VITO geeft aanbevelingen voor sociaal rechtvaardig emissiehandelssysteem

Het nieuwe Europese emissiehandelssysteem ETS2 treft vanaf 2027 de sectoren gebouwen en transport. VITO/EnergyVille publiceerde hierover een position paper(opent nieuw venster) met concrete beleidsvoorstellen.

Wat verandert er met ETS2?

ETS2 is een variant op het bestaande systeem, ETS1 dat bestaat sinds 2005 en een prijs oplegt op de uitstoot van broeikasgassen in sectoren zoals de industrie, energieproductie en luchtvaart in Europa. Grote vervuilers moeten jaarlijks uitstootrechten kopen voor de CO₂ die ze uitstoten, wat hen aanzet tot vergroening.

Met ETS2 breidt de Europese Unie dit systeem nu uit naar de gebouwensector en het wegvervoer. Vanaf 2027 moeten ook distributeurs van fossiele brandstoffen — bijvoorbeeld leveranciers van gas, stookolie, benzine en diesel — uitstootrechten aankopen. Deze extra kosten gaan ze doorrekenen aan consumenten. Concreet betekent dit dat verwarmen met gas of stookolie, en rijden op diesel of benzine, duurder wordt. Het doel van ETS2 is om via een marktmechanisme een financiële prikkel te geven om minder fossiele energie te gebruiken. 

Wat betekent dit voor gezinnen en bedrijven?

Volgens een analyse van de Europese Commissie zal ETS2 een voelbare impact hebben op huishoudens, kleine ondernemingen en transportgebruikers. Bij een koolstofprijs van 60 euro per ton CO₂, stijgen de jaarlijkse verwarmingskosten voor Belgische gezinnen met 154 tot 325 euro. Wanneer we enkel rekening houden met huishoudens die met fossiele brandstoffen verwarmen, stijgt de impact tussen 210 euro en 370 euro per jaar, voor respectievelijk het laagste en het hoogste uitgavedeciel. 

Om de sociale impact te beperken, komt er een Sociaal Klimaatfonds. Dat fonds ondersteunt kwetsbare gezinnen en moet samen met de inkomsten voor de lidstaten bijdragen aan klimaatvriendelijke investeringen.

Vijf beleidsmaatregelen

In zijn position paper doet VITO vijf aanbevelingen om ETS2 sociaal rechtvaardig en doeltreffend in te voeren.

1. Houd energie betaalbaar

Kies voor snelle en slimme maatregelen die energie-efficiëntie verhogen en hernieuwbare energie stimuleren.

2. Voer een taxshift door

Verlaag accijnzen op elektriciteit en verhoog ze op fossiele brandstoffen. Zo maak je technologieën zoals warmtepompen aantrekkelijker.

3. Vandaag actie ondernemen om morgen betaalbaar te houden 

België riskeert miljarden aan boetes als het zijn klimaatdoelen niet haalt. Vroegtijdige investeringen in efficiëntie vermijden die kosten.

4. Zet ETS2-gelden in voor structurele oplossingen

Gebruik het Sociaal Klimaatfonds niet alleen als tijdelijke steun, maar ook voor structurele investeringen die energiekosten verlagen, de luchtkwaliteit verbeteren en jobs opleveren.

5. Communiceer helder en tijdig

Geef burgers en bedrijven duidelijke informatie over wat ETS2 betekent, zodat ze zich kunnen voorbereiden en duurzame keuzes maken.

Wat vindt de VVSG? 

VITO’s aanbevelingen sluiten sterk aan bij de visie van de VVSG. Zo pleiten wij ook voor een structurele inzet van het Sociaal Klimaatfonds, onder meer via investeringen in openbaar vervoer en woningrenovatie. Ook de oproep tot een eerlijke taxshift komt terug in het VVSG-memorandum.

Met deze paper wil VITO bijdragen aan een breed gedragen en sociaal rechtvaardig klimaatbeleid. Lokale besturen kunnen een belangrijke rol spelen om hun inwoners en ondernemers te informeren en ondersteunen bij de overstap naar duurzame oplossingen.

Lees de position paper van VITO(opent nieuw venster)