Werking van de politieraad
Inhoud van deze pagina
Wettelijk kader
Eengemeentezone (gemeenteraad) en meergemeentezone (politieraad)
De Wet op de Geïntegreerde Politie (WGP) bepaalt dat in de meergemeentezones een politieraad wordt opgericht. De politieraad is de tegenhanger van de gemeenteraad in de ééngemeentezone. Het is dus aangewezen dat de samenstelling en de werking van de politieraad zoveel mogelijk aansluit bij deze van de gemeenteraad. Een belangrijk gedeelte van de bevoegdheden van de gemeenteraden zijn overgeheveld naar de politieraad in een meergemeentezone. In de politieraad zetelen vertegenwoordigers van elke gemeente van de politiezone. De meergemeentezone heeft rechtspersoonlijkheid en hierdoor kan de politieraad de politiezone effectief organiseren en beheren.
Is het decreet over het lokaal bestuur van toepassing op de organisatie en werking van de Vlaamse politiezones?
Neen, het decreet over het Lokaal Bestuur (DLB) is niet van toepassing op de Vlaamse politiezones tenzij de WGP uitdrukkelijk verwijst naar de toepassing van 'de bepalingen die, in de deelstaat op het grondgebied waarvan de desbetreffende zone zich bevindt'. Bijvoorbeeld de tijdelijke vervanging van een politieraadslid.
De organisatie van de politieraden is gebaseerd op de Nieuwe Gemeentewet (NGW). Hierdoor ontstonden verschillen tussen de werking en de organisatie van de organen van de gemeenten (ééngemeentezones) en de meergemeentepolitiezones. De wetgever trachtte zoveel mogelijk bepalingen in de WGP te integreren, zo ook voor bijvoorbeeld de rechten van de politieraadsleden. Bij gebrek aan een uitdrukkelijke bepaling in de WGP of andere regelgeving adviseren we om het DLB ter inspiratie te consulteren.
Taken en bevoegdheden
Vaststelling van het reglement van orde
De politieraad stelt een reglement van orde vast bij aanvang van de nieuwe zittingsperiode van de politieraad. Behalve de verplichte wettelijke bepalingen, kan dit reglement bijkomende maatregelen bevatten in verband met de werking van de politieraad.
Het reglement van orde wordt met een volstrekte meerderheid van stemmen aangenomen. De meerderheid van de leden van de politieraad moet dus akkoord gaan met een (voorstel van) reglement. Daarnaast mag het reglement geen bepalingen bevatten die strijdig zijn met de rechten van de raadsleden of met de bepalingen die de wetgever een algemene toepassing heeft willen geven voor alle politiezones. De VVSG stelt een model van reglement van orde van de politieraad ter beschikking.
Vaststelling van het presentiegeld
Politieraadsleden ontvangen geen wedde, maar krijgen een presentiegeld. Het presentiegeld wordt enkel toegekend aan de verkozen leden, niet aan de burgemeesters die van rechtswege deel uitmaken van de politieraad noch aan de korpschef en de politiesecretaris. De politieraad bepaalt de hoogte van de presentiegelden binnen de wettelijk bepaalde minimum- en maximumgrenzen.
Het politieraadslid heeft enkel recht op presentiegeld indien hij werkelijk aanwezig is op de zitting van de politieraad. Dat recht geldt ook indien de politieraad niet kon vergaderen om reden dat de meerderheid van de effectieve leden van de politieraad niet aanwezig was en het quorum niet werd behaald. Het recht op een presentiegeld geldt dus voor elke aanwezigheid op de politieraad.
Voordracht en evaluatie van de korpschef
De politieraad speelt een belangrijke rol bij de aanstelling van de korpschef van de politiezone. De politieraad verklaart het mandaat van de korpschef vacant, stelt de selectiecommissie samen en neemt uiteindelijk kennis van het advies van de selectiecommissie en gaat over tot gemotiveerde voordracht van de korpschef.
