Nieuws
Gemeenten slagen er steeds beter in om sterke, preventieve netwerken uit te bouwen tegen radicalisering. Toch blijft een lokaal deradicaliseringsbeleid hard nodig. Meer dan de helft van de lokale besturen is nog altijd doelwit van haatspraak, desinformatie en bedreigingen. Ook in de publieke ruimte merken ze de verharding bijvoorbeeld op vlak van minachting voor vrouwen en de LGBTQ-gemeenschap, zowel verbaal als fysiek. Dat blijkt uit een bevraging die we deden bij onze leden.
Positieve stappen in het beleid
Tien jaar na de lancering van het eerste Vlaamse actieplan voor de preventie van radicalisering hebben lokale besturen belangrijke vooruitgang geboekt. Gemeenten slagen er steeds beter in om sterke, preventieve netwerken uit te bouwen.
De informatie-uitwisseling tussen veiligheidsdiensten, inlichtingendiensten en lokale besturen verloopt vlotter.
Online desinformatie en geweld
Tegelijkertijd blijven er grote uitdagingen. Nog altijd meldt 55% van de gemeenten dat ze het doelwit zijn van haatspraak, desinformatie en bedreigingen. Dat is een lichte daling tegenover 2022 (63%), maar de situatie blijft bijzonder zorgwekkend. Gemeenten signaleren een escalatie, waarbij het niet meer alleen bij woorden blijft, ook vandalisme, bedreigingen en gewelddadige acties komen voor. Er is ook een toenemende verharding op te merken, met verontrustende minachting en haat naar vrouwen. Ook de LGBTQ-gemeenschap wordt getroffen, waarbij niet alleen bedreigingen, maar ook fysieke agressie voorkomen.
Nog altijd krijgt bijna de helft van de gemeenten (43%) te maken met foutief verspreide informatie of desinformatie in en over de gemeente. Foutieve verhalen over vermeend geweld door vluchtelingen, onrechtvaardig ontvangen hulp en beschuldigingen van ongepast gedrag schaden de bevolkingsgroepen en schaden het vertrouwen in het lokale bestuur. Het digitale landschap vraagt om een aangepaste aanpak. De strijd tegen online haatspraak, desinformatie en schadelijke polarisatie blijft complex door het grensoverschrijdende karakter van het internet. De VVSG roept centrale overheden op om gemeenten hierin verder te ondersteunen.
‘Door opleidingen, praktische tools en samenwerkingen met experts kunnen lokale besturen hun digitale weerbaarheid versterken en escalaties voorkomen. Deze aanpak is nodig om de samenleving weerbaarder te maken tegen de gevolgen van polarisatie’.'
Polarisatie op school: nood aan ondersteuning
Ook scholen zien de druk toenemen. Polarisatie rond thema’s als gender, religie en geopolitieke conflicten zet de dialoog onder druk. Dit bemoeilijkt het creëren van een veilige omgeving waar meningen vreedzaam kunnen worden gedeeld.
Leerkrachten ervaren een grote druk om hiermee om te gaan. Daarom pleit de VVSG voor gerichte ondersteuning van scholen, ‘Tools en vormingen voor leerkrachten en partnerschappen tussen scholen en lokale besturen, welzijnsorganisaties en politie helpen om een veilige en inclusieve schoolomgeving te waarborgen’, klinkt het.
Gedeelde verantwoordelijkheid
De VVSG benadrukt dat scholen hierin niet alleen verantwoordelijk zijn. De toenemende polarisatie is een gevolg van de opeenvolgende crisissen en conflicten in Oekraïne en het Midden-Oosten. Samenleven wordt complexer en wordt beïnvloed door globalisering en digitalisering, met spanningen tot gevolg. Tien jaar preventiebeleid toont aan dat samenwerking essentieel is. De uitdagingen van radicalisering en polarisatie zijn complex en raken alle lagen van de samenleving. De VVSG roept alle partners op om gezamenlijk te blijven investeren in een weerbare samenleving waar diversiteit en respect centraal staan en waar radicalisering en polarisatie geen voedingsbodem vinden.
10 jaar Vlaams Actieplan
In januari 2025 is het tien jaar geleden dat het eerste Vlaamse actieplan voor de preventie van radicalisering werd gelanceerd. Dit plan ontstond op initiatief van enkele bezorgde burgemeesters, nadat inwoners uit hun gemeenten naar jihadistische conflictgebieden afreisden. Een decennium later blijkt een lokaal deradicaliseringsbeleid nog steeds hard nodig. Dat bevestigt ook minister Hilde Crevits.
De feedback uit de bevraging biedt interessante inzichten om mee te nemen in het beleid de komende jaren. Haatspraak, desinformatie, geweld, … Het hoort voor mij absoluut niet thuis in Vlaanderen. We moeten dan ook blijven inzetten op preventie, kennis en aanpak van radicalisering. Daarom plant Vlaamse Regering een nieuw Vlaams actieplan voor de preventie van gewelddadige radicalisering, extremisme en terrorisme.
Afbeelding
VVSG onderzoekt
Om inzicht te krijgen in hoe Vlaamse steden en gemeenten signalen van radicalisering en polarisatie ervaren, organiseert de VVSG sinds 2016 elke twee jaar een ledenbevraging. Op lokaal niveau duiken vaak de eerste waarschuwingssignalen op, wat vroegdetectie van nieuwe trends en lokale noden mogelijk maakt.
