Music Is The Answer: Op weg naar lokaal muziekbeleid

Lokaal - editie december | 2024 

Artiesten worden niet geboren op het podium van Rock Werchter of Tomorrowland. Elke artiest zette ooit de eerste stappen in de eigen gemeente of stad. In repetitieruimtes dicht bij huis, op lokale podia en gesteund door het thuispubliek beginnen dromen te rijpen. Vanuit die gedachte ondersteunt het steunpunt voor artiest en muzieksector VI.BE gemeenten en steden bij de ontwikkeling van lokaal muziekbeleid.

VI.BE volgde de afgelopen drie jaar drie gemeenten – Diest, Sint-Niklaas en Mol – met de camera op hun parcours. Dat leverde een unieke inkijk achter de schermen van een gemeente op, waarbij je niet alleen het beleid, maar ook de mensen erachter ziet evolueren. Hier volgt een kort verslag van hoe Diest inzet op de positieve impact van muziek. Dat kan je inspireren om er ook in jouw gemeente mee te beginnen.

Wat voorafging 

Alles begon bij de eerste editie van Lokale Helden. Met dat project riep VI.BE – toen nog Poppunt – gemeenten, steden en organisatoren van alle slag op om op 30 april 2015 lokaal muziektalent op een podium te zetten. Tien jaar, zes edities en een langdurig impactmetingstraject later put VI.BE uit een grote hoeveelheid kennis, cijfers en ervaringen, en kan er geen twijfel meer over bestaan: inzetten op muziek staat gelijk aan inzetten op een betere gemeente. Zo bleek onder meer dat muziek inwoners van verschillende generaties, culturen en (sociale) achtergronden samenbrengt, tot meer samenwerking leidt, nieuwe dynamieken op gang brengt en bevorderlijk is voor het imago van een gemeente.

De afgelopen jaren organiseerden meer dan zestig gemeenten en steden met ondersteuning van VI.BE een Popraad, hét startpunt om muziekbeleid te ontwikkelen. Tijdens die eenmalige laagdrempelige overleg- en netwerkmomenten worden muzikanten, dj’s en producers samen rond de tafel gebracht met de gemeente. De Popraden gaven ondertussen een stem aan meer dan vierduizend artiesten en stelden tientallen gemeenten in staat om de behoeften en dromen van hun lokale artiesten te vertalen binnen het lokale vrijetijdsbeleid. In sommige gemeenten is er vandaag zelfs een heus muziekbeleid.

Muziekbeleid, what’s in a name? 

Muziekbeleid maakt onmiskenbaar deel uit van vrijetijdsbeleid en heeft snijpunten met zowel cultuur en amateurkunsten als jeugd. Je kunt er twee lijnen in zien.

Ten eerste houdt muziekbeleid in dat je lokale artiesten en bij uitbreiding de hele muziekscene beter ondersteunt. In Vlaanderen zijn naar schatting meer dan 550.000 mensen in hun vrije tijd bezig met muziek. Wat deze artiesten het meest nodig hebben, zijn lokale speelkansen, repetitie-infrastructuur, een netwerk en ondersteuning. Die ondersteuning kan informatief of promotioneel zijn, materieel of financieel. Op de website van VI.BE (vi.be/lokaal) staan tientallen best practices uit Vlaamse en Brusselse gemeenten die aan deze behoeften tegemoetkomen. Ze lopen uiteen van caféconcerten in Schaarbeek of subsidies voor Bilzerse popbands, tot steun bij de opname van een eerste demo in Meise of de bouw van repetitieruimtes in Herent of Sint-Niklaas. Je kunt je afvragen of we repetitieruimtes niet gewoon als gemeentelijke basisinfrastructuur moeten beschouwen. Of waarom cultuurhuizen, concertzalen of jeugdhuizen niet meer gestimuleerd worden de lokale muziekscene mee te ontwikkelen.

