VVSG vraagt dringende goedkeuring zwerfvuilvergoeding

De Vlaamse Regering moet dringend werk maken van de definitieve goedkeuring van de zwerfvuilvergoeding. Lokale besturen hebben jaarlijks recht op bijna 61 miljoen euro van de producenten voor zwerfvuilkosten. De stijgende zwerfvuilcijfers van 2024 tonen aan dat dit nodig is om te kunnen blijven investeren in de openbare netheid.

Producenten al sinds 2023 verplicht om zwerfvuilkosten te vergoeden

In het regeerakkoord heeft de Vlaamse Regering beloofd om de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor zwerfvuil zo snel mogelijk te finaliseren. In juli volgde de derde principiële goedkeuring. Die maakt de uitbetaling van 60,94 miljoen euro aan de Vlaamse lokale besturen mogelijk en dit jaarlijks vanaf april 2026.  

Om die deadline te halen moeten de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement de komende weken werk maken van de definitieve goedkeuring. Volgens de Europese richtlijn voor Single Use Plastics is de zwerfvuilvergoeding nochtans al verplicht sinds 2023.  

Snel duidelijkheid nodig voor lokale besturen

De jaarlijkse zwerfvuilvergoeding is bedoeld voor kosten die lokale besturen momenteel sowieso al maken om de straten proper te houden en de vuilnisbakken te ledigen. Producenten van onder meer sigarettenpeuken, plastic voedselverpakkingen en blikjes die vaak in het zwerfvuil voorkomen zullen de heffing moeten betalen.

Eerder kwam er al een verdeelsleutel tot stand in overleg met VVSG die bepaalt welk aandeel elke gemeente krijgt van de €60.935.966. Het Lokaal Materialenplan 2023-2030 legt aan lokale besturen ook enkele verplichtingen op in het kader van de zwerfvuilvergoeding zoals een vuilnisbakkenplan, de aanpak van locaties met veel zwerfvuil en handhaving.

Elk lokaal bestuur moet daarnaast nog een keuze maken tussen de financiële en financieel-organisatorische optie over hoe de verantwoordelijkheid van de producenten in de praktijk zal worden gebracht. Ofwel is dat enkel via een uitbetaling aan de gemeente, ofwel sluit je een contract af waarbij Fost Plus een actieve rol krijgt in het lokaal zwerfvuilbeleid. Intergemeentelijke samenwerking is mogelijk bij beide opties.  

Veel details over de exacte uitwerking moeten nog uitgeklaard worden. Steden en gemeenten zijn momenteel ook volop bezig met hun meerjarenplanning en vragen daarom snel duidelijkheid.

Meer zwerfvuil en meer inspanningen van lokale besturen in 2024

OVAM publiceerde recent de nieuwe zwerfvuilcijfers van 2024(opent nieuw venster). Die maken nog eens duidelijk waarom een definitieve goedkeuring noodzakelijk is. In Vlaanderen is er 5,3% meer zwerfvuil opgeruimd dan het jaar voordien, bijna 7000 ton of 1 kilogram per inwoner. De vooropgestelde daling van het zwerfvuil met 20% tegen 2030 is dus niet in zicht. De cijfers van de lokale besturen tonen ook aan dat zij volop inzetten op de openbare netheid. Ze ruimen steeds meer machinaal en manueel veegvuil op en zijn verantwoordelijk voor 81% van de inzet om Vlaanderen proper te maken.  

Opvallend is de sterk toegenomen druk van het totale afval buitenshuis. Er ligt niet alleen meer zwerfvuil op straat, er zit ook 26% meer afval in de publieke vuilnisbakken tegenover 2023. Ook die stijgende kosten en inspanningen komen terecht bij de lokale besturen die de vuilnisbakken leegmaken en beheren. Daarnaast telde OVAM meer stuks afval op de grond rond afvalverzamelpunten zoals glasbollen, aan haltes voor het openbaar vervoer en in centrumstraten. Enkel op autosnelwegparkings is er een verbetering.