Na vijf jaar kan de korpschef een hernieuwing vragen of kan hij meedelen dat hij deze verlenging niet verzoekt. Hij richt zijn verzoek of mededeling aan de politieraad. De verlenging van het mandaat is slechts mogelijk op gemotiveerd advies van de politieraad en van de burgemeester of van het politiecollege. De hernieuwing is niet mogelijk indien de gemeenteraad of de politieraad en de burgemeester of het politiecollege na de korpschef te hebben gehoord, een met reden omkleed negatief advies uitbrengen. Ook bij de evaluatie van de korpschef heeft de politieraad verschillende taken.
Aanduiding van de secretaris van de politieraad
De secretaris van de politieraad wordt aangeduid door de politieraad. De politieraad kan een vergoeding vaststellen voor de politiesecretaris in de politiezone.
Aanwijzing van de bijzonder rekenplichtige
De bijzonder rekenplichtige wordt aangewezen door de politieraad op voorstel van het politiecollege. De politieraad bepaalt de toelage van de bijzonder rekenplichtige.
Bevoegdheid tot goedkeuring van gedeelten van het zonaal veiligheidsplan
Het zonaal veiligheidsplan (om de 5 jaar) beoogt de planning en de uitvoering van het lokale politionele beleid, met de burgemeester(s) en procureur des Konings in het bijzonder. In dit kader ontwikkelt de lokale politie partnerschappen met de andere veiligheidsactoren. Het zonaal veiligheidsplan heeft ongetwijfeld een impact op de personeelsformatie van de politiezone en op de begroting. Aangezien deze twee materies behoren tot de bevoegdheid van de politieraad moet ze hiermee akkoord gaan.
De personeelsformatie
De gemeenteraad of de politieraad bepaalt de formatie van het operationeel en van het administratief en logistiek personeel van het lokaal politiekorps, overeenkomstig de door de Koning vastgestelde minimumnormen.
Benoeming en aanwerving van personeelsleden
De politieraad is bevoegd om de leden van de politiezone aan te werven en te benoemen. Dat houdt ook in dat de politieraad als benoemende overheid kan beslissen over het ontslag. De politieraad is niet bevoegd voor de hogere officieren. Wanneer er een vacante betrekking is beslist de politieraad over de vacantverklaring, de wijze van selectie en over de samenstelling van de selectiecommissie.
Goedkeuring van de begroting
De politieraad vergadert ieder jaar in het najaar over de begroting voor het volgende dienstjaar. Zowel in de ééngemeentezone als in de meergemeentezone heeft de politiezone een eigen begroting, boekhouding, balans en rekening.
- In de ééngemeentezone wordt de begroting van het lokaal politiekorps goedgekeurd door de gemeenteraad. Die politiebegroting is niet in de gemeentebegroting geïntegreerd, maar vormt een duidelijk afgescheiden beleidsdocument.
- In de meergemeentezone wordt de begroting goedgekeurd door de politieraad. In de meergemeentezones stemt elke gemeenteraad over de dotatie die aan de politiezone wordt toegekend. Die beslissing dient voorwerp uit te maken van een afzonderlijk besluit van de gemeenteraad. Een gemeente uit de zone kan haar eigen dotatie verhogen omwille van bijzondere opdrachten.
Het politiecollege bezorgt aan elk politieraadslid een exemplaar (per brief, via een bezorger aan huis, per fax of per elektronische post) van het ontwerp van begroting, van begrotingswijziging of van de rekening. Dat moet gebeuren uiterlijk zeven werkdagen voor de vergadering.
Goedkeuring van de jaarrekening
De politieraad moet elk jaar in de loop van het eerste kwartaal de jaarrekeningen van het vorige dienstjaar goedkeuren. De rekening wordt in de meergemeentezone uiterlijk zeven werkdagen vóór de politieraad bezorgd aan de raadsleden, hetzij per brief, via een bezorger aan huis, per fax of per elektronische post.
