De VVSG kennisdatabank

Als lokaal mandataris ben je het gezicht van je bestuur. Wat je doet en zegt, bepaalt mee het vertrouwen van inwoners in de lokale overheid. Dat vertrouwen is kwetsbaar – en bouwen eraan vraagt meer dan enkel de regels volgen. Als je als mandataris deontologisch en integer handelt, dan doe je eerlijk en correct je werk, volgens de regels en in het belang van iedereen.

Lokale besturen in Vlaanderen vervullen een regierol in het lokaal integratiebeleid. Ze werken aan een inclusieve samenleving waarin iedereen volwaardig kan deelnemen, ongeacht afkomst of achtergrond Het lokaal integratiebeleid is een transversaal beleid, gericht op de integratie en participatie van nieuwkomers en mensen met een migratieachtergrond.

Het decreet over open scholen verplicht scholen om hun gebouwen na schooltijd open te stellen voor buurtbewoners, het gemeentebestuur en verenigingen zoals sportclubs en jeugdbewegingen. Deze verplichting geldt voor alle scholen die infrastructuursubsidies aanvragen. Scholen moeten ook de gemeente consulteren over het gebruik van de schoolinfrastructuur.

We verduidelijken het Vlaamse inburgeringsbeleid en de rol van de lokale besturen. Het Vlaams inburgeringsbeleid bereikt niet alle nieuwkomers, waardoor lokale besturen moeten inzetten op een sterk onthaalbeleid. Zo organiseren ze onthaaldagen, onthaalgesprekken om nieuwkomers wegwijs te maken en hen te betrekken bij de gemeenschap. Daarnaast maken ze gebruik van digitale tools en voeren ze monitoring uit om hun beleid voortdurend te verbeteren en af te stemmen op de noden van nieuwkomers.

Elke gemeente en elk OCMW moet vanaf 2 maart 2023 een deontologische commissie hebben. Deze commissie ziet er op toe dat de deontologische code nageleefd wordt door de lokale mandatarissen. Lokale besturen die al eerder een deontologische commissie of een bureau voor integriteit hadden, moeten deze omvormen zodat deze voldoen aan de bepalingen daarover in het Decreet Lokaal Bestuur.

Het decreet lokaal bestuur bepaalt sinds 2019 de regels voor de organisatie en de werking van de Vlaamse gemeenten, OCMW’s, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en OCMW-verenigingen en -vennootschappen. Het gaat om de politieke en ambtelijke organisatie, de beleids- en beheerscyclus van de gemeente en het OCMW, de werking van het lokaal bestuur, burgerparticipatie, bestuurlijk toezicht, fusies, interlokale samenwerking en deelname in rechtspersonen.

Adviesraden zijn een traditionele vorm van burgerparticipatie: geëngageerde burgers en het middenveld stellen er hun expertise ter beschikking van lokale besturen. Veel lokale besturen stellen de toekomst van deze participatievorm in vraag, anderen slaagden erin ze te hervormen. Hier lees je meer over welke toekomst er nog is weggelegd voor de adviesraden.

Bij een burgerbegroting beslissen burgers zelf hoe een (deel van een) overheidsbudget wordt besteed. Belangrijke budgettaire prioriteiten over publieke middelen worden vastgelegd of besproken. Met een burgerbudget wil een lokaal bestuur in de eerste plaats de sociale cohesie en leefbaarheid in de wijk versterken. Inwoners denken projecten uit en slaan de handen in elkaar, ondersteund met een wijkbudget.

Lokale besturen experimenteren met deliberatieve burgerpanels, -raden, kabinetten en -jury's met als bedoeling de betrokkenheid van inwoners bij het lokale beleid te verhogen. Een steekproef van de bevolking wordt intensief betrokken bij de beleidsbepaling, -beslissing en/of evaluatie. Wat kan je leren uit deze experimenten?