Toegankelijke dienstverlening met Open Services
Omleidingen en afgeschafte haltes zijn extra lastig voor blinden en slechtzienden. Daarom ontwikkelden Stad Gent en District09 een digitale dienst met gepersonaliseerde hinderberichten op basis van open data van De Lijn. Ze maken de dienst herbruikbaar volgens het Open Services-principe en breiden hem uit naar andere vormen van hinder, zoals obstakels op de openbare weg.
Inhoud van deze pagina
Algemene gegevens
Botermarkt 1
9000 Gent
België
Wat is er gebeurd?
Toegankelijkheid en visuele beperking als use case voor Open Services
Stad Gent en District09 ontwikkelden een nieuwe web-app om de innovatieve mogelijkheden van open services te verkennen. Een open service is een digitale dienstverlening die extern wordt opengesteld. Derden kunnen zo het interne IT-systeem aanspreken om processen te starten.
Web-app voor blinden en slechtzienden gelanceerd
Eind juni 2023 lanceerden Stad Gent en District09 de eerste versie van een nieuwe web-app. Deze tool verstuurt gepersonaliseerde meldingen over wijzigingen in de dienstverlening van Gentse tram- en buslijnen. De app is speciaal ontworpen met aandacht voor toegankelijkheid, zodat blinden en slechtzienden de informatie vlot kunnen raadplegen.
Wat betekent dit voor de gebruiker?
Via de web-app kunnen gebruikers zich abonneren op meldingen over de lijnen die ze gebruiken. Bij wijzigingen, zoals een afgeschafte halte of een omleiding, ontvangen ze vooraf een mail of sms. Zo kunnen ze tijdig een alternatieve route zoeken. Mail en sms zijn gekozen vanwege hun uitstekende toegankelijkheid: ze kunnen eenvoudig worden voorgelezen door een schermleesprogramma. Een volgende stap in de ontwikkeling is het toevoegen van meldingen over hinder op voetpaden.
De app uitproberen? Schrijf je dan in op de meldingen.(opent nieuw venster)
Samen leren met blinden en slechtzienden
Dit project had als doel om kennis op te bouwen over open services. Tussen juni 2022 en juni 2023 werkten Stad Gent en District09 aan een specifieke praktijkcase:
Blinden en slechtzienden zijn sterk afhankelijk van het openbaar vervoer. Plotselinge omleidingen of hinder kunnen voor hen een grote uitdaging vormen. Visuele signalisatie, zoals een briefje aan de bushalte, biedt geen oplossing. Ervaringsdeskundigen gaven aan dat de bestaande informatiekanalen van De Lijn niet altijd alle nodige info bevatten.
Stad Gent beschikt over veel nuttige data over wegwerkzaamheden, omleidingen en verkeershinder. Door deze gegevens in real-time beschikbaar te maken via een webservice of API en te combineren met data van De Lijn, kunnen onderbrekingen en vertragingen beter gecommuniceerd worden. Gebruikers kunnen zich via een webpagina eenvoudig abonneren op meldingen via sms of e-mail voor de lijnen van hun keuze.
Drie fasen in het project
- Fase 1 – Gebruikersonderzoek
Via co-creatie, verkenning van uitdagingen en gebruikersonderzoek brachten Stad Gent en District09 de noden van eindgebruikers en ervaringsdeskundigen in kaart. - Fase 2 – Ontwikkeling
Op basis van die inzichten werd een nieuwe dienstverlening ontwikkeld en gelanceerd. Gebruikers kunnen zelf digitale notificaties instellen over omleidingen, hinder en obstakels op hun vaste routes (te voet, met de rolstoel, bus of tram). Dit is de eerste dienstverlening die District09 als open service heeft ontworpen en ontwikkeld. - Fase 3 – Conceptverkenning
De conceptverkenning binnen de stadsdiensten bracht nieuwe inzichten en leidde tot plannen voor verdere open services. Deze worden nu verder onderzocht en ontwikkeld.
Waarom?
District09 onderzoekt de mogelijkheden van Open Services, een digitaal concept waarbij API’s worden opengesteld voor publiek gebruik. Dit stimuleert samenwerking en innovatie. Een eerste praktijkcase richt zich op blinden en slechtzienden en biedt hen informatie over hinder op het openbaar vervoer.
Stad Gent en District09 maken al lange tijd datasets openbaar via het Open Data Portaal(opent nieuw venster). Met het project ‘Toegankelijke Dienstverlening met Open Services’ gaan ze nog een stap verder. Door webservices (API’s) open te stellen, wordt het eenvoudiger voor externe partijen om innovatieve applicaties te ontwikkelen.
Wat is een Open Service?
Stad Gent biedt steeds meer stadsdiensten digitaal aan. Tot nu toe gebeurde dat via eigen toepassingen, zoals een app of een module op de stadswebsite. Dat betekende dat burgers enkel via dat specifieke kanaal toegang kregen tot de digitale dienstverlening.
Door de achterliggende API’s open te stellen, wordt die toegang breder. Iedereen met de nodige IT-kennis krijgt rechtstreeks digitale toegang tot de processen en deelprocessen die achter de schermen de dienstverlening mogelijk maken. De interne bouwblokken van de stad worden zo ook beschikbaar voor externe partijen.