Overheidsopdrachten
Op de overheidsopdrachten in de politiezone blijft de NGW van toepassing. De politieraad kiest de wijze van gunning voor alle overheidsopdrachten en stelt de voorwaarden vast. De politieraad kan deze bevoegdheid wel aan het politiecollege overdragen voor de opdrachten die betrekking hebben op het dagelijks beheer van de politiezone. Bij hoogdringendheid kan het politiecollege zelf deze bevoegdheid uitoefenen. Het politiecollege stelt de procedure in en gunt de opdracht.
Dringende uitgaven
Wanneer de politieraad moet beslissen over uitgaven voor dwingende en onvoorziene omstandigheden, kunnen de gelden worden vastgelegd, ondanks dat er geen goedgekeurde begrotingskredieten voorhanden zijn. Het politiecollege kan, wanneer de uitgave absoluut moet gebeuren om schade te vermijden en er geen politieraad mogelijk is, in de uitgave voorzien met de verplichting de politieraad direct in te lichten.
Rechtsgedingen
In principe beslist de politieraad over het instellen van de rechtsvorderingen namens de politiezone. Bij elke tegen de gemeente ingestelde rechtsvordering treedt het politiecollege als verweerder op. Alle andere rechtsvorderingen waarbij de politiezone als eiser optreedt, mogen door het politiecollege slechts worden ingesteld na machtiging van de politieraad. Wanneer de machtiging is toegestaan, is het politiecollege de enige die belast is met de leiding van het rechtsgeding.
Patrimonium
De politiezone kan onroerende goederen bezitten en verhuren. De politieraad beslist over de aankoop of verkoop van een onroerend goed en het aanleggen van een erfpacht of een vruchtgebruik. De politieraad kan ook onteigenen ten algemene nutte.
Recht om geïnformeerd te worden door de burgemeester
Elke burgemeester blijft belast met de bevoegdheid van bestuurlijke politie op het grondgebied van zijn gemeente. De WGP verleent dan ook aan de politieraad het recht geïnformeerd te worden door de burgemeester over de wijze waarop hij de politiebevoegdheden uitoefent die hem zijn toevertrouwd bij de NGW en de WGP.
Geen bevoegdheden op vlak van bestuurlijke politie
De bevoegdheden van de politieraad zijn toegewezen bevoegdheden. De wetgever heeft niet alle politiebevoegdheden overgedragen naar de politiezones. De gemeenteraad en de burgemeester behouden integraal de bevoegdheden en verplichtingen vervat in de artikelen van de NGW. De gemeenteraden blijven bevoegd voor het opstellen van politieverordeningen en -reglementen voor het eigen grondgebied maar bij voorkeur op elkaar afgestemd binnen de politiezone.
Hoe verloopt een vergadering van de politieraad?
Waar, wanneer en hoe vaak vergadert de politieraad?
De WGP legt geen specifieke regels op over de plaats waar de politieraad vergadert. In principe beschikt de politieraad over de autonomie om zelf een geschikte locatie te bepalen voor het houden van de vergadering. De politieraad zal in de meeste gevallen samenkomen in een gemeentehuis of vergaderzaal van één van de gemeenten die deel uitmaken van de meergemeentezone. De politieraad vergadert zo dikwijls als de zaken die tot zijn bevoegdheid behoren het vereisen en tenminste viermaal per jaar, waarvan minstens éénmaal per semester.
Wie roept de politieraad bijeen?
De politieraad kan slechts vergaderen:
- na de bijeenroeping door het politiecollege of;
- op verzoek van ten minste één derde van de zittinghebbende raadsleden.
De bijeenroeping van de politieraad is in dat laatste geval verplicht. Het politiecollege kan enkel het verzoek weigeren wanneer het onderwerp of de onderwerpen waarvoor de bijeenroeping wordt gevraagd, kennelijk en volledig buiten de bevoegdheid van de politieraad vallen.
Hoe roept men de politieraad bijeen?