Het impactmetingstraject van VI.BE en tal van andere studies tonen aan dat muziek op lokaal niveau een positieve impact kan genereren, wat ons bij het tweede niveau brengt. Muziek kan gemeenten helpen bij het versterken van het sociaal weefsel van buurten en wijken, het activeren van de jeugd, het integreren van nieuwkomers, het promoten van de lokale cultuur, het in de kijker zetten van lokale middenstand, onroerend erfgoed of andere bezienswaardigheden, de tijdelijke invulling van leegstand en zo veel meer. Muziek is ook een belangrijke identiteitsdrager voor een gemeente of stad. Flip Kowlier ademt Izegem. Selah Sue is Leuven. Wie Equal Idiots zegt, zegt Hoogstraten en Niels Destadsbader is trotse Deerlijkenaar. Maar daar stopt het niet. Ook organisatoren maken de gemeente of stad waar ze werken zichtbaarder. Denk aan Arscene in Hansbeke, Den Hemel in Zichem, Popallure in Nazareth, Chapeau in Merksplas, Reggae Geel, Rock Herk, Blues Peer en ga zo maar door.

Lokaal muziekbeleid loopt door domeinen: niet alleen cultuur in de brede zin, maar ook jeugd, welzijn, economie, horeca, toerisme, citymarketing, onderwijs, integratie of bijvoorbeeld ruimtelijke ordening. Investeert een gemeente of stad in muziek, dan plukt iedereen daar de vruchten van.

Hoe deed Diest het? 

Maar nu concreet. Door drie jaar op rij in Diest op de koffie te gaan voor een interview heeft VI.BE een unieke inkijk gekregen in hoe muziekbeleid stilaan vorm kan krijgen. Als één ding duidelijk geworden is, dan is het wel het effect van voortschrijdend inzicht; beleidsontwikkeling is een traject met zijwegen, inclusief ups & downs.

In 2019 was Diest een van de eerste gemeenten die samen met VI.BE een Popraad organiseerde.. Ze waren dus al drie jaar bezig, toen Jeroen Sels van de jeugddienst in 2022 in het eerste interview een stand van zaken opmaakte. Er waren zeker al enkele realisaties om trots op te zijn: de repetitiebox op de historische citadelsite, het programmatorenoverleg, of Diestortion dat expertise en budget vanuit CC Den Amer samensmolt met het jeugdig enthousiasme en de rock- ’n-roll-locatie van JH Tijl, wat leidde tot unieke concertavonden. 

Kortom, er was zeker al een beginnend ecosysteem, maar daar werd absoluut nog niet het maximum uit gehaald. Wat het traject in Diest zo interessant maakt, is dat we het prille muziekbeleid er zagen evolueren van ad hoc inspelen op kansen en behoeften naar een duurzame visie en integraal muziekbeleid. Meer nog, niet alleen het beleid evolueerde, maar ook Jeroen Sels als mens én de invulling van zijn job. In deze hele evolutie was 2023 een kantelpunt. Na een jaar met voornamelijk aandacht voor projecten als Lokale Helden en de Week van de Diestse muziek, werd in 2023 de pauzeknop ingeduwd om de handen vrij te hebben om een breder plan uit te werken. En dat bleek de juiste keuze.

Vandaag kan de stad fraaie resultaten voorleggen. Via de subsidie voor bovenlokale cultuurprojecten werden middelen gevonden om een driejarig traject op te starten vanuit JH Tijl. Het jeugdhuis kan zich nu, onder meer met een nieuwe beroepskracht, blijven professionaliseren, ook wat betreft hun ondersteuning van lokale artiesten. Daarnaast werd een leegstaande loods in enkele maanden tijd omgevormd tot nieuwe hotspot voor de Diestse jeugd. Textuur ging op 4 oktober open en biedt ruimte aan twee repetitieboxen, een djbooth, een podium, ruimte voor nightlife, een skatepark en meer. 

Interessant bij deze projecten zijn bijvoorbeeld ook de zijsprongen naar Arktos, een werking ten behoeve van kwetsbare jongeren, of Huis Martine Van Camp, een voorziening voor mensen met een beperking. De jongeren van Arktos baten op woensdag zowel de bar als de repetitieruimtes van Textuur uit, en vinden zo hun weg naar het diverse aanbod. De muzikale bewoners van Huis Martine Van Camp kunnen dan weer overdag musiceren in de repetitieboxen, wanneer er over het algemeen een lagere bezettingsgraad is.

Het traject naar lokaal muziekbeleid zal voor iedere gemeente anders zijn: andere mensen, andere belemmeringen, andere mogelijkheden, noem maar op. Maar de sporen die bewandeld worden, zoals het creëren van visie, inzetten op infrastructuur, speelkansen, netwerking, jeugd(welzijns)werk of stadsimago, vormen altijd de rode draad. —