

Inhoud van deze pagina
Algemene regel
Volgens de algemene regel is het OCMW van de gewoonlijke verblijfplaats bevoegd.
Onder gewoonlijke verblijfplaats wordt verstaan: de plaats waar het centrum van de belangen van de hulpvrager ligt, de plaats waar de hulpvrager thuis is.
Het vaststellen van de gewoonlijke verblijfplaats gebeurt op basis van feiten die de maatschappelijk werker via het sociaal onderzoek verzamelt.
Uitzonderingen
Dringende noodzakelijkheid
Wanneer het in het belang van de hulpvrager is om snel te moeten optreden, dan kan het OCMW optreden waar de hulpvraag gesteld wordt.
Verblijf in bepaalde instellingen of bij bepaalde personen
Het OCMW van de gemeente waar de hulpvrager op het moment van opname in een van de genoemde instellingen of bij een van de genoemde personen geregistreerd staat voor zijn hoofdverblijf, kan de nodige steun bieden. Dat geldt voor de opname, de periode van verblijf en de overbrenging vanuit een ziekenhuis naar een van deze instellingen of personen:
- een psychiatrisch ziekenhuis (wel: open en gesloten instellingen; niet: psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis [PAAZ])
- een erkende instelling voor gehandicapten (Vlaanderen: vergunde instellingen)
- een instelling voor kinderen of bij een privaat persoon die hem onder bezwarende titel huisvest (minderjarigen; jeugdinstellingen; opvang/plaatsing bij privé-personen wanneer hiervoor en vergoeding betaald wordt)
- een erkend rustoord voor bejaarden, serviceflatgebouw of woningcomplex met dienstverlening, voor zover deze voorzieningen als dusdanig door de bevoegde overheid erkend zijn (woonzorgcentra; serviceflats; assistentiewoningen)
- een instelling van gelijk welke aard, waar de persoon verplicht verblijft in uitvoering van een rechterlijke of administratieve beslissing (gevangenis; gedwongen opname in instelling)
- andere instellingen die de Koning bepaalt (erkende psychiatrische verzorgingstehuizen; erkende initiatieven beschut wonen; erkende centra voor ontwenning van druggebruik)
- een instelling of een inrichting die door de bevoegde overheid erkend is om personen in noodsituaties op te vangen en hen tijdelijk te huisvesten en te begeleiden (erkende onthaaltehuizen voor daklozen; centra voor mishandelde vrouwen; instellingen voor slachtoffers van mensenhandel)
- een erkend rust- en verzorgingstehuis (in Vlaanderen zijn dit de woonzorgcentra; cfr. hierboven)
Als een hulpvrager van de ene instelling of persoon naar de andere wordt overgebracht, blijft het OCMW verantwoordelijk. Dat geldt ook als de hulpvrager naar een ziekenhuis gaat. Bij een eventuele terugkeer naar dezelfde of een andere erkende instelling of persoon, blijft het OCMW bevoegd. Dat geldt vanaf de dag van opname in de eerste instelling of bij de eerste persoon.
Daklozen
Voor daklozen opgenomen in een erkende instelling (zie onder uitzondering 2) is het OCMW bevoegd van de gemeente waar de betrokkene, op het moment van de opname, voor zijn hoofdverblijf ingeschreven was in het bevolkings- of het vreemdelingenregister of in het wachtregister. Wanneer er geen inschrijving is op het moment van de opname, geldt de algemene bevoegdheidsregel.
Voor daklozen die niet zijn opgenomen in een erkende instelling is het OCMW van de feitelijke verblijfplaats bevoegd. De feitelijke verblijfplaats is daar waar de hulpvraag gesteld wordt.
Een dakloze is iemand die niet over een eigen woongelegenheid beschikt, die niet de middelen heeft om daar op eigen kracht voor te zorgen en daardoor geen verblijfplaats heeft, of tijdelijk in een tehuis verblijft, of tijdelijk wordt opgevangen bij particulieren in afwachting dat hem een eigen woongelegenheid ter beschikking wordt gesteld.
Pasgeboren kinderen
Het OCMW van de plaats van inschrijving als hoofdverblijfplaats in het Rijksregister van de moeder op het moment van de geboorte is bevoegd voor hulpverlening aan de pasgeborene. En dat voor de ononderbroken duur van het verblijf in de kraaminrichting. Wanneer er geen inschrijving als hoofdverblijfplaats is, dan is het OCMW van de plaats van geboorte bevoegd.
Deze uitzondering geldt alleen als de moeder geen hulpvraag indient (ze is verdwenen, niet aanspreekbaar, enz.) of afstand doet van het kind (moeder laat kind achter en dient alleen voor zichzelf hulpvraag in bij een OCMW). De uitzondering geldt niet als de moeder de hulpvraag indient. Dan is het OCMW dat bevoegd is voor de hulpverlening aan de moeder ook bevoegd voor de hulpverlening aan het pasgeboren kind.
Verlaten van de instelling waar men verbleef
Bij het verlaten van de gevangenis of een andere instelling is het OCMW van de gemeente waar de hulpvrager op het moment van opname als hoofdverblijfplaats was ingeschreven, verantwoordelijk. Als er geen inschrijving is op dat moment, dan is het OCMW van de gebruikelijke verblijfplaats bevoegd. Dat betekent het OCMW van de gemeente waar de gevangenis of andere instelling zich bevindt.