De oproeping met agenda moet zeven werkdagen vóór de vergadering worden bezorgd. Van de minimumtermijn mag slechts worden afgeweken in spoedeisende gevallen, waarin bij hoogdringendheid tot oproeping van de politieraad moet worden overgegaan. Bij hoogdringendheid kan die termijn herleid worden tot twee werkdagen.
Voor elk agendapunt wordt het dossier dat erop betrekking heeft, ter beschikking gesteld vanaf de verzending van de agenda. Dit is het specifieke inzagerecht van het politieraadslid.
Wie stelt de agenda van de politieraad op?
- Het politiecollege beslist over de agenda van de politieraad.
- Ieder politieraadslid beschikt over het recht om voorstellen en punten aan de agenda toe te voegen. Dit kan slechts onder bepaalde voorwaarden:
- het voorstel moet uiterlijk vijf werkdagen vóór de vergadering overhandigd worden aan de voorzitter of aan degene die hem vervangt;
- het voorstel moet vergezeld zijn van een verklarende nota of van elk document dat de raad kan voorlichten.
- Een punt dat niet op de agenda voorkomt, kan de politieraad niet behandelen, behalve wanneer dit punt zo spoedeisend is dat het geringste uitstel van bespreking gevaar zou opleveren. Dat kan slechts onder bepaalde voorwaarden:
- motivering van het spoedeisend karakter;
- bijzondere meerderheid van minstens twee derde van de aanwezige raadsleden die instemmen met de onmiddellijke behandeling.
Bekendmaking van de zitting van de politieraad
Plaats, dag, tijdstip en agenda van de zitting van de politieraad moeten ten minste zeven werkdagen voor de dag van de vergadering ter kennis gebracht worden van het publiek, door aanplakking in de gemeentehuizen en in het hoofdcommissariaat, en door bekendmaking op de website van de politiezone.
Openbaarheid van de zitting van de politieraad
De vergaderingen van de politieraad zijn in principe openbaar. Wanneer tijdens de openbare vergadering de behandeling van een punt in besloten vergadering moet worden voortgezet, kan de openbare vergadering, enkel met dit doel, worden onderbroken.
De vergadering van de politieraad is besloten:
- wanneer het agendapunt over personen handelt;
- wanneer twee derde van de aanwezige leden, in het belang van de openbare orde beslissen dat de vergadering niet openbaar kan zijn.
Deze mogelijkheid om in besloten vergadering te zetelen geldt niet voor de beraadslaging over het ontwerp van begroting, begrotingswijziging of over de rekeningen.
De opname van de vergaderingen van de politieraad is toegelaten onder voorbehoud van modaliteiten en beperkingen voorzien in het reglement van orde. De voorwaarden voor digitaal of hybride vergaderen op de Vlaamse gemeenteraden zijn helaas niet van toepassing op de politieraden.
Rol van de korpschef tijdens de vergadering van de politieraad
In een meergemeentezone is de korpschef hoofd van de administratie. De politieraad en het politiecollege beraadslagen over vrijwel geen andere zaken dan deze die door de korpschef zelf of onder zijn leiding administratief of technisch werden voorbereid. De korpschef is steeds aanwezig op de vergaderingen van het politiecollege en de politieraad. Volgens de WGP geldt dezelfde regeling in een ééngemeentezone. Hierdoor kan hij steeds aanvullende inlichtingen of verduidelijkingen geven waardoor de mandatarissen kunnen beraadslagen en beslissen met de nodige kennis van zaken.
