
Labo Regiovorming

Labo Regiovorming is een project binnen VVSG dat, met de steun van de Vlaamse overheid, regio’s en subregio’s ondersteunt in het kader van het regiodecreet en regionaal samenwerken.
Inhoud van deze pagina
Over Labo Regiovorming
In de beleidsnota Binnenlands Bestuur en Stedenbeleid 2019–2024 engageerde de Vlaamse regering zich voor regiovorming. Naast een visienota, formuleerde Vlaanderen ook een kader voor een verdere aanpak. In 2020 ontving de VVSG een subsidie om de doelstellingen in de beleidsnota mee uit te voeren in een driejarig project ‘Labo Regiovorming’. In 2022 keurde de Vlaamse regering een verlenging van het project voor twee jaar goed. De doelstelling van Labo Regiovorming is lokale besturen ondersteunen bij dit traject.
Programma Labo Regiovorming 1.0
Van 2021 tot 2023 focuste het labo op drie doelstellingen.
- Het burgemeestersoverleg en andere regionale fora versterken.
- Regionale doorbraken begeleiden.
- Een transparanter bovenlokaal landschap mee ontwikkelen.
Ontwikkeltrajecten voor regio’s
Tijdens labo regiovorming 1.0 werkte de VVSG ontwikkeltrajecten uit voor voorlopers. Het ontwikkeltraject van de VVSG heeft als doel het burgemeestersoverleg en regionale fora ‘op gang te trekken’.
Meer weten over
Regionale doorbraakprojecten 2021 en 2022
Tussen 2021 en 2023 ondersteunde het labo regiovorming twaalf regionale doorbraakprojecten. De bedoeling van regiovorming is oplossingen vinden voor maatschappelijke vraagstukken waar we tot nog toe geen oplossing voor vonden. Om lokale besturen, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, regio’s te inspireren, ging Labo Regiovorming op zoek naar demonstratieprojecten: regionale doorbraken. Elf referentieregio’s en één subregio gingen aan de slag met een regionale doorbraak. De regionale doorbraken waren verspreid over Vlaanderen en kenden thematisch ook grote variëteit. Ze werken zowel bestuurlijk als inhoudelijk inspirerend.
De ondersteuning van het Labo Regiovorming focuste zich primair op het (inter)bestuurlijke proces en de voorwaarden tot succes op dat vlak, bijvoorbeeld vereveningsinstrumenten, interbestuurlijke dialoog en afspraken.
Meer weten over
Programma Labo Regiovorming 2.0
Op 8 december 2023 keurde de Vlaamse Regering de tweejarige verlenging goed van het project Labo Regiovorming. Deze verlenging had als doel om de behaalde resultaten van Labo Regiovorming 1.0 te borgen, verbreden en verdiepen.
In 2024 en 2025 focust het labo op twee doelen.
- De sokkel van de lokale besturen waarop de regiowerking draait, versterken.
- Interbestuurlijk samenwerken in de referentieregio.
Daarvoor bouwen we verder op de resultaten uit 2021-2023 en verspreiden we de inspirerende voorbeelden.
Projecten interbestuurlijke samenwerking
Labo Regiovorming selecteerde vijf (sub)regio’s om het potentieel van regiovorming te testen als platform voor overleg en samenwerking tussen overheden. Elke regio werkte rond een vooraf bepaald thema, in overleg met Vlaamse departementen. De projecten tonen niet alleen de meerwaarde van regiovorming, maar vooral ook de kansen van interbestuurlijk samenwerken in de regio. De projecten lopen van juli 2024 tot 30 september 2025.
Thema’s:
- Het bindend sociaal objectief (BSO) op regionaal niveau – Agentschap in Wonen
- De realisatie van de bouwshift: structurele interbestuurlijke samenwerking op regioniveau - Departement Omgeving
- Een bovenlokaal aanbodbeheer voor bedrijventerreinen – VLAIO
De projecten:
Regio Westhoek onderzoekt regionale aanpak voor woonbeleid
In de Westhoek loopt een traject om te onderzoeken hoe een regionaal BSO (beleidsmatig sociaal objectief) kan worden uitgewerkt. Dat BSO geeft richting aan hoeveel en welke types sociale woningen er in een regio nodig zijn.
Lokale besturen trekken in dit proces samen op met Woonwinkel West – DVV Westhoek, de provincie West-Vlaanderen, Wonen Vlaanderen en woonmaatschappij IJzer en Zee. De bedoeling is om het proces stap voor stap te beschrijven en aanbevelingen te formuleren voor criteria die lokaal gedragen zijn.
