Statuut voorzitter van de gemeenteraad

Presentiegeld

Ondersteuning

De rol als voorzitter van de gemeenteraad vraagt veel engagement en energie. Naast het presentiegeld en het politiek verlof kan de raad nog maatregelen nemen om je nog extra te ondersteunen bij je taken (nog los van de ondersteuning die je als gewoon raadslid kan krijgen).

Als voorzitter van de gemeenteraad kan je een kostenvergoeding krijgen als het huishoudelijk reglement daarin voorziet. Belangrijk daarbij is dat:

  • het enkel kan gaan om een terugbetaling van kosten die je als voorzitter werkelijk hebt gemaakt - forfaitaire kostenvergoedingen zijn dus niet mogelijk;
  • je kan bewijzen dat de kosteneffectief gemaakt zijn;
  • de kosten verband houden met de uitoefening van je mandaat en noodzakelijk zijn voor de uitoefening ervan, bijvoorbeeld een studiedag of vorming met voor een raadsvoorzitter relevante thema’s.

De raad kan nog bijkomende voorwaarden opleggen. De algemeen directeur moet dan nagaan of voldaan is aan alle voorwaarden voor een kostenvergoeding. Elk jaar wordt een openbaar overzicht gemaakt van de terugbetaalde kosten aan de raadsleden (inclusief de voorzitter van de gemeenteraad).

Naast een terugbetaling van kosten kan de raad ook bepaalde faciliteiten(opent nieuw venster) aanbieden(vergaderlokaal, laptop, hoofdtelefoon, etc.).  Ook dergelijke faciliteiten worden het best geregeld in het huishoudelijk reglement.

Verzekering

Als voorzitter van de gemeenteraad draag je veel verantwoordelijkheid. Daarom is het van belang dat je goed verzekerd bent, zodat je beschermd bent wanneer er tijdens de normale uitoefening van je mandaat iets fout loopt. Het is wettelijk verplicht voor het bestuur om de raadsleden (inclusief de voorzitter van de gemeenteraad) tijdens de normale uitoefening van hun mandaat te verzekeren voor:

  • burgerlijke aansprakelijkheid (inclusief rechtsbijstandsverzekering),
  • ongevallen die hen overkomen in het kader van de normale uitoefening van hun mandaat.

Daarnaast is het bestuur zelf burgerrechtelijk aansprakelijk voor de betaling van de geldboeten waartoe je als een voorzitter van de gemeenteraad zou kunnen veroordeeld wegens een misdrijf. Uiteraard geldt ook hier dat dit alleen gebeurt als het misdrijf begaan is bij de normale uitoefening van het mandaat. Uitgesloten zijn zaken die bij herhaling voorkomen en persoonlijke inbreuken op de verkeersreglementen. Bij bedrog, zware schuld of vaak voorkomende lichte schuld kan het bestuur deze bedragen ook terugvorderen. Meer info over de aansprakelijkheidsverzekering(opent nieuw venster)

Bijstand van een vertrouwenspersoon

Wanneer je als voorzitter van de gemeenteraad wegens een fysieke handicap je mandaat niet zelfstandig kan uitoefenen, is er de mogelijkheid om je te laten bijstaan door een of meerdere vertrouwenspersonen. Het bewijs van de handicap moet worden geleverd door een getuigschrift van een arts, met de uitdrukkelijke verklaring dat je zodanig getroffen bent door een handicap dat je je mandaat niet zelfstandig kan uitoefenen en er persoonlijke bijstand nodig is. De belangrijkste regels waarmee je rekening moet houden bij het aanduiden van een vertrouwenspersoon zijn de volgende. Deze persoon:

  • moet legaal in de EU verblijven, meerderjarig zijn en mag niet ontzet zijn uit het kiesrecht;
  • mag zich niet bevinden in een situatie van onverenigbaarheid, behalve als het gaat om een familielid.

Verder gelden voor de vertrouwenspersoon grotendeels dezelfde regels als voor raadsleden:

  • bij de ondersteuning heeft hij dezelfde middelen ter beschikking als een raadslid;
  • bij de ondersteuning heeft hij dezelfde verplichtingen(link nog toevoegen) (bijvoorbeeld discretieplicht) als een raadslid;
  • hij ontvangt presentiegeld;
  • hij ontvangt een bijkomende tegemoetkoming of vergoeding, op voorwaarde dat de raad dat geregeld heeft.

Een vertrouwenspersoon legt (in tegenstelling tot een raadslid) geen eed af.

Politiek verlof

Omdat het niet altijd evident is om professionele activiteiten te combineren met lokale politieke activiteiten werd het systeem van politiek verlof ingevoerd. Het politiek verlof verschilt naargelang je werkt voor de privésector, de overheid, het onderwijs of het leger. Bepaalde categorieën van werkgevers (bijvoorbeeld universiteiten) hebben vaak nog eigen regelingen, die we hier niet allemaal kunnen bespreken. Hieronder wel de belangrijkste principes en de dagen politiek verlof voor de voorzitter van de gemeenteraad. Dit is in de overgrote meerderheid van de gevallen dezelfde regeling als voor een gewoon raadslid.

Fiscaliteit

Als voorzitter van de gemeenteraad ontvang presentiegelden voor de inspanningen die je levert voor je lokaal mandaat. Soms gaat het over verschillende presentiegelden die gecombineerd worden (gemeenteraad, BCSD, politieraad, algemene vergadering welzijnsvereniging,...). Fiscaal gezien is er geen verschil met de regeling voor gewone raadsleden. Dit betekent dat:

  • presentiegelden als “baten” beschouwd worden. 
    De toegekende presentiegelden (op fiche 281.30 vermeld onder 9.a) komen onder rubriek 1650-96 resp. 2650-66 van de aangifte. Het onder 9.a vermelde bedrag bevat ook de eventuele terugbetaling van gemaakte kosten (nog eens apart vermeld onder 12).
  • beroepskosten kunnen worden afgetrokken.
    Er zijn twee mogelijkheden: je kan kiezen om de werkelijke beroepskosten aan te geven (vul het totale bedrag in bij rubriek 1657-89 resp. 2657-59 van vak XVIII, met toevoeging van een overzicht van de aangegeven beroepskosten) of je kan kiezen om gebruik te maken van het wettelijk forfait (dan moet niets ingevuld en gestaafd worden). 
  • er voor de uitbetaling van de presentiegelden ook bedrijfsvoorheffing afgehouden wordt.
    Het juiste bedrag staat onder rubriek 13 van fiche 281.30 en moet worden ingevuld in rubriek 1758-85 resp. 2758-55 van vak XX van de aangifte.

Moet je als voorzitter van de gemeenteraad een mandatenaangifte doen?

Vele politici moeten een mandatenlijst indienen.  Als voorzitter van de gemeenteraad is dat niet het geval, tenzij je door een ander mandaat, bijvoorbeeld parlementslid, wél aangifteplichtig bent. In dat laatste geval moet je dan ook wel het mandaat van voorzitter van de raad vermelden.

Moet je als voorzitter van de gemeenteraad een vermogensaangifte doen?

Vele politici moeten een vermogensaangifte indienen. Als voorzitter van de gemeenteraad is dat niet het geval, tenzij je door een ander mandaat, bijvoorbeeld parlementslid, wél aangifteplichtig zou zijn. Burgemeesters, schepenen, BCSD-voorzitters, OCMW-voorzitters (in de randgemeenten en Voeren), districtsburgemeesters en districtsschepenen moeten wél zo’n aangifte doen.