Diverse Leraarskamer – inclusief lerarenteam voor een superdiverse stad
Met de Diverse Leraarskamer bouwt Antwerpen aan lerarenteams die de diversiteit van de leerlingenpopulatie weerspiegelen. De praktijk omvat drie luiken: jongeren warm maken voor de lerarenopleiding, lerarenopleidingen ondersteunen in inclusie en startende leerkrachten en schoolteams begeleiden in het opbouwen van een divers-sensitieve leer- en werkomgeving.
Inhoud van deze pagina
Algemene gegevens
Grote Markt 1
2000 Antwerpen
België
Wat is er gebeurd?
Antwerpen is een superdiverse stad, maar die realiteit weerspiegelt zich al jaren niet in het lerarenkorps. Terwijl meer dan drie op vier leerlingen een migratieachtergrond hebben, blijft het aantal leerkrachten met een diverse achtergrond beperkt. Dat zorgt niet alleen voor een gebrek aan representatie, maar ook voor gemiste kansen op pedagogische rijkdom. Vanuit die vaststelling ontwierp de stad het project Diverse Leraarskamer, een meerjarig traject dat de volledige keten aanpakt: leerlingen, studenten, startende leerkrachten en schoolteams.
Luik 1 richtte zich op jongeren in de derde graad secundair onderwijs. Via workshops, spelvormen en proeflessen maakten jongeren kennis met het lerarenberoep. Daarbij werd bewust gekozen voor jobambassadeurs: leerkrachten die eigen ervaringen deelden en stereotypes doorbroken. Jongeren leerden dat het startersloon vergelijkbaar is met andere beroepen en dat leerkracht zijn veel meer is dan ‘voor de klas staan’. Ze vroegen scholen om racisme consequent aan te pakken, inclusieve lesmaterialen te gebruiken en open te staan voor levensbeschouwelijke tekens.
Luik 2 bracht alle Antwerpse lerarenopleidingen samen om hun diversiteitsbeleid onder de loep te nemen. Hogescholen maakten een gezamenlijke mindmap met valkuilen, kansen en blinde vlekken. Zij kregen ondersteuning van procesbegeleiders om het curriculum inclusiever te maken, taalbeleid te herdenken en ruimte te creëren voor rolmodellen. Het traject leidde tot structurele verbeteringen in aanpak, draagvlak en praktijkvorming.
Luik 3 gaf aandacht aan startende leerkrachten en schoolteams. Via literatuuronderzoek, focusgroepen en individuele coaching werd duidelijk dat leerkrachten met een diverse achtergrond zich vaak geïsoleerd voelen binnen hun team. Teamsessies maakten ruimte voor gesprekken over identiteit, racisme, teamgevoel en cultureel sensitief lesgeven. Schoolteams leerden hoe zij een inclusieve werkcultuur kunnen opbouwen, nieuwe collega’s welkom kunnen laten voelen en discriminatie actief kunnen bestrijden. Daarbij kwamen ook praktische vragen aan bod, zoals hoe om te gaan met religieuze feestdagen of hoe lesmateriaal inclusiever kan worden ontworpen.
De combinatie van deze drie luiken zorgde voor een breed gedeelde beweging. Scholen, hogescholen en leerlingen werden partners in het versterken van diversiteit. Het maakte van de leraarskamer een plek waar verschil niet enkel wordt erkend, maar als meerwaarde wordt gezien.
Waarom?
Antwerpen staat voor een dubbele uitdaging: een groeiende superdiversiteit én een hardnekkig lerarentekort. De stad merkte dat deze twee uitdagingen nauw samenhangen. Wanneer leerlingen zich niet herkennen in hun leerkrachten, daalt het vertrouwen in school en daalt ook de kans dat jongeren later zelf voor het onderwijs kiezen. Daarnaast bleken startende leerkrachten met een diverse achtergrond vaker uit te vallen door gebrek aan ondersteuning, onbewuste biases of een gevoel van isolement.
Het project ontstond uit de overtuiging dat een divers lerarenteam niet alleen rechtvaardiger is, maar ook leidt tot betere onderwijskwaliteit. Leerkrachten die de leefwereld van hun leerlingen begrijpen, kunnen drempels verlagen, verbinding versterken en innovatieve praktijken binnenbrengen. De stad wilde daarom een structurele aanpak ontwikkelen die de volledige keten ondersteunt — van inspireren tot behouden. Niet door ad-hoc acties, maar door een gedragen en onderbouwde strategie die diversiteit normaliseert, racisme actief bestrijdt en teams leert anders kijken naar talenten en competenties.
Het beoogde resultaat
- Jongeren tonen meer interesse in het lerarenberoep wanneer misverstanden worden weggewerkt.
- Lerarenopleidingen hebben hun beleid versterkt en inclusief curriculum ontwikkeld.
- Startende leerkrachten voelen zich gesteund en ontwikkelen een sterkere professionele identiteit.
- Schoolteams werken bewuster rond inclusie, teamgevoel en anti-racisme.
- De stad zet verdere stappen binnen Talent for Teaching en nieuwe lerende netwerken.
- Er liggen voorstellen klaar voor een kwaliteitslabel voor inclusieve scholen.
Wat waren de uitdagingen?
- Hardnekkige stereotypes over het lerarenberoep en het startersloon.
- Onveiligheidsgevoelens bij leerlingen door racisme en discriminatie.
- Onvoldoende representatie en gebrek aan rolmodellen in scholen.
- Interne drempels binnen lerarenopleidingen (taalverwachtingen, cultuurcodes).
- Startende leerkrachten die zich geïsoleerd voelen in homogene teams.
De succesfactoren
- Jobambassadeurs die authentiek en herkenbaar communiceren met jongeren.
- Inclusieve workshops en proeflessen die leerlingen zelf laten ervaren.
- Sterke samenwerking tussen alle lerarenopleidingen in de stad.
- Coachingstrajecten voor leerkrachten en teams om divers-sensitief te werken.
- Eén gezamenlijke visie: diversiteit als kracht en meerwaarde in het onderwijs.
- Zero-tolerancebeleid tegen racisme en het bespreekbaar maken van moeilijke thema’s.
Tips voor andere gemeenten
- Betrek de volledige keten: leerlingen, lerarenopleidingen, leerkrachten en schoolteams.
- Werk met rolmodellen en jobambassadeurs om stereotypes te doorbreken.
- Zorg voor structurele samenwerking met hogescholen en partners uit het onderwijsveld.
- Investeer in coaching en ondersteuning van startende leerkrachten.
- Maak racisme bespreekbaar en werk aan veilige, inclusieve teams.
- Analyseer het diversiteitsbeleid niet alleen inhoudelijk, maar ook via mindset en cultuur.
- Bouw een lerend netwerk uit waarin scholen ervaringen delen en elkaar versterken.
Algemeen contact
Deel je eigen praktijk
Wil je actief helpen en onze praktijkendatabank aanvullen? Deel zelf een praktijkvoorbeeld en inspireer je collega’s.