Dat werk moet niet alleen leiden tot een gedeelde visie binnen de regio, maar ook tot concrete inspiratie voor het nakende beleidsinitiatief van Wonen Vlaanderen. Zo wil de Westhoek vanuit de praktijk mee richting geven aan het Vlaamse woonbeleid.
Gentse regio werkt samen rond bouwshift
De bouwshift is een van de grootste uitdagingen in het ruimtelijk beleid. Ook in de regio Gent willen de lokale besturen daar samen sterker in staan. Het lopende project heeft als doel om meer inzicht te krijgen in de ruimtelijke situatie én het bestuurlijk draagvlak te vergroten. Alleen zo kan de bouwshift op een haalbare en gedragen manier worden aangepakt.
De partners – lokale besturen, Veneco, de provincie Oost-Vlaanderen, Wonen Vlaanderen, het Departement Omgeving en VLAIO – bundelen hun krachten om kennis te verzamelen en afspraken te maken.
Het project moet leiden tot een rapport over ruimtebeslag en de evaluatie van het ruimtebeslagrisico. Daarnaast wordt ingezet op afstemming over prioriteiten en beleidsaanbevelingen, waarbij de drie bestuursniveaus (lokaal, provinciaal en Vlaams) betrokken zijn. Uiteindelijk vormt dit werk ook een aanzet tot een strategisch uitvoeringsprogramma, waarmee de regio concreet richting kan geven aan de bouwshift.
Regio Rivierenland koppelt bedrijvigheid en mobiliteit
In Rivierenland werken de lokale besturen samen aan een ambitieus project dat de ruimte voor bedrijvigheid wil optimaliseren en tegelijk de mobiliteit verbeteren. De focus ligt daarbij op de koppeling met hoppinpunten, de knooppunten van het nieuwe mobiliteitsbeleid.
Samen met IGEMO, de provincie Antwerpen, het Departement Omgeving, de vervoersregio en VLAIO wordt bekeken hoe ruimtegebruik en mobiliteit elkaar kunnen versterken.
Het project levert in eerste instantie een analyse van de ruimte voor bedrijvigheid en de ligging van hoppinpunten. Daarnaast worden principes uitgewerkt voor de opstart van een interbestuurlijk overleg (IBO), dat de opvolging en verdere samenwerking in de regio moet verzekeren. Zo ontstaat een structureel kader waarin lokale besturen en partners samen toekomstgericht kunnen werken.
Oost-Brabant bouwt aan ruimte voor ondernemen
De regio Oost-Brabant wil sterk inzetten op een voldoende en kwalitatief aanbod van ruimte voor bedrijvigheid. Bedrijven hebben ruimte nodig om zich te vestigen, te groeien en tegelijk duurzaam te werken.
Daarom bundelen lokale besturen, Interleuven, de provincie Vlaams-Brabant, het Departement Omgeving en VLAIO hun krachten. Samen werken ze aan een traject dat de huidige situatie in kaart brengt en concrete verbeterpunten oplevert.
Het project zal resulteren in een analyse van de bestemde ruimte met acties voor optimalisatie, een centrale databank met uniforme vraagregistratie en een governanceproces dat evolueert van een werkgroep naar een volwaardig regionaal platform. Zo ontstaat een stevig fundament om de uitdagingen van ondernemen in Oost-Brabant gezamenlijk aan te pakken.
Regio Zuid-West-Vlaanderen onderzoekt uitruil van paarse sproeten
In Zuid-West-Vlaanderen loopt een vernieuwend onderzoek naar de uitruil- en vereveningsmogelijkheden van de zogenaamde ‘paarse sproeten’ – de verspreide zones voor bedrijvigheid die vaak moeilijk inpasbaar zijn in de ruimtelijke context.
De partners – lokale besturen, Leiedal, de provincie West-Vlaanderen, het Agentschap Omgeving en VLAIO – werken samen om na te gaan hoe deze zones op een meer evenwichtige manier kunnen worden ingezet.
Het traject moet uitmonden in een financieel instrument dat de voorwaarden vastlegt voor zulke uitruilmogelijkheden. Zo wil de regio komen tot een werkbaar kader dat meer duidelijkheid en houvast biedt aan zowel lokale besturen als ondernemers.
Onze partners
Gerelateerde projecten
-
Voedselhulp als hefboom voor sociale inclusie en participatie
Lokaal sociaal beleidArmoedeDiversiteit en gelijke kansenZorg en gezondheidCirculaire economieSamenwerking -
Sustainable Cities Platform
Samenwerking -
Plateforme Villes Durables
Samenwerking