De Pano-reportage over het OCMW van Anderlecht doet heel wat stof opwaaien en roept kritische vragen op over de huidige werking van de OCMW’s. De VVSG wil het belang en de kwaliteit van de OCMW-dienstverlening onderschrijven. Als vakexperten zetten OCMW maatschappelijk werkers zich dagelijks in om de gepaste hulpverlening op maat te garanderen. OCMW’s en raadsleden zijn op de hoogte van het wettelijk kader waarin ze werken en leven dit ook na. Om deze kwaliteit te kunnen waarborgen, zijn voldoende personeel en middelen blijvende aandachtspunten.
Kwaliteit
De OCMW-werking is ingebed in een wettelijk kader, met aandacht voor kwaliteit. Voor elke hulpvraag bij een OCMW bestaat een duidelijk omschreven aanvraagprocedure die de rechten van de burger mee bewaakt.
Het uitvoeren van een sociaal onderzoek is de kernopdracht van een maatschappelijk werker. Zo garanderen zij het recht op menselijke waardigheid zoals voorzien in de Grondwet (art.23). Op basis van gesprekken, een huisbezoek of andere onderzoeksmethoden komen de onderliggende problemen boven water en kan misbruik zoals domiciliefraude vermeden worden. De wet bepaalt uit welke elementen een sociaal verslag minimaal moet bestaan. Door inzet van personeel en tijd kan er op maat hulp geboden worden aan de mensen in nood.
Binnen een maand na het stellen van de hulpvraag moet het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst (BSCD) een beslissing nemen. Een goede interne organisatie is essentieel om tijdig correcte beslissingen te kunnen nemen. Elk OCMW zet in op interne controle en afstemming en zorgt voor een toelichting van de dossiers op het BCSD.
De Programmatorische overheidsdienst maatschappelijke integratie (POD-mi) controleert elk jaar sociale dossiers en beslissingen van alle OCMW’s. Uit de meest recente inspecties blijkt dat 90% van de OCMW’s een positief rapport kreeg. Als er onregelmatigheden worden vastgesteld, kan de POD MI uitgekeerde bedragen terugvorderen. De geïntegreerde inspectieverslagen(opent nieuw venster) vind je op de website van POD MI.
De POD MI werkt ook proactief door de kruising van Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ)-stromen. Deze zogenoemde knipperlichten helpen om tijdig mogelijke fouten of onduidelijkheden te detecteren. Zolang administratieve gegevens niet volledig in orde zijn, worden subsidies niet uitbetaald.
Krijgt een burger geen tijdige beslissing of is hij of zij het niet eens met een genomen beslissing? Dan kan beroep worden aangetekend bij de arbeidsrechtbank. Die rechtbank beoordeelt niet alleen de beslissing, maar ook opnieuw de kwaliteit en motivatie ervan.
Werkdruk vraagt om blijvende aandacht
Uit onderzoek van het VRT-programma Pano blijkt dat een te hoge werklast het sociaal onderzoek en de interne procedures zwaar onder druk zet. Ook in Vlaanderen blijft werkdruk een belangrijk aandachtspunt.
OCMW’s fungeren steeds meer als het voorportaal van de sociale zekerheid, in plaats van het sluitstuk. Burgers wenden zich vaak tot het OCMW voor een voorschot op andere uitkeringen, zoals werkloosheids- of ziekte-uitkeringen. Dit gebeurt zowel op eigen initiatief als na doorverwijzing.
Gemiddeld gaat 23% van de dossiers om een voorschot. De wachttijden voor uitkeringen blijven oplopen door onder andere complexe aanvraagprocedures, de afbouw van fysieke kantoren en ingewikkelde regelgeving. Burgers zijn daardoor genoodzaakt om tijdelijk bij het OCMW aan te kloppen. Dit leidt tot een stijging van het aantal dossiers, terwijl een moeilijke afhandeling (mislopen van subrogaties) de werkdruk nog verder verhoogt.
Acties om de werkdruk te verlagen
De afgelopen jaren werden samen met de VVSG verschillende acties ondernomen om de werkdruk bij OCMW’s te verlichten. Zo werd ingezet op het aantrekken van meer maatschappelijk werkers en het verminderen van administratieve lasten. De POD Maatschappelijke Integratie (POD-mi) speelde hierbij een belangrijke rol.
De diplomavereisten voor maatschappelijk werkers zijn versoepeld, waardoor ook andere profielen deze functie kunnen uitoefenen.
De VVSG heeft een vormingsaanbod ontwikkeld om deze nieuwe profielen te ondersteunen.
Met de POD Maatschappelijke Integratie (POD-mi) werken we aan administratieve vereenvoudiging, zoals:
Het gebruik van OCMW-online.
De uitbreiding van KSZ-datastromen (Kruispuntbank van Sociale Zekerheid).
Specifieke opleidingen helpen maatschappelijk werkers om KSZ-datastromen beter te lezen en interpreteren om het bijkomend opvragen van gegevens te verminderen.
Ook de leden en de voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst (BCSD) krijgen ondersteuning. Zo organiseert de VVSG introductiesessies over de werking van het OCMW en helpt ze bij het ontwikkelen van een deontologische code voor BCSD-raadsleden. Ook met vragen over deontologie en integriteit kun je bij de VVSG terecht.
Gevolgen van federale beleidsbeslissingen
Wanneer de federale regering beslist om de werkloosheidsuitkering te beperken in de tijd, zal dit onvermijdelijk leiden tot een stijging van het aantal aanvragen voor leefloon en andere steun. Dit zal de druk bij de OCMW’s nog doen stijgen.
Blijvende steun voor maatschappelijk werkers en OCMW’s
De VVSG steunt de maatschappelijk werkers en raadsleden van het OCMW die zich dagelijks onvoorwaardelijk inzetten voor de samenleving. Daarom blijft de VVSG pleiten voor extra middelen, meer personeel en een efficiëntere overheid. Het is essentieel dat iedere overheidsdienst zijn verantwoordelijkheid opneemt. Zo voorkomen we misstanden en waarborgen we de mensenrechten van burgers.
