Het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK 2028–2034) bepaalt hoe de Europese Unie haar middelen inzet gedurende zeven jaar. Voor lokale besturen is dit een essentieel kader, want het bepaalt rechtstreeks welke Europese fondsen beschikbaar zijn voor lokale investeringen in klimaat, energie, mobiliteit, sociale inclusie, digitalisering, lokale economie en internationale samenwerking. Voor de VVSG is het duidelijk: dit kader biedt kansen, maar enkel als lokale besturen van bij het begin mee aan tafel zitten, voldoende ondersteuning krijgen en kunnen rekenen op haalbare financiering.
Hefboom voor lokale ontwikkeling
Via programma’s zoals EFRO, Interreg, ESF+, LIFE en LEADER realiseerden steden en gemeenten de voorbije jaren talloze projecten die hun leefbaarheid en duurzaamheid versterken. In de nieuwe periode worden deze middelen samengebracht onder de Nationale en Regionale Partnerschapsplannen (NRPP’s), maar lokale besturen blijven ook belangrijke spelers in andere programma’s zoals het Europees Competitiviteitsfonds, Erasmus+, Digital Europe, AgoraEU (CERV+) en Global Europe.
Voor de VVSG is het duidelijk: het MFK is veel meer dan een Europese begroting. Het is een hefboom voor lokale ontwikkeling. Enkel met voldoende middelen, een realistische cofinanciering en een sterke lokale verankering kunnen Europese investeringen hun weg vinden tot op het terrein.
Lokale betrokkenheid is cruciaal
De VVSG vraagt dat lokale besturen volwaardig en structureel betrokken worden bij de opmaak, uitvoering en opvolging van de NRPP’s. Dat geldt ook bij de vertaling van Europese aanbevelingen naar nationale hervormingsplannen en bij de vastlegging van indicatoren voor resultaatgerichte financiering.
Zonder lokale inspraak dreigt het Europese beleid onvoldoende afgestemd te zijn op de realiteit van steden en gemeenten. Daardoor blijven Europese middelen onbenut en halen we samen minder uit de Europese doelstellingen op lokaal niveau.
De VVSG pleit daarom voor een strikte toepassing van het partnerschapsprincipe. De federale en Vlaamse overheid moeten aantonen hoe ze lokale input meenemen, terwijl de Europese Commissie moet toezien op de naleving en optreden wanneer dat nodig is.
Lokale besturen spelen bovendien een rol die verder reikt dan het NRPP. Ze kunnen ook bijdragen aan andere Europese programma’s zoals het Europees Competitiviteitsfonds, Erasmus+, Digital Europe, AgoraEU (CERV+) en Global Europe.
Behoud cohesiemiddelen en geoormerkte financiering
De VVSG maakt zich zorgen over de daling van de cohesiemiddelen in het voorstel van de Europese Commissie. Die fondsen zijn voor lokale besturen essentieel om te investeren in maatschappelijke uitdagingen zoals duurzaamheid, sociale inclusie en economische ontwikkeling. VVSG vraagt dat het budget minstens op peil blijft zoals in het huidige MFK én dat er geoormerkte financiering komt voor zowel steden- als plattelandsbeleid. Voor de steden moet er een oormerking zijn van 15%.
Hogere Europese financiering en cofinanciering door andere overheden
Volgens de huidige ontwerpteksten mag de Europese financiering maximaal 40% van de totale projectkost bedragen. Dat betekent dat lokale besturen voor het merendeel van hun projectbudget zelf bijkomende middelen moeten vinden.
De VVSG vindt dat dit percentage te laag. We vragen een hogere Europese tussenkomst zodat deelname aan Europese programma’s financieel haalbaar blijft voor alle lokale besturen. Daarnaast is cofinanciering door Vlaamse, federale en provinciale overheden noodzakelijk. Die aanvullende steun is cruciaal om lokale deelname mogelijk te maken.
Ondersteuning en vereenvoudiging
Om Europese financiering toegankelijker te maken, vraagt de VVSG bijkomende ondersteuningsmechanismen, zoals:
een geïntegreerde one-stop shop voor Europese middelen op Vlaams niveau
maximaal inzetten op nationale contactpunten, ook voor CERV+
toegang tot het Technical Support Instrument (TSI)
eenvoudige instrumenten zoals voorbereidingsvouchers voor eerste-aanvragers
Deze maatregelen verlagen de drempel en zorgen dat Europese middelen hun weg vinden naar alle lokale besturen.
Structureel overleg met Europa
Tot slot vraagt de VVSG structureel overleg tussen de Europese Commissie en verenigingen van lokale besturen. Door lokale kennis en ervaring te benutten, verhoogt niet alleen de legitimiteit maar ook de effectiviteit van het Europees beleid.
Kortom, het nieuwe MFK biedt kansen voor Vlaanderen. Maar je kunt die kansen pas grijpen als je als lokaal bestuur actief betrokken bent, voldoende ondersteuning krijgt, kunt rekenen op realistische cofinanciering én op een hogere Europese bijdrage. De VVSG blijft pleiten voor een sterk lokaal Europa, waar Europese investeringen voelbaar zijn in elke gemeente.
