Heerlijk thuiskomen. Zorgzame buurten in Pelt

Al snel werd duidelijk dat dit veel tijd, middelen en ruimte vraagt. ‘Die moet je als lokale beleidsmaker vrijmaken,’ zegt de schepen. ‘Je moet samen met alle partnerorganisaties, geëngageerde inwoners en eigen medewerkers in de verschillende diensten van de gemeente een visie ontwikkelen. Wij hebben ervoor gekozen om dat vanuit het lokaal sociaal beleid en het referentiekader “Minder mazen, meer net” te doen.’

Dit moest ook zijn weerslag krijgen in het meerjarenplan. Integraal en inclusief beleid met ook voldoende middelen is immers een grondvereiste. ‘Wij voeren als lokaal bestuur de regie over de hulp- en dienstverlening. We nemen niet over wat onze partners – hulpverleners, verenigingen, parochiale werking, ondernemers ook – doen, maar brengen samenwerking onder hen tot stand en ondersteunen hen. Complementair hebben onze twee lokale dienstencentra de opdracht de buurt in te trekken en zelf ook op zoek te gaan naar inwoners met problemen. Daarvoor hebben we twee buurtzorgregisseurs aangeworven die in de verschillende buurten aanwezig en actief zijn.’

Participatie en cocreatie

‘Onmisbaar is een gedegen buurtanalyse,’ vervolgt Els Kuppens. ‘Die maakten we met bottom-up participatie. We zochten de sleutelfiguren in de buurt op: de mensen die je eigenlijk overal tegenkomt. We deelden soep uit op school om zo met de kinderen, ouders en leerkrachten te praten. Uiteindelijk zijn we dan een paar keer samengekomen in een grotere groep. Iedereen was uitgenodigd: de inwoners, de buurtcomités, de jeugdvereniging, de sportverenigingen, de plaatselijke handelaars, de parochiale werking, huisartsen en andere hulpverleners.

We geloven dat de buurtbewoners zelf het best weten wat ze nodig hebben. Zij gaven ons aan wat de maatschappelijke opdrachten zijn in hun buurt: omgaan met vergrijzing, mee kunnen in de digitale wereld, wachtlijsten in de zorg wegwerken, voldoende en goede kinderopvang beschikbaar stellen… Zo bleek dat we in Lindelhoeven in drie zaken moesten investeren: levenslang wonen, outreachend werken en zorgnoden vroeg detecteren. En dat betekent concreet investeren in het kinderdagverblijf in de buurt, de brede school, de plaatselijke jeugdvereniging, het ontmoetingscentrum en in alles wat partners zoals Licht en Liefde in de buurt doen.’

‘Momenteel is onze SAAMO-medewerkster in de ontmoetingscentra infopunten aan het inrichten. Er is al een digipunt in Lindelhoeven waar mensen terecht kunnen met hun digitale vragen. Ook organiseren we er workshops en infosessies op maat van en in samenwerking met verenigingen, bijvoorbeeld om de mantelzorgers te ondersteunen en ervoor te zorgen dat ze elkaar ontmoeten. Om zorgnoden in een zo vroeg mogelijk stadium te detecteren en te behandelen werken we samen met huisartsen en andere hulpverleners met doorverwijskaartjes. Zo zijn er nog tal van andere voorbeelden.’ 

Oog voor netwerking en dorpenbeleid

Pelt werkt ook aan een heus buurtnetwerk. Els Kuppens: ‘Zo’n buurtnetwerk heeft bij ons drie componenten. Eén: een kernteam, dat bestaat uit de coördinator voor de lokale dienstencentra en de zorgzame buurten in Pelt, de schepen van Welzijn, de buurtzorgregisseurs, een maatschappelijk werker en nog een medewerker van SAAMO. Twee, superbelangrijk: we integreren zorgzame buurten in de werking van de gemeente en in het transversale dorpenbeleid.

Wat betreft infrastructuur van de ontmoetingsplekken binnen en buiten en ruimtelijke ordening is dit bijvoorbeeld belangrijk voor de kinderopvang en het woonzorgcentrum in de buurt. Op het gebied van onderwijs investeren we in de brede school. En ook cultuur en sport zijn belangrijk: voor de jeugdvereniging in de buurt en voor programma’s als bewegen met diabetes bijvoorbeeld. We cocreëren dus met al onze partners samen: niet enkel in de buurt en in de gemeente, maar ook bovenlokaal: onder andere in de eerstelijnszone. Dat is de derde component van ons buurtnetwerk.’