Stemmen in de politieraad
Aanwezigheidsquorum
De politieraad kan enkel beslissingen nemen indien de meerderheid van de zittinghebbende leden aanwezig is. De voorzitter opent de zitting van de politieraad op het vastgestelde tijdstip maar kan overgaan tot de schorsing van de zitting wanneer de meerderheid van de politieraadsleden niet aanwezig is. Er is een belangrijke uitzondering op het aanwezigheidsquorum: de politieraad kan, indien hij tweemaal bijeengeroepen is zonder dat het vereiste aantal leden is opgekomen, na een derde en laatste oproeping, ongeacht het aantal aanwezige leden, op geldige wijze beraadslagen en besluiten over de onderwerpen die voor de derde maal op de agenda voorkomen. Opgelet: bij de tweede oproeping is het aanwezigheidsquorum wél nog vereist. De tweede en derde oproeping moeten gebeuren op dezelfde wijze als voor een oproeping voor een gewone zitting van de politieraad en moet vermelden of de oproeping voor de tweede of voor de derde maal gebeurt. Daarbij moeten de wettelijke bepalingen voor de tweede of derde oproeping woordelijk worden overgenomen.
Stemmenquorum
De besluiten worden bij volstrekte meerderheid genomen. Bij staking van stemmen wordt het voorstel verworpen. De volstrekte meerderheid van stemmen wordt bepaald op basis van de raadsleden die een stem uitbrengen en niet op basis van de aanwezige leden. Onthouding telt niet, ongeacht de manier waarop het tot uiting komt: weigering om te stemmen, verklaring van onthouding, blanco of ongeldige stembiljetten. De raadsleden die zich onthouden van stemming tellen wel mee voor het aanwezigheidsquorum.
Stemmengewicht
Het algemeen principe is 1 raadslid = 1 stem. De gemeenten van de politiezone krijgen een aantal politieraadsleden naargelang hun bevolkingscijfer. Elke burgemeester is ook lid van de politieraad, ongeacht de bevolking van zijn gemeente. De agendapunten van de politieraad zullen dus gestemd worden volgens het principe ‘één raadslid = één stem’.
Enkel voor de stemming over de vaststelling van de begroting, de begrotingswijzigingen en de jaarrekeningen, beschikt elke groep vertegenwoordigers van één gemeente uit de politiezone over evenveel stemmen als waarover de burgemeester van de gemeente die hij vertegenwoordigt, beschikt in het politiecollege. Die stemmen worden onder de leden van die groep gelijk verdeeld met inbegrip van de burgemeester.
De stemming gebeurt in principe mondeling
De politieraadsleden stemmen mondeling. De geheime stemming is de uitzondering. De voorzitter stemt als laatste. Het reglement van orde kan voorzien in een regeling die gelijkwaardig is met de mondelinge stemming. Dit is het geval voor de mechanisch uitgebrachte naamstemming en de stemming bij zitten en opstaan of bij handopsteking. Ongeacht de bepalingen van het reglement van orde blijft een mondelinge stemming vereist telkens als een derde van de aanwezige leden hierom verzoekt.
Wanneer is de stemming geheim?
Voordrachten van kandidaten, benoemingen, terbeschikkingstellingen, preventieve schorsingen in het belang van de dienst en tuchtstraffen geschieden bij geheime stemming en eveneens bij volstrekte meerderheid van stemmen.
Notulering
Opmaak van de notulen
De notulen zijn een overzicht van de beslissingen van de politieraad. De notulen vermelden alle besproken onderwerpen alsook het gevolg dat werd gegeven aan die punten waaromtrent geen beslissing werd genomen.
In de notulen wordt een aantal vormelijke gegevens vermeld waarvan de naleving vereist is voor de geldigheid van de beraadslagingen en beslissingen:
- de opening, schorsing en sluiting van de vergadering door de voorzitter;
- de namen van de aanwezige leden, voor het aanwezigheidsquorum;
- de uitslag van de stemmingen, voor het stemmenquorum;
- al dan niet beslotenheid van de vergadering;
- al dan niet geheime karakter van de stemming.
Het opstellen van de notulen
De WGP belast de politiesecretaris van de politiezone met het opstellen van de notulen van de politieraad en van het politiecollege. Enkel wanneer de politieraad het nodig vindt, zal het opstellen van de notulen staande de vergadering gebeuren.
