Hoe zit het met de Vlaamse bijdrage aan lokale pensioenen?

De VVSG kreeg vragen over de Vlaamse subsidie van een deel van de lokale pensioenlasten. Aanleiding was een krantenartikel(opent nieuw venster) dat de indruk wekt dat er een nieuw financieringskanaal zou komen. De berichtgeving was een gevolg van de bespreking van de pensioenproblematiek(opent nieuw venster) in de Commissie Binnenland van het Vlaams Parlement op 28 januari 2025.

Basisbijdrage en responsabiliseringsbijdrage

Lokale besturen moeten zelf instaan voor de pensioenfactuur van de statutaire medewerkers die ooit bij hen gewerkt hebben. Dat is anders bij de Vlaamse overheid. Die betaalt slechts een deel van de eigen pensioenfactuur en laat het saldo over aan de federale Schatkist.

De financiering van de lokale pensioenlasten gebeurt met twee stromen. Ten eerste betalen de besturen een basisbijdrage die berekend wordt op het loon van de actieve statutairen. Als dat bedrag op jaarbasis lager is dan de pensioenen die de statutairen krijgen uitbetaald, volgt er ook een tweede stroom: de responsabiliseringsbijdrage.

De totale pensioenfactuur neemt toe ten gevolge van de vergrijzing: meer mensen gaan met pensioen en mensen leven ook langer. Tegelijk daalt het aantal statutairen in de lokale besturen, waardoor de financiering van de pensioenlasten steeds meer verschuift van de basisbijdrage naar de responsabiliseringsbijdrage. In 2023 dekte de basisbijdrage nog ongeveer 50% van de pensioenlasten van de Vlaamse lokale besturen, terwijl dat volgens ramingen van de Federale Pensioendienst nog amper 25% zou zijn in 2030.

Vlaamse subsidie

De vorige Vlaamse regering besliste om vanaf 2020 een subsidie van 50% van de responsabiliseringsbijdrage(opent nieuw venster) uit te trekken voor de gemeenten, OCMW's, autonome gemeentebedrijven, OCMW-verenigingen, politie- en hulpverleningszones. Het ging in 2020 om 130 miljoen euro en was in 2024 al opgelopen tot 295 miljoen euro. De responsabiliseringsbijdrage zal de komende jaren sterk toenemen, met een stijging van 430 miljoen euro in 2024 naar 990 miljoen euro in 2030 volgens de FPD. Hierdoor neemt ook de Vlaamse subsidie fors toe. Bij haar aantreden heeft de Vlaamse regering immers beslist om dit financieringssysteem te behouden. Voor alle duidelijkheid: van een extra financieringskanaal is dus geen sprake, wel van veel bijkomend geld omdat ook de lokale uitgaven sterk blijven toenemen.

VVSG vraagt bijsturingen

Het is uiteraard positief dat de Vlaamse overheid de lokale pensioenlasten blijvend helpt dragen. Naast de groei van het Gemeentefonds met 3,5% biedt dit wat zekerheid over de ontwikkelingen van de lokale financiën de komende jaren. Anderzijds betekent de 50%-financiering ook dat het gros van de oplopende pensioenfactuur bij de lokale besturen zelf blijft, want de basisbijdrage blijft buiten de subsidie.

In haar memorandum vroeg de VVSG wel twee bijsturingen. Ten eerste is het niet logisch dat de Vlaamse regering de intercommunales uitsluit van deze financiering, terwijl samenwerkingsverbanden van OCMW's het geld wel krijgen. Ten tweede krijgt de subsidie stilaan een virtueel karakter, want wat de besturen krijgen is niet exact 50% van de responsabiliseringsbijdrage, maar het resultaat van een ingewikkelde berekening die vertrekt van ramingen van 2019 die maar tot 2024 liepen. Omwille van de rechtszekerheid is een bijsturing hier zeker op haar plaats.