Innovatie en samenwerking
De IT-systemen van Stad Gent en District09 zijn anno 2024 technisch klaar voor deze evolutie. District09 werkt al jaren API-first en op basis van standaarden. IT-leveranciers die met de stad samenwerken, hergebruiken deze bouwblokken nu al.
Door API’s publiek open te stellen, ontstaan er nieuwe mogelijkheden voor innovatie.
Externe partijen kunnen bijvoorbeeld:
- Zelf een alternatieve interface ontwikkelen, visueel of niet, waarmee burgers toegang krijgen tot dezelfde dienst.
- De dienst integreren in eigen apps, webpagina’s of andere gebruikersinterfaces.
- De dienst koppelen aan andere processen en combineren met andere diensten, bijvoorbeeld binnen een Super-app.
- De toegankelijkheid of gebruiksvriendelijkheid verbeteren met gespecialiseerde software of hardware.
- De gebruikerservaring optimaliseren door verschillende overheidsdiensten met elkaar te verbinden.
De volgende uitdaging is om in kaart te brengen hoe Open Services het best ingezet kunnen worden om innovatie en samenwerking te stimuleren. Die kennis wordt momenteel verder opgebouwd.
Het beoogde resultaat
Innovatief conceptonderzoek met zes doelstellingen
Het project rond Open Services was een innovatief conceptonderzoek. In de subsidieaanvraag werden zes concrete doelstellingen geformuleerd, die allemaal als gerealiseerd worden beschouwd.
Dit project slaagt:
- Als meerdere open services gedefinieerd worden die een meerwaarde bieden voor de burger.
- Als minstens één open service organisatorisch ondersteund en technisch uitgewerkt wordt tot en met de productiefase.
- Als eindgebruikers met een visuele beperking betrokken worden bij de ontwikkeling.
- Als het ontwikkelingstraject van de open service inspeelt op reële situaties, zoals het ontbreken van of de beperkte toegang tot informatie voor blinden, terwijl die info voor anderen vlot beschikbaar is.
- Als dit innovatieve concept bijdraagt aan toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid voor iedereen.
- Als lokale besturen kennis opbouwen over open services, zodat ontwikkelaars deze inzichten ook kunnen toepassen in andere gelijkaardige trajecten.
Stad Gent en District09 beschouwen deze innovatiedoelstellingen als volledig bereikt. Tegelijk is duidelijk geworden dat er nog veel inspanningen nodig zijn om de dienstverlening van lokale besturen beter toegankelijk te maken voor personen met een handicap. Als ICT-partner van Stad Gent hoopt District09 dat open services hierin in de toekomst een steeds grotere rol kunnen spelen.
Wat waren de uitdagingen?
Het project bracht heel wat in beweging. Al tijdens het maken en testen van de eerste demo ontstonden er nieuwe ideeën voor verbeteringen.
Zo kan de dienst verder uitgebreid worden, en kwamen er ook belangrijke aandachtspunten rond de data naar boven. Momenteel is die data vooral gericht op hinder voor auto’s, terwijl aanpassingen ervoor kunnen zorgen dat ook voetgangers beter geïnformeerd worden.
Deze eerste praktijkcase heeft bovendien het enthousiasme aangewakkerd om verder te bouwen aan het concept van Open Services. Er liggen nog veel mogelijkheden open om nieuwe toepassingen te ontwikkelen die het leven van de Gentenaars verbeteren.
De succesfactoren
Minder verrassingen
Dankzij de rechtstreekse aanvoer van De Lijn-data en de goede toegankelijkheid van sms en e-mail krijgen blinden en slechtzienden tijdig informatie over hinder en omleidingen. Dat zorgt voor meer duidelijkheid en minder onverwachte situaties.
Meer zelfstandigheid voor iedereen
Deze dienstverlening helpt mensen met een visuele beperking om met meer vertrouwen het openbaar vervoer te gebruiken. Of het nu gaat om een bezoek aan een evenement of de wekelijkse markt, ze kunnen vlotter deelnemen aan het leven in de stad of gemeente.
Herbruikbare innovatie
Omdat deze dienst is opgebouwd volgens het Open Service-principe, is hergebruik standaard mogelijk. Iedereen die wil innoveren, kan ermee aan de slag. Zo kunnen samenwerking en verdere ontwikkelingen de dienstverlening blijven verbeteren en uitbreiden.
Tips voor andere gemeenten
Ga zelf aan de slag
Wil je deze dienst ook in jouw stad of gemeente inzetten? Dat kan eenvoudig met de Open API’s. Je kunt de dienst repliceren op je eigen systemen, integreren met de bestaande infrastructuur of verder uitbreiden om de dienstverlening nog beter af te stemmen op lokale noden. Neem contact op om samen de mogelijkheden te verkennen.
Werk mee aan Open Services
Interesse in de open API’s van dit project? Stuur een mail naar openapi@district09.gent, dan ontvang je de API-specificaties in een pdf en een API-key om aan de slag te gaan.
Algemeen contact
Video's
Deel je eigen praktijk
Wil je actief helpen en onze praktijkendatabank aanvullen? Deel zelf een praktijkvoorbeeld en inspireer je collega’s.