Goedkeuring, ondertekening en overschrijving van de notulen
De notulen van de laatste vergadering worden ten minste zeven werkdagen vóór de dag van de vergadering ter inzage van de leden van de politieraad gelegd. In geval van spoedeisende vergadering stelt men het ontwerp van de notulen tegelijk met de agenda ter beschikking. In het geval waarin de politieraad bij spoedeisendheid werd samengeroepen, kan deze beslissen om opmerkingen toe te laten op de eerstvolgende vergadering.
Het ontwerp van de notulen moet minstens raadpleegbaar zijn. Het reglement van orde bepaalt hoe dit gebeurt.
Elk politieraadslid, zelfs wanneer hij afwezig was tijdens de vorige vergadering, heeft het recht tijdens de vergadering opmerkingen te maken over de redactie van de notulen. Opmerkingen of voorgestelde wijzigingen aan de notulen dienen gestemd te worden.
Wanneer de notulen als goedgekeurd worden beschouwd, wordt het ontwerp van de notulen ondertekend door de voorzitter en de politiesecretaris. De politiesecretaris is belast met de overschrijving van de notulen.
Uittreksels van de notulen
De uittreksels van de notulen moeten de exacte inhoud van de notulen weergeven. Ze worden ondertekend door de voorzitter en medeondertekend door de politiesecretaris.
Publicatie van de notulen op de website
De politiezones zijn verplicht om de goedgekeurde en ondertekende notulen van de openbare zitting van de politieraad op de website van de politiezone te plaatsen.
Voorzitter van de politieraad
Wie is voorzitter van de politieraad?
De voorzitter van de politieraad is de burgemeester die voorzitter is van het politiecollege.
Welke bevoegdheid heeft de voorzitter van de politieraad?
De voorzitter van het politiecollege zit de politieraad voor, en opent en sluit de vergaderingen. Hij opent de vergadering op het tijdstip vermeld in de oproeping. Vóór dat tijdstip kan hij ze enkel openen indien alle raadsleden aanwezig zijn. Na dat tijdstip moet hij de vergadering sluiten zodra er geen aanwezigheidsquorum meer is. Na de sluiting kan hij de vergadering niet meer heropenen. De bevoegdheid om te sluiten impliceert de bevoegdheid om te schorsen om bijvoorbeeld een woelige vergadering te bedaren, om politieke fracties de tijd te geven overleg te plegen of omdat de politieraad kortstondig niet in aantal (aanwezigheidsquorum) is. Wanneer de meerderheid van de politieraadsleden de vergadering heeft verlaten en na een redelijke termijn niet opnieuw is opgedaagd, moet de voorzitter de vergadering sluiten.
De voorzitter is gelast met de handhaving van de openbare orde in de raadsvergaderingen dit zowel tegenover het publiek als tegenover de politieraadsleden:
- De voorzitter leidt ten opzichte van de politieraadsleden de werkzaamheden van de politieraad, hij geeft en ontneemt het woord, hij brengt de agendapunten ter stemming, hij waakt over de naleving van de wetten en reglementen die de werking van de raad regelen, hij beveelt de behandeling in besloten vergadering… De voorzitter kan een raadslid tot de orde roepen. Hij kan ook de vergadering schorsen of zelfs opheffen/sluiten.
- Wat het publiek betreft, regelt de voorzitter de toegang tot de zaal. In geval van wanorde formuleert de voorzitter altijd in eerste instantie een duidelijke en voorafgaande waarschuwing. Die waarschuwing kan collectief of tegen een individu gericht zijn. Wanneer de waarschuwing evenwel geen soelaas biedt, beschikt de voorzitter over de volgende middelen, waarbij de politie op verzoek eventueel bijstand biedt:
- Eerste maatregel: “terstond ieder persoon uit de zaal doen verwijderen, die openlijk tekens van goedkeuring of van afkeuring geeft of op enigerlei wijze wanorde veroorzaakt”;
- Tweede maatregel: proces-verbaal opmaken tegen de overtreder en hem verwijzen naar de politierechtbank, die hem kan veroordelen tot geldboete.
