De komende gemeentelijke bestuursperiode 2025-2030 zal doorslaggevend zijn om de klimaatdoelstellingen te behalen. Zowel de doelstellingen van het burgemeestersconvenant als die van het Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP) hebben 2030 als streefdatum. Dit betekent dat lokale besturen nú actie moeten ondernemen om de kloof tussen de huidige situatie en de doelstellingen te dichten.
Bijna alle lokale besturen hebben het burgemeestersconvenant en het LEKP ondertekend. Hiermee verbinden ze zich ertoe meetbare acties op te zetten die bijdragen aan de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering. Het LEKP spitst zich daarbij toe op lokale uitvoering en samenwerking met lokale gemeenschappen. De acties richten zich op vier belangrijke pijlers: drastische vermindering van de CO2-uitstoot, energiebesparing, het bevorderen van hernieuwbare energiebronnen zoals zonnepanelen en windenergie, en de transitie naar groene mobiliteit door fietsinfrastructuur uit te breiden en elektrisch rijden te stimuleren.
Daarnaast zetten ze in op klimaatadaptatie door steden groener en weerbaarder tegen extreme weersomstandigheden te maken, met maatregelen zoals aanleg van parken en groene daken en verbeterd waterbeheer. Met een nieuwe bestuursperiode voor de deur zal het zaak zijn deze doelstellingen een prominente plaats te geven in de beleidsplanning en ze in actie om te zetten.
“
Met een nieuwe bestuursperiode voor de deur zal het zaak zijn de klimaatdoelstellingen een prominente plaats te geven in de beleidsplanning en ze in actie om te zetten.
Omgevingsanalyse en stakeholderbetrokkenheid
De omgevingsanalyse is de eerste stap om de nieuwe beleidsplanning vorm te geven. Daarin wordt een inventaris gemaakt van de huidige stand van zaken met betrekking tot klimaatmaatregelen en -doelstellingen. Je kunt daarvoor instrumenten zoals de CO2-inventarissen, de LEKP-monitoringstool en Provincies in Cijfers inzetten. Ga daarbij uit van de huidige stand van zaken in de uitvoering van het burgemeestersconvenant en de vier werven van het LEKP in je gemeente.
Daarnaast is het ook belangrijk om diverse adviesraden en belanghebbenden te consulteren. Denken we maar aan milieu- en klimaatadviesraden, mobiliteitsraden, economische raden en sociale organisaties. Brede inspraak, participatie van burgers, bedrijven, scholen en milieuverenigingen, is onmisbaar om een breed draagvlak te creëren. Voorbeelden zoals de Klimaatcoalitie in Roeselare tonen hoe samenwerking tussen ver schillende initiatiefnemers kan bijdragen aan klimaatdoelstellingen.
Klimaatcoalitie #VANRSL
In juni 2022 lanceerde Roeselare de Klimaatcoalitie: een sterk samenwerkingsverband tussen Roeselaarse organisaties en de stad dat zich buigt over thema’s als energie, warmte, renovatie, groen en water. De doelstelling van de coalitie is om elkaar maximaal te helpen, te informeren, te inspireren, nieuwe of bestaande technologieën uit te rollen en lessen te trekken uit andere projecten. Deze coalitie werkt nauw samen met de stad en helpt haar de klimaatambitie van Roeselare te realiseren: klimaatneutraal zijn tegen 2050.
LEKP-doelstellingen in meerjarenplan
Het meerjarenplan bouwt voort op wat je in je omgevingsanalyse hebt opgenomen. Je formuleert duidelijke klimaatdoelstellingen en vertaalt deze in acties en projecten voor het meerjarenplan. De concrete en tastbare werven die in het LEKP zijn opgenomen, kunnen als vertrekpunt dienen.
Start met een analyse van wat je nu al doet aan de LEKP-doelstellingen. Waar kunnen we in de toekomst verandering op gang brengen en wat moeten we blijven doen of kunnen we nog meer doen? Je kunt ook vertrekken van een specifiek project of klimaatthema en nadenken over de huidige en toekomstige situatie. Of vertrekken vanuit de LEKP-doelstellingen en voor elke actie nadenken hoe ze aan die doelstellingen kan bijdragen. Bekijk ook hoe je hierbij andere collega’s of diensten kunt betrekken. Belangrijk is daarbij de acties te koppelen aan concrete en meetbare doelen zoals CO2-reductie, aantal aangelegde kilometers fietspaden of aantal deelwagens en laadpalen.
Koppelkansen met andere beleidsdomeinen
Naar analogie met de SDG-cirkeloefening, een interactieve oefening die gemeenten begeleidt bij het centraal plaatsen van de SDG’s in de beleidsplanning, kun je een cirkeloefening toepassen op de LEKP-doelstellingen. Je kunt daarvoor gebruikmaken van de LEKP-iconen die Netwerk Klimaat liet ontwikkelen. Een dergelijke denkoefening kan helpen om klimaatbeleid te integreren met andere gemeentelijke beleidsvelden en koppelkansen te zien, bijvoorbeeld met ruimtelijke ordening, lokale economie en sociale cohesie.
“
Een cirkeloefening kan helpen om klimaatbeleid te integreren met andere gemeentelijke beleidsvelden en koppelkansen te zien, bijvoorbeeld met ruimtelijke ordening, lokale economie en sociale cohesie.
Sommige koppelingen zijn evident: denk aan een reconversieproject van het publiek domein waarin bij de herinrichting van straten ook rekening gehouden wordt met aanleg van fietspaden, aanplanting van bomen en groenperken en mogelijkheden voor waterinfiltratie. Ook aan de verkoop van een gemeentelijk gebouw kunnen voorwaarden tot verduurzamen gekoppeld worden zoals aanleg van groenzones, regenwateropvang, voorzien in parking voor deelwagens en het plaatsen van laadpalen.
SDG’s als basis voor de meerjarenplanning in Harelbeke
De stad Harelbeke gebruikte de duurzameontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) als basis voor de opmaak van het huidige meerjarenplan. SDG 13 Klimaatactie gaat over CO2-reductie, maar daarnaast zetten de doelstellingen onder meer in op bescherming en herstel van onze ecosystemen en biodiversiteit, duurzaam bos- en waterbeheer, hernieuwbare energie, duurzame mobiliteit en wonen. Een selectie van 12 SDG’s diende als basis om de acties uit het Harelbeekse meerjarenplan vorm te geven.
Maar er zijn ook links te leggen met minder voor de hand liggende thema’s zoals sociaal beleid. Zo kun je straathoekwerkers mee inschakelen als energieconsulent en hen als vertrouwenspersoon betrekken bij collectieve renovatieprojecten. Bij de herinrichting van bedrijventerreinen kun je dan weer aandacht hebben voor vergroening en ontharding en de mogelijkheid onderzoeken of energiedelen met een naburige wijk tot de mogelijkheden behoort.
Een integrale benadering van klimaat als structureel thema in de beleidsplanning zal een voorwaarde zijn om de klimaatdoelstellingen 2030 te behalen. Het is nú tijd om de plannen om te zetten in daden en de nodige stappen te zetten om een duurzame toekomst te waarborgen. —
