Dorpsweide Gottem in Deinze
De heringerichte dorpskern versterkt de identiteit van het dorp, zorgt voor een nieuwe dynamiek met onder meer een nieuwe kinderopvang en bevordert bovendien de sociale cohesie van het dorp tussen tal van actoren zoals onder andere de school, de buurtbewoners en het feestcomité.
Inhoud van deze pagina
Algemene gegevens
Brielstraat 2
9800 Deinze
België
Wat is er gebeurd?
Het project ‘dorpsweide Gottem’ is een deelproject bij de uitwerking van de conceptstudie dorpskernvernieuwing Gottem-Grammene die in 2012 na een ontwerpproces in samenspraak met de bewoners van de beide dorpen opgemaakt werd en de basis vormt voor de ruimtelijke aanpak van de beide dorpen en de publieke ruimte. Het beleid van stad Deinze is erop gericht om de identiteit en de dynamiek van de landelijke deelkernen te versterken.
De aanleiding voor de opmaak van de conceptsubsidie is de uitvoering van het zoneringsplan (riolering), de overname van de gewestweg door de stad en de onveilige doortochten in de dorpskernen van Grammene en Gottem.
In 2017 volgde meer specifiek voor Gottem de herinrichting van de dorpskern, met de aanleg van wegenis en de aanleg van een dorpsplein in half-verharding in functie van parking en plein voor kermissen.
Dankzij het voorafgaand participatief traject kon stad Deinze via draagvlakcreatie een grond aankopen gelegen aan dit dorpsplein waardoor er potentieel kwam voor de uitbreiding naar een publieke dorpsweide in aansluiting met de gemeenschapszaal en de school, als ontmoetingsplaats voor jong en oud.
In 2018 werd voor het dossier van de dorpsweide een subsidieaanvraag ingediend bij Platteland Plus en dit resulteerde in 50.000 euro extra financiering. De totaalprijs voor herinrichting bedroeg 85.000 euro.
Het participatief proces voor de ontwikkeling van de dorpsweide werd eveneens opgestart in 2018 en dit met verschillende actoren: de buurtbewoners, het feestcomité alsook de school (directie, leerkrachten, oudervereniging en leerlingen). Het ontwerp van de dorpsweide gebeurde intern door de technisch tekenaar in de loop van 2019. De werken waren afgerond in 2020.
Waarom?
Het dorp Gottem is een klein dorp met groeiende dynamiek. Een instroom van jonge gezinnen met kinderen zorgt voor extra uitdagingen op maat van het dorp. Denken we hierbij aan ontspanningsruimte en educatieve ruimte. Bovendien wilden we een link creëren tussen de nieuwe instroom van jonge mensen en de bestaande bevolking.
Vanuit dit opzicht investeerde stad Deinze in een uitbreiding van de ruimte in de kern van het dorp, in de onmiddellijke nabijheid van de school. Het participatieve proces was essentieel om het draagvlak voor dit project te verankeren bij alle betrokken actoren alsook om op die manier extra grond te verwerven voor de aanleg van de dorpsweide.
Het beoogde resultaat
Versterken van de identiteit van de dorpskern.
De conceptstudie Gottem-Grammene gaat over twee deelkernen gelegen binnen het landelijk gebied. Het beleid is erop gericht om elke landelijke deelkern te ontwikkelen volgens de eigen identiteit. Het project, de inrichting van de publieke dorpsweide, versterkt aan de hand van de koppeling van een publieke open ruimte aan de bestaande publieke gebouwen (dorpsschool en gemeenschapszaal) de identiteit van de dorpskern Gottem, op de rand van de dorpskern met respect voor de overgang naar het open landschap
Versterken van de dynamiek/leefbaarheid van de dorpskern.
Binnen de dorpsgemeenschap is een grote dynamiek aanwezig. Er zijn naast de school tal van verenigingen actief in Gottem. Door te investeren in een publieke ruimte en een ontmoetingsplek in open lucht te creëren gekoppeld aan het open landschap en de belangrijkste publieke gebouwen van de dorpskern, wordt de mogelijkheid geboden om tal van activiteiten te organiseren in een gezellige en unieke omgeving. Op termijn zal dit zorgen voor een versterking en dynamisering van het lokale middenveld.
Ondersteunen van het bestaande dorpsweefsel.
Stad Deinze hecht veel belang aan het behouden en versterken van het bestaande dorpsweefsel. De school en de gemeenschapszaal vormen naast de dorpskerk hiervan de twee belangrijkste pijlers voor Gottem. Door de koppeling van de open publieke dorpsweide aan die twee functies ontstaan tal van nieuwe mogelijkheden en wordt de aantrekkelijkheid verhoogd, waardoor het behoud verzekerd wordt.
Bevorderen van de sociale cohesie.
Door het creëren van een dorpsweide als ontmoetingsplek op buurtniveau voor jong en oud gekoppeld aan een gemeenschapszaal en een school zal de cohesie van het dorp bevorderd worden. Ontmoetingsplekken worden in tijden van het
digitale tijdperk des te belangrijker, om persoonlijk contact tussen mensen te stimuleren.
Het doorbreken van vereenzaming
De vergrijzing is een onmiskenbaar gegeven, des te meer merkbaar op het platteland. De laatste participatietrajecten in Deinze over algemeen beleid toonden aan hoe vereenzaming bij senioren een echte bekommernis is. De aanleg van een dorpsweide kan senioren uit hun sociaal isolement halen en zowel contacten tussen leeftijdsgenoten als jongeren stimuleren.
