Tegen 2030 moeten Vlaamse lokale besturen ruim 2,567 miljard euro pensioenen betalen aan ex-statutairen. Na de Vlaamse subsidiëring blijft daarvan een factuur van 1,759 miljard euro over, een enorme uitdaging voor de meerjarenplannen 2026-2031. Dat blijkt uit de meest recente pensioenvooruitzichten van de Federale Pensioendienst (FPD).
Zelffinanciering
Zoals bekend staan de lokale besturen helemaal zelf in voor de pensioenuitgaven van hun vroegere ambtenaren. De Vlaamse overheid moet dat niet doen voor haar vroegere statutaire medewerkers, want die pensioenuitgaven worden bijna helemaal door de federale Schatkist betaald.
Sinds 2020 krijgen de Vlaamse lokale besturen (zonder de intercommunales) van de Vlaamse overheid een subsidie die zowat 50% van de responsabiliseringsbijdrage dekt, een steeds groter deel van de lokale pensioenfactuur. In december 2024 betaalde ze op die manier net geen 295 miljoen euro aan de lokale besturen.
Dubbele vergrijzing
Dat de lokale pensioenfactuur toeneemt, heeft één belangrijke oorzaak: steeds meer mensen gaan met pensioen, en door de gestegen levensverwachting genieten ze ook langer een pensioen. Daardoor stijgt het bedrag aan te betalen pensioenen tussen 2023 en 2030 volgens de FPD met 5,16% per jaar, veel sneller dus dan de groei van het Gemeentefonds. Na aftrek van de verwachte Vlaamse subsidie blijft daarvan een groei met 3,22% over. Voor de gemeenten en OCMW's gaat het om 2,46%, voor de politiezones om 2,60% en voor de hulpverleningszones zelfs 9,45%.
Intussen kreeg de VVSG de bevestiging dat de Vlaamse regering de subsidie van een deel van de lokale pensioenbijdrage ook in de periode 2025-2029 zal behouden. Wellicht komen er wel wat technische verbeteringen, want vandaag is de berekening ervan gebaseerd op ramingen van 2019 die maar tot 2024 lopen.
Federale cofinanciering?
Daarnaast blijft het voor de lokale meerjarenplanning belangrijk om ook een zicht te krijgen op het resultaat van de federale regeringsvorming. Wat zal het effect zijn van de pensioenhervorming die naar verluidt op het programma staat? En komt er (eindelijk) ook een betekenisvolle cofinanciering van de lokale pensioenuitgaven, zoals de Schatkist dat ook doet voor de andere pensioenstelsels?
Elk kwartaal analyseren Jan Leroy, senior expert in data en analyse, en Ben Gilot, stafmedewerker financiën, de meest opmerkelijke bewegingen in de Vlaamse lokale financiën van de afgelopen 12 maanden.
Personeelsuitgaven vormen een aanzienlijke post in de uitgaven van lokale besturen. Dat geldt niet alleen voor gemeenten en OCMW’s, maar ook voor politie- en hulpverleningszones. Een groot deel van deze uitgaven gaat naar pensioenverplichtingen voor statutaire medewerkers. We leggen uit waar deze pensioenuitgaven vandaan komen en hoe ze gefinancierd worden.