Tot slot wijst Els Kuppens erop hoe belangrijk communicatie in heel dat proces – dat nooit stopt – is. ‘Je moet blijven uitleggen wat een zorgzame buurt is en waarom dat zo belangrijk is voor de mensen die er wonen,’ zegt ze. ‘Heel concreet, met krachtige voorbeelden en wat dat oplevert. Mensen willen nu eenmaal weten: what’s in it for me?

Dus moet je de visie op zorgzame buurten vertalen op maat van elke doelgroep: de buurtbewoners, de mensen in het buurtnetwerk, de eigen medewerkers in de gemeente… Dat doen we in individuele gesprekken, op infomomenten voor het buurtnetwerk, in participatietrajecten met inwoners, verenigingen, huisartsen en andere initiatiefnemers in de buurt. En we communiceren hierover onder andere in Meander, het welzijnsmagazine van Pelt voor al zijn inwoners.’

LDC als motor

‘De lokale dienstencentra zijn onmisbaar in heel dat proces,’ vult Jana Gorissen aan. Ze is coördinator van de lokale dienstencentra in de Peltse zorgzame buurten. ‘De lokale dienstencentra zijn bij ons de motor voor de zorgzame buurten. Maar zonder over te nemen wat de partners in het buurtnetwerk in hun lokale betrokkenheid al doen of nog zouden kunnen doen. Zij blijven het heft in handen houden, bijvoorbeeld om zorgnoden te detecteren.

Wij vullen dan aan met onze vrijwilligers onder andere in de dorpsrestaurants in Pelt of in de cafetaria’s van de lokale dienstencentra. Bijkomend doen we aan outreaching met onze bezoekersteams in de twee centra en de zeven dorpen van Pelt. Onze buurtzorgregisseurs nemen een groot deel van de detectietaak en de toeleiding op zich.’

‘Daarnaast versterken de lokale dienstencentra de sociale netwerken in de buurten. Bijvoorbeeld in de dorpsrestaurants of op de 80-plus-feesten in de verschillende dorpen. We organiseren samen met de buurtcomités en de verenigingen in de dorpen prettige activiteiten waarop mensen elkaar ontmoeten en waar we ze met elkaar verbinden.

Ook met de Welzijnsschakels werken we samen, in hun laagdrempelige buurthuizen waar de klemtoon ligt op ontmoeting van mensen met een kwetsbaarheid. Tijdens een babbel bij een kop koffie of op een ontbijt. Bijkomend besteden we ook aandacht aan het onthaal van nieuwe inwoners. Dorp per dorp, buurt per buurt. Want het is belangrijk dat er verbondenheid ontstaat met de mensen die er al langer wonen.’ 

Iedereen betrokken, iedereen verbonden

Het valt de hele tijd op hoeveel belang Els Kuppens en Jana Gorissen wel hechten aan verbinding en verbondenheid onder alle inwoners en hoe zij daaraan als beleidsmaker of als gangmaker voor zorgzame buurten willen bijdragen, samen met alle interne en externe betrokkenen.

Zodat Pelt niet enkel een warme, zorgzame gemeente kan zijn, maar ook een inclusieve gemeente, waar iedereen erbij hoort en ertoe doet. ‘Trefpunt De Gorten is daar een mooi voorbeeld van,’ vertelt Jana Gorissen nog. ‘Het is een plusplek, een concept ontwikkeld door Landelijke Gilden. Het is een gezellige ontmoetingsplek voor mensen met en zonder beperkingen. Je kunt er dagelijks terecht voor een kopje koffie, een gezellige babbel, of een activiteit zoals de verkoop van tweedehandskleding, een fietstocht, een rolstoelvriendelijke wandeling…

De Klimroos, een voorziening voor mensen met een beperking, stelt haar ontmoetingsplek zowel binnen als buiten dan weer ter beschikking van de twee lokale dienstencentra van Pelt, waardoor mensen die vanuit de Klimroos ondersteund worden, ook aan onze activiteiten kunnen deelnemen zonder zich ver te moeten verplaatsen. Zo maken ze kennis met de buurtbewoners. En de buurtbewoners met hen. Die plek staat trouwens open voor iedereen, of je nu in de buurt woont, dan wel een toevallige voorbijganger bent. Iedereen is welkom in Pelt. Zo’n gemeente willen wij zijn.’

Ja, in Pelt is het heerlijk thuiskomen.