Hasselt inventariseert zijn laanbomen met behulp van artificiële intelligentie
Voor een bomenplan heb je eerst een inventaris nodig van de bomen onder jouw beheer. Stad Hasselt gebruikte slimme mobiele camera's en automatische beeldherkenningstechnieken en deelt hun aanpak en ervaringen.
Inhoud van deze pagina
Algemene gegevens
Limburgplein 1
3500 Hasselt
België
Wat is er gebeurd?
Slimme technologie versnelt bomeninventaris in Hasselt
Alle bomen handmatig in kaart brengen zou een gigantische klus zijn. Daarom koos Stad Hasselt voor slimme mobiele camera’s en automatische beeldherkenning (artificiële intelligentie) om dit proces grotendeels te automatiseren.
Op zoek naar de juiste technologie
De stad zocht een bedrijf dat een webviewer kon leveren met een volledig beeld van alle wegen in Hasselt (630 km). De toepassing moest op basis van beeldmateriaal de volgende functies ondersteunen:
- Meten van lengtes en hoogtes
- Meten van oppervlaktes
- Toevoegen van nieuwe punten op ingegeven x/y-coördinaten
- Vrij plaatsen van nieuwe punten
- Raadplegen van de opnamedata
- Exporteren van geselecteerde data in shapefile-formaat
- Exporteren van objectgegevens (bomen) als csv-bestand
Voor de laanbomen wilde de stad specifieke eigenschappen vastleggen:
- Identificatienummer: unieke ID
- X/y-coördinaten: Belgische Lambert 1972, nauwkeurigheid 30 cm
- Opnamedatum
- Stamdiameter: gemeten op 130 cm hoogte
- Kroonprojectiediameter: nauwkeurigheid 1 m
- Boomhoogte: nauwkeurigheid 1 m
Daarnaast stelde Hasselt enkele belangrijke voorwaarden:
- Alle data worden gehost in een beveiligde omgeving op Google Cloud Platform met servers binnen de EU (voornamelijk in België).
- Het lokaal bestuur is mede-eigenaar van de beelden en kan latere analyses uitvoeren.
- De technologie is future proof: nieuwe analysemogelijkheden moeten later alsnog toegepast kunnen worden op bestaande beelden.
- De webviewer ondersteunt een onbeperkt aantal gebruikers en is twee jaar bruikbaar vanaf de oplevering.
- De stamdiameter wordt gemeten met een maximale afwijking van 3 cm op 130 cm hoogte. Bij afwijkende stamvormen (zoals meerstammige bomen) wordt geen meting opgegeven. Deze bomen krijgen een aparte categorie om gefilterd te kunnen worden.
17.000 bomen in kaart gebracht
Met mobiele camera’s op voertuigen werden uiteindelijk meer dan 17.000 bomen automatisch geïdentificeerd en geregistreerd. Op basis van de eerste resultaten moest het systeem worden bijgesteld. De uiteindelijke foutmarge kwam uit op ongeveer 6%, door factoren zoals:
- Bomen op privéterrein
- Dubbele of gemiste detectie
- Onjuiste positionering
Om deze fouten te corrigeren, werd een kwaliteitscontrole (Visual Tree Assessment) uitgevoerd.
Een tiental straten moest een jaar later nog volledig in kaart worden gebracht, omdat er tijdens de eerste meting wegenwerken aan de gang waren.
Waarom?
Een bomenplan helpt om het boombeleid en -beheer concreet, transparant, structureel en duurzaam aan te pakken. Dat is een van de strategische doelstellingen van Stad Hasselt. Met dit plan wil de stad het beheer van bestaande bomen verbeteren en de aanplant van nieuwe bomen goed voorbereiden. Daarnaast biedt het bomenplan beter inzicht in de benodigde budgetten, werkorganisatie en planning.
Om een bomenplan op te stellen, moet je eerst weten welke bomen je beheert. Pas daarna kan je nadenken over de vragen: “Wat willen we?” en “Hoe pakken we dat aan?”. Om de eerste vraag—“Wat hebben we?”—te beantwoorden, gaf de stad de opdracht om een inventaris op te maken van alle laanbomen in eigendom en beheer.
Het beoogde resultaat
Alle laanbomen werden geïnventariseerd met hun metrische kenmerken. Deze gegevens vormden een onmisbare basis voor de daaropvolgende kwalitatieve controle.
Wat waren de uitdagingen?
De inventarisatie werd uitgevoerd door een startup met beperkte ervaring in het inwinnen van groenobjecten. Stad Hasselt nam daarom zelf de controle van de tussentijdse opleveringen op zich. Meerdere iteraties waren nodig om de detectie volledig op punt te stellen. Daarbij werd gecontroleerd op volledigheid, de nauwkeurigheid van de locatie en de metrische kenmerken van de bomen.
Niet alle specificaties waren volledig vastgelegd in het bestek of de offerte. Dit zorgde voor extra overleg en verduidelijking tijdens de uitvoering van het project.
Daarnaast beheert Stad Hasselt niet alleen laanbomen, maar ook bomen langs fietspaden, in parken, speelterreinen, gemeentescholen en begraafplaatsen. De inventarisatie en veiligheidscontrole van deze bomen werd in een apart project opgenomen. Inmiddels zijn alle datasets samengevoegd tot één volledig digitaal bomenbestand.
De succesfactoren
Stad Hasselt beschikt nu over een volledig digitaal bomenbestand. De dataset werd relatief snel en kostenefficiënt verkregen, met een methode die vóór 2020 nog bijzonder innovatief was.
De ingewonnen beelden zijn later hergebruikt voor de inventarisatie van andere objecten in het openbaar domein. Zo werden in opvolgprojecten ook verkeersborden, wegbelijning, goten, slokkers en bermen in kaart gebracht. Voor elk van deze objecten werden specifieke kenmerken vastgelegd om het beheer door de stad te ondersteunen.
Tips voor andere gemeenten
- Zorg voor eigenaarschap van de beelden. Dit geeft je de vrijheid om de data later opnieuw te gebruiken of aanvullende analyses uit te voeren.
- Voer een grondige kwaliteitscontrole uit. Automatische detectie is nooit perfect, dus controleer de resultaten zorgvuldig voor een betrouwbare dataset.
- Maak duidelijke afspraken over de fasering van de opdracht. Dit voorkomt misverstanden en zorgt voor een gestructureerde uitvoering.
- Doe een uitgebreid marktonderzoek. Nieuwe innovaties kunnen de inventarisatie sneller, nauwkeuriger en efficiënter maken.
- Stem af met je GIS-leverancier. Als je de beelden wilt integreren in de gemeentelijke GIS-toepassing, maak dan vooraf duidelijke afspraken over de compatibiliteit en het beheer.
- Denk na over het onderhoud van de bomeninventaris. Een eenmalige inwinning is waardevol, maar bomenbestanden veranderen snel. Zorg voor een proces om de gegevens actueel te houden, intern of extern, afhankelijk van je middelen en budget.
Algemeen contact
Deel je eigen praktijk
Wil je actief helpen en onze praktijkendatabank aanvullen? Deel zelf een praktijkvoorbeeld en inspireer je collega’s.