een bijkomende verantwoordelijkheid op hun schouders. Voor veel lokale besturen vormt die extra verantwoordelijkheid een stevige uitdaging.

Nood aan overleg

Via het decreet BOA kregen lokale besturen eerder al de verantwoordelijkheid over het lokale aanbod van buitenschoolse kinderopvang en activiteiten, evenals de bijhorende subsidies. Het lijkt misschien logisch om hen nu ook het lokaal erkenningskader toe te vertrouwen. Toch is deze beslissing erg plots genomen, zonder veel overleg met de lokale besturen. Zij krijgen er een nieuwe taak bij, met een strakke deadline.

De VVSG wil hierover snel in gesprek met de Vlaamse overheid. Voor veel lokale besturen is het opstellen van een kwaliteitskader immers een grote uitdaging. Intensieve ondersteuning is dan ook essentieel.