Studenten
Voor studenten is het OCMW van de plaats van inschrijving als hoofdverblijfplaats in het bevolkings- of vreemdelingenregister op het moment van de hulpvraag bevoegd voor de ononderbroken duur van de studies.
Een student is een persoon tussen 18 en 24 jaar (= jonger dan 25 jaar op moment hulpvraag), die een voltijdse studie volgt aan een erkende onderwijsinrichting.
Asielzoekers
Bekijk de pagina OCMW en vreemdelingen.
Illegalen
Illegalen kunnen terecht bij het OCMW van hun gebruikelijke verblijfplaats. Er zijn twee uitzonderingen:
- Als we de gebruikelijke verblijfplaats niet kunnen vaststellen, neemt het OCMW van de plaats waar de zorg wordt verleend de verantwoordelijkheid voor dringende medische hulp.
- Als dringende OCMW-hulp nodig is tijdens een ziekenhuisverblijf en de hulpvraag daar wordt gesteld, dan zorgt het OCMW van de zorgplaats voor de hulp. Ziekenhuiskosten vallen echter niet onder dringende noodzakelijke hulp, dus blijft het OCMW van de gebruikelijke verblijfplaats bevoegd.
Bevoegdheidsconflicten
Bij elke nieuwe hulpvraag wordt eerst beoordeeld of het OCMW bevoegd is of niet.
Als een OCMW oordeelt dat het niet bevoegd is, moet het:
- de aanvraag binnen de vijf kalenderdagen doorsturen naar het bevoegd OCMW
- schriftelijk meedelen aan de aanvrager aan welk OCMW de aanvraag is doorgestuurd
De beslissing van onbevoegdheid kan in geval van hoogdringendheid genomen worden door de voorzitter. Zijn beslissing wordt dan ter bekrachtiging voorgelegd aan de eerstvolgende vergadering van het BCSD. Zolang de aanvraag niet is doorgestuurd, blijft het eerste OCMW bevoegd en is dus verplicht om de aanvraag te behandelen.
Als het tweede OCMW zich ook onbevoegd verklaart, moet het bevoegdheidsconflict onmiddellijk voorgelegd worden aan de POD Maatschappelijke Integratie via het interactief formulier dat via de website van de POD MI(opent nieuw venster) op te vragen is.
Wanneer een onbevoegdheid wordt vastgesteld in een lopend dossier, (bv. omwille van verhuis van de cliënt) is het OCMW niet gebonden aan deze strikte procedure, maar niets doen kan de aansprakelijkheid van het OCMW meebrengen. Het OCMW brengt dus best het nieuw bevoegde OCMW én de cliënt schriftelijk op de hoogte. Dat kan (maar moet niet) door de werkwijze van de procedure bevoegdheidsconflicten toe te passen.
In de praktijk gebeurt het wel eens dat deze procedure niet strikt toegepast wordt. Het OCMW neemt informeel contact op met het andere OCMW of stuurt een brief waarin niet duidelijk wordt aangegeven dat de procedure voor bevoegdheidsconflicten wordt ingeroepen.
Lees de publicatie 'Het bevoegde OCMW en de financiering'
Dit onderdeel bevat enkel basisinformatie. Meer details met betrekking tot de regelgeving rond de bevoegdheid van de OCMW’s kan je vinden in de Politeia-publicatie.
Expert
-
PeterHardyStafmedewerker
Meer info over deze kennispagina?
Contacteer onsMeer weten over
Praktijkvoorbeelden
-
-
Mechelen als mentor in De Wisselaar: een organisatiestructuur gericht op toegankelijke dienstverlening
Maatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleid -
Preventie van dak- en thuisloosheid: werking 't Sas Brugge
Maatschappelijke dienstverleningWonenLokaal sociaal beleid -
De Wisselaar: Beerse - Liedekerke
ArmoedeMaatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleid -
De Wisselaar: Deinze - Brugge
ArmoedeMaatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleidWonen -
De Wisselaar: Oud-Turnhout - Kortrijk
Maatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleid -
De Wisselaar: Roeselare - Kortrijk
Maatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleidWerk, sociale economie en activering -
De Wisselaar: Deinze - Mechelen
Maatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleid -
De Wisselaar: Beerse - Oostende
Maatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleidWerk, sociale economie en activering -
De Wisselaar: Kortrijk - Roeselare
Maatschappelijke dienstverlening -
De Wisselaar: Balen-Mechelen
Maatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleidSamenwerking -
De Wisselaar: Vilvoorde-Mechelen
Maatschappelijke dienstverleningWonenLokaal sociaal beleid
Kennispagina's
-
-
Lokaal armoedebeleid
ArmoedeLokaal sociaal beleidMaatschappelijke dienstverleningKinderen en gezinnen -
-
-
OCMW-dienstverlening voor vreemdelingen
VreemdelingenArmoedeMaatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleid -
OCMW's pakken energiearmoede aan
ArmoedeEnergie en klimaatWonenMaatschappelijke dienstverleningLokaal sociaal beleid -