Naar schatting 20.000 mensen zonder stabiele woonplek in Vlaanderen
Nieuws
Voor het vijfde jaar op rij hebben gemeenten in drie Vlaamse regio’s het aantal dak- en thuisloze personen in kaart gebracht. De cijfers tonen aan dat het probleem groter én complexer is dan vaak gedacht. De VVSG waardeert dat steeds meer gemeenten de stap zetten om dak- en thuisloosheid in kaart te brengen. Zo verzamelen ze waardevolle kennis om lokaal beleid en actie op maat uit te werken, maar ze kunnen dit niet alleen. De VVSG vraagt daarom een structureel, bovenlokaal beleid over diverse sectoren en bestuursniveaus heen.
2.413 mensen geteld, van wie één op drie een kind is
Op 18 oktober 2024 telden drie regio’s samen 2.413 dak- en thuisloze mensen: Aalst, de Westhoek (17 gemeenten) en de regio rond Antwerpen (22 gemeenten binnen het KINA-netwerk). Het gaat om 1.627 volwassenen en 786 kinderen. Meer dan een derde zijn dus minderjarigen. Ze verblijven vooral in opvang of tijdelijk bij vrienden of familie. Hun situatie is vaak onzichtbaar, maar erg precair.
De telling brengt niet alleen dakloze mensen in kaart (zoals mensen op straat of in noodopvang), maar ook thuisloze mensen: mensen zonder stabiele verblijfplaats, bijvoorbeeld door dreigende uithuiszetting.
Meer dan 20.000 mensen zonder stabiele woonplek
Op basis van vijf jaar tellingen in 194 gemeenten schatten onderzoekers dat ruim 20.000 mensen in Vlaanderen dak- of thuisloos zijn. Het gaat om 14.068 volwassenen en 6.295 kinderen.
De cijfers doorbreken het stereotype beeld van de oudere, alleenstaande man op straat. Ongeveer 30 tot 40% zijn vrouwen. Ook kinderen maken een groot deel uit van de groep. De meeste mensen slapen tijdelijk bij familie of vrienden.
Bron: LUCAS-KU Leuven
Dak- en thuisloosheid is geen stedelijk probleem alleen. Ongeveer de helft verblijft in één van de 11 centrumsteden. Maar ook kleinere gemeenten tellen een aanzienlijk aandeel:
- 20% verblijft in steden en gemeenten tussen 15.000 en 50.000 inwoners
- 13% van de volwassenen en 15% van de kinderen woont in een gemeente met minder dan 15.000 inwoners
Tijd voor een structureel en gedeeld beleid
Dak- en thuisloosheid raakt veel domeinen: wonen, welzijn, armoedebestrijding, gezondheidszorg, migratie, onderwijs en werk. Die verwevenheid vraagt om samenwerking over sectoren en bestuursniveaus heen.
De VVSG vraagt in haar memorandum om werk te maken van een sociaal beleid dat dak- en thuisloosheid voorkomt en aanpakt. We doen daarvoor enkele duidelijke voorstellen(opent nieuw venster).
- Werk aan een gecoördineerde strategie over bestuursniveaus en sectoren heen, met het perspectief van mensen in dak- en thuisloosheid als uitgangspunt.
- Versterk en ondersteun de bovenlokale netwerken dak- en thuisloosheid, en verbind deze steun en financiering met andere bestaande kanalen, zoals de intergemeentelijke samenwerking lokaal woonbeleid of het Geïntegreerd Breed Onthaal, die ook actief zijn in verwante thema’s
- Voorkom dak- en thuisloosheid, onder andere door:
- meer sociale en betaalbare woningen te voorzien. Kunnen beschikken over een betaalbare kwaliteitsvolle woning met woonzekerheid is immers de beste preventie van dak- en thuisloosheid.
- te investeren in het voorkomen van uithuiszettingen. Versterk daarom de OCMW's door hen voldoende middelen en personeel te geven zodat ze hun taken beter kunnen oppakken.;
- een betere uitstroom uit instellingen te organiseren. Voorzie in voldoende structurele middelen voor lokale besturen en de hulpverlenende organisaties om een aanbod uit te werken met een tijdige ambulante begeleiding en ondersteuning voor mensen die hun woning dreigen te verliezen. Investeer in overleg en afspraken tussen de sectoren (inclusief wonen en lokale besturen) om wonen en opvang duurzamer te maken zodat mensen begeleid worden om een woning/opvang te behouden of er terug naar toe te leiden. Vermijd dat door de afbouw van middelen, bedden, begeleiding in andere beleidsdomeinen de problematiek verschuift. Mensen mogen na een opname in een instelling niet zonder begeleiding of woonoplossing op straat belanden.
- Werk verder aan kennisopbouw en dataverzameling over de problematiek. Blijf de periodieke tellingen van dak- en thuisloosheid ondersteunen en breid ze verder uit, zodat het fenomeen over heel Vlaanderen op een uniforme en wetenschappelijk correcte manier in kaart wordt gebracht. Verzamel structureel gegevens over de vorderingen tot uithuiszettingen, de gevelde vonnissen en de uitvoering ervan.
- Maak het principe van ‘housing first’ het uitgangspunt van het beleid. Wonen vormt de basis. Begeleiding moet daarop aansluiten, met woonvormen die passen bij de persoon en de situatie. Een woongerichte oplossing betekent niet noodzakelijk een klassieke woning huren of kopen, maar kan ook via andere woonvormen op maat van en rekening houdend met de keuzevrijheid van de persoon.
- Ondersteun innovatieve woonvormen en begeleidingsmodellen die inspelen op specifieke noden en geen nieuwe drempels opwerpen.
Het momentum is er
Gemeenten willen oplossingen en tonen aan dat ze hun regierol opnemen, bijvoorbeeld door de dak- en thuislozentellingen te organiseren. Ze willen structurele oplossingen, maar hebben daarvoor ondersteuning nodig.
De VVSG kijkt uit naar het aangekondigde Vlaams actieplan dak- en thuisloosheid. Want voorkomen blijft altijd beter – én goedkoper – dan genezen.
Afbeelding
