Lokale besturen missen houvast in relaties met geloofsgemeenschappen

Lokale besturen ervaren regelmatig spanningen bij inwoners wanneer een gebedshuis opent of uitbreidt in de gemeente. In 40% van de gevallen leidt dat tot concrete incidenten zoals haatspraak of bedreigingen. Dat blijkt uit een recente VVSG-bevraging over levensbeschouwelijk beleid. De resultaten tonen dat het contact met geloofsgemeenschappen vaak beperkt blijft tot het strikt noodzakelijke. Veel besturen geven aan dat ze nood hebben aan meer kennis, ondersteuning en een duidelijk kader om op een constructieve manier samen te werken.

Weinig contactmomenten

In veel gemeenten is er nauwelijks contact tussen geloofsgemeenschappen en andere inwoners. Slechts één op de vijf lokale besturen organiseerde ooit een buurtoverleg om spanningen aan te pakken of te voorkomen. Twee op de drie besturen hebben geen expliciet beleid rond levensbeschouwing. Als het thema toch aan bod komt, ligt de focus vaak op veiligheid of het voorkomen van radicalisering. Dat is jammer, want geloofsgemeenschappen kunnen ook een waardevolle bijdrage leveren aan de sociale samenhang in je gemeente.

Erkenning biedt kansen, maar blijft onbekend terrein

Als lokaal bestuur geef je advies bij de erkenning van geloofsgemeenschappen. Toch blijkt uit de bevraging dat vier op tien respondenten de voorwaarden of procedures hiervoor onvoldoende kennen. Een op de drie wil wel actiever bijdragen, maar mist daarvoor de juiste ondersteuning.

Relatie blijft vaak oppervlakkig

Slechts 17% van de bevraagde besturen heeft structureel contact met lokale geloofsgemeenschappen. In Limburg ervaart een meerderheid die relatie als positief. In andere provincies blijft het contact vaak beperkt tot praktische of administratieve kwesties, zoals het beheer van eredienstgebouwen of het zoeken naar geschikte begraafplaatsen. Zeker op vlak van islamitisch begraven geven veel lokale besturen aan dat ze onvoldoende kennis in huis hebben.

Religieuze symbolen op de werkvloer blijven grijze zone

Het beleid rond het dragen van religieuze symbolen door ambtenaren blijft in veel gemeenten onduidelijk. Meer dan de helft van de bevraagde lokale besturen heeft geen expliciet beleid. 39% weet zelfs niet welk beleid van toepassing is. Vooral steden hanteren vaker een inclusieve neutraliteit: ze verwachten neutraliteit in handelen, maar laten wel ruimte voor persoonlijke overtuigingen, zoals het dragen van religieuze symbolen. Landelijke gemeenten streven eerder naar exclusieve neutraliteit, waarbij ambtenaren persoonlijke overtuigingen niet zichtbaar mogen uiten tijdens de dienst.

Lokaal levensbeschouwelijk beleid vraagt kennisdeling en samenwerking

De bevraging toont aan dat veel besturen nood hebben aan uitwisseling en ondersteuning. Wil je samen met andere besturen werk maken van een gedragen levensbeschouwelijk beleid? Neem deel aan de collegagroep ‘Lokaal Levensbeschouwelijk Beleid’ en deel je ervaringen, vragen en goede praktijken.