Meerjarenplannen onder druk door onduidelijke federale en Vlaamse plannen

De federale en Vlaamse regeerakkoorden bevatten ingrijpende maatregelen die een grote impact hebben op steden en gemeenten. Tegelijk ontbreekt duidelijkheid over hoe die maatregelen zullen doorwerken op het lokale beleid en de lokale financiën. De VVSG en de centrumsteden trekken daarom aan de alarmbel.(opent nieuw venster)

Lokale planning onder druk

Steden en gemeenten staan aan het begin van een intensief traject om hun meerjarenplan 2026-2031 op te stellen. Dat plan moet tegen eind 2025 goedgekeurd zijn, maar om realistische strategische keuzes te maken, moeten lokale besturen weten wat ze financieel kunnen verwachten.

Vandaag ontbreken daarover belangrijke gegevens. De onduidelijkheid over onder meer de responsabiliseringsbijdrage voor pensioenen, de hervorming van de personenbelasting en het sociaal beleid maakt het moeilijk tot onmogelijk om de oefening correct te doen.

Impact op personeel en dienstverlening

Heel wat federale maatregelen schuiven bijkomende taken door naar het lokaal niveau, zonder dat daar nu al voldoende compensatie tegenover staat. Zo moeten lokale OCMW’s meer mensen met een leefloon begeleiden, door de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd. Gemeenten moeten daarvoor extra maatschappelijk werkers aanwerven en opleiden, maar weten nog niet op welke middelen ze kunnen rekenen.

Veiligheidsbeleid roept vragen op

In het federale regeerakkoord zijn er stevige ambities rond veiligheid opgenomen. Dat is positief: steden en gemeenten vragen al langer om meer instrumenten om veiligheid lokaal efficiënt aan te pakken. Tegelijk blijven er grote zorgen. De aanpassing van de KUL-norm is noodzakelijk en welkom, maar zal de structurele knelpunten niet oplossen. Zo botsen lokale besturen elke dag op een tekort aan politierekruten, onder meer omdat te weinig kandidaten kunnen starten aan de opleiding.

Daarnaast benadrukken we de nood aan meer solidariteit tussen politiezones. In Brussel worden bijvoorbeeld extra premies toegekend die in Vlaamse zones ontbreken, wat leidt tot een waterbedeffect. Ook de inzet van manschappen over de grenzen van politiezones heen moet bespreekbaar zijn, net als het feit dat lokale politie vandaag te vaak federale taken moet overnemen door onderbezetting van federale diensten. Daarnaast is het nog niet duidelijk of de federale overheid in 2025 (en de volgende jaren) opnieuw de NAVAP-subsidie zal betalen aan de politiezones.

Een gelijkaardig probleem stelt zich bij het Vlaamse besluit om de Lijnspotters af te schaffen. Daarmee verschuift de verantwoordelijkheid voor busverboden naar de lokale besturen. Tot slot vragen lokale besturen aan de federale overheid een hervorming van de financiering van de dringende geneeskundige hulp (ambulancediensten).

Drie duidelijke vragen aan beide regeringen

De VVSG en de centrumsteden vragen aan de federale en Vlaamse regering om:

1. tegen de zomer van 2025 klaarheid te bieden over de concrete impact van de regeerakkoorden op steden en gemeenten
2. lokale besturen structureel te betrekken bij de uitwerking van maatregelen met lokale gevolgen
3. transparant en tijdig te communiceren over maatregelen die nog onvoldoende zijn uitgewerkt

Zonder deze duidelijkheid dreigt het strategisch planningsproces spaak te lopen. Dat zou niet alleen de werking van lokale besturen ondermijnen, maar ook de dienstverlening aan inwoners in het gedrang brengen. Lokale besturen willen en kunnen hun verantwoordelijkheid opnemen, maar verwachten daarvoor wel het nodige overleg en ondersteuning.