Kinderen kind laten zijn, jongeren jong laten zijn
De aanleg van een dorpsweide vult een infrastructureel hiaat voor deze doelgroep. Momenteel is kwaliteitsvolle publieke ruimte voor kinderen en jongeren in deze dorpskern niet aanwezig. Voor spel, sport en ontspanning moeten ze vaak uitwijken naar de stad. Niet alle ouders hebben ruimte, tijd of middelen om deze verplaatsing te maken en zo blijft de bewegingsvrijheid van kinderen en jongeren beperkt. Een dorpsweide 'bijna naast de deur' is een unieke kans om kinderen en jongeren tot meer spel en beweging te motiveren en hen een plek te bieden waar ze zich thuis voelen.
Verhogen van de betrokkenheid
Door de dorpskernvernieuwing niet alleen te zien als een ruimtelijk planningsproces voor een aantal deskundigen en beleidsmensen maar de dorpskernvernieuwing vorm te laten geven door een participatief planningsproces wordt de betrokkenheid verhoogd en wordt een eigenwaarde over het dorp gevormd. Dit is de sociaaleconomische dimensie van duurzaamheid, waarbij het sociaal kapitaal van de dorpsgemeenschap van belang is. De dorpsbewoner wordt beschouwd als een expert in debatten over het eigen dorp en via een bottom-up participatietraject kunnen krijtlijnen uitgetekend of beslissingen genomen worden.
Een brug bieden naar duurzame natuurbeleving en natuureducatie
De dorpsweide met aanleg van natuurlijke spelelementen, een kleine moestuin, een insectenhotel, een educatieve buitenarena voor de school of extra-muros activiteiten: het zijn stuk voor stuk elementen die jongeren en kinderen dichter bij de natuur brengen op een educatief verantwoorde manier. Het logisch gevolg is een grotere natuurbeleving en in een verder stadium ook potentieel voor duurzame natuureducatie. De aanleg van de dorpsweide in Gottem heeft een permanent karakter. Het onderhoud van de dorpsweide wordt gevrijwaard door de stad en de dorpsweide zal op lange termijn een vaste waarde worden binnen de dorpskern.
Voor een grondige evaluatie van dit alles zijn we nog wat te vroeg. Door Covid-19 trad er bovendien wat vertraging op. Evalueren op basis van indicatoren is in dit project niet aan de orde. De gemeenschap van Gottem is zo sterk dat we onmiddellijk zullen merken/weten als er iets niet goed zit. Ook met de school hebben we nauwe contacten en het mooiste effect zal alvast zichtbaar zijn met de start van het nieuwe schooljaar als de leerlingen de dorpsweide ten volle kunnen benutten als spel- en educatieve ruimte. Ook de realisatie van de nieuwe kinderopvang die grenst aan deze speelweide, de ingebruikname van de gemeenschapszaal ‘De Vlasschuur’ of de organisatie van eventuele kermissen en activiteiten zal een verhoogde dynamiek als direct effect zichtbaar maken.
Wat waren de uitdagingen?
Een eerste uitdaging was de extra grondverwerving waarbij we de eigenaar trachtten te overtuigen van het belang van verkoop als maatschappelijke meerwaarde voor de stad. Daarna probeerden we ook rekening te houden met de verschillende wensen van alle actoren. De school had ideeën, het feestcomité had ideeën, en ook de kinderopvang en gemeenschapszaal bevonden zich in dit epicentrum. Bovendien diende er ook plaats te zijn voor parkeerruimte, zonder te vervallen in een volledig verhard betonnen geheel.
Doorheen het participatieve proces kwamen al deze wensen naar boven, in combinatie met respect voor het DNA van het dorp en de rust van de omwonenden. Het integreren van doelen zoals natuureducatie, ontspanning, sport en spel alsook mobiliteit vroeg om een origineel ontwerp.
De succesfactoren
Het succes toont zich duidelijk in het eindresultaat, waar we nu een levendige dorpsweide hebben die gebruik wordt door de school, het feestcomité, de kinderopvang en de gemeenschapszaal. Ook omwonenden of voorbijgangers kunnen er even ontspannen.
Dit succes danken we aan de inzet van de vele actoren in de buurt, die de dorpskern levendig maken en houden. Doorheen het proces speelden zij een cruciale rol in de uitbouw van een mooi eindproduct, dat geschikt is voor zovelen. Zonder hen was dit nooit gelukt.
Daarenboven heeft stad Deinze ook zelf ontwerpers in huis die met de resultaten van het participatieve proces aan de slag gingen om een originele dorpsweide te ontwikkelen, met een professionele kennis over materialen en beplanting. Die eigen inbreng laat toe om snel te schakelen en snel met de diverse actoren in dialoog te gaan en bij te sturen waar nodig.
Tips voor andere gemeenten
Dit project kon alleen slagen door de grote betrokkenheid die we genereerden met de inwoners van Gottem, dit van bij de start in 2012.
Er was onmiddellijk ook interesse van de school, het feestcomité of de gebruikers van de gemeenschapszaal. Iedereen kwam al snel langs met een wenslijstje. We zijn er vooral in geslaagd al deze behoeften te verenigen door snel met hen allen rond de tafel te gaan zitten en te starten met het ontwerp. Er werd veel bijgestuurd, net omdat iedereen zo nauw betrokken was. We kregen ook diverse mails als het eens ‘te traag’ vooruitging voor een bepaalde partij, maar uiteindelijk werden deze intensieve gesprekken en brainstorm de kracht van het dossier.
Algemeen contact
Video's
Deel je eigen praktijk
Wil je actief helpen en onze praktijkendatabank aanvullen? Deel zelf een praktijkvoorbeeld en inspireer je collega’s.