Federale overheid neutraliseert impact belastingverlaging op gemeentefinanciën

De federale regering wil de geplande verlaging van de personenbelasting doorvoeren zonder dat gemeenten inkomsten verliezen. Daarmee komt ze tegemoet aan een duidelijke vraag van de VVSG. Als dit voorstel wordt goedgekeurd, hoeven lokale besturen hun belastingtarieven niet te verhogen om hun financiën op peil te houden.

Verlaging personenbelasting

De federale regering had al bij haar aantreden het plan om de personenbelasting te verlagen. Dat zal tegen het einde van de legislatuur gebeuren via de verhoging van de belastingvrije som. De idee om die korting al vanaf aanslagjaar 2030 te laten ingaan, moest de federale regering omwille van budgettaire redenen verlaten. Zoals het er nu naar uitziet, verschuift de verlaging naar 2031. 

Zo’n federale ingreep heeft niet alleen gevolgen voor de federale kas. Ook gemeenten voelen dat meteen.

Aanvullende personenbelasting

Zo goed als alle Vlaamse gemeenten heffen een aanvullende personenbelasting (APB). Die belasting is een percentage, bepaald door de gemeenteraad, boven op de federale personenbelasting en vormt een belangrijke bron van lokale inkomsten.

Daalt de federale personenbelasting, dan dalen automatisch ook de ontvangsten van de gemeenten. Zonder correctie zouden lokale besturen hun belastingtarief moeten verhogen om hetzelfde bedrag te behouden. Dat zorgt vaak voor onbegrip bij inwoners, terwijl de oorzaak buiten de gemeente ligt.

Een voorbeeld. Een belastingplichtige die op een inkomen van 50.000 euro 15.000 euro personenbelasting krijgt aangerekend en in een gemeente woont die 7% APB heft, moet in totaal 15.000 + 7%x15.000 = 16.050 euro betalen, waarvan 1.050 euro naar de gemeente gaat. Als de federale overheid (of de Vlaamse, want die is hier ook deels voor bevoegd) de personenbelasting verlaagt naar bijvoorbeeld 14.000 euro, dan krijgt de gemeente nog maar 980 euro in kas. De enige mogelijkheid om dit te vermijden, is de eigen aanslagvoet verhogen. In dit voorbeeld zou die moeten stijgen naar 7,5%. Hoewel cijfermatig niet correct, komt dan al snel de perceptie dat de gemeenten terugnemen wat de centrale overheid geeft.

Vraag naar neutralisatie

In haar memorandum voor de verkiezingen van 2024 vroeg de VVSG om de impact van federale of gewestelijke belastingverlagingen op de gemeentelijke APB-inkomsten te beperken. Voor het eerst is de federale overheid nu van plan om hierop in te gaan. 

In een wetsontwerp tot hervorming van de personenbelasting(opent nieuw venster) stelt de federale regering een neutralisatiemechanisme voor. Concreet blijft de aanvullende personenbelasting voor gemeenten berekend op het oude belastingbedrag, ook al betaalt de inwoner minder federale personenbelasting.

Het resultaat:

• inwoners genieten volledig de belastingverlaging
• gemeenten behouden hun inkomsten
• lokale besturen hoeven hun belastingtarieven niet te verhogen

De volledige kosten van de belastingverlaging blijven zo bij de centrale overheden, waar ze thuishoort.

Terug naar ons voorbeeld. De aanvullende personenbelasting wordt nog altijd berekend op 15.000 euro, ook al betaalt de inwoner zelf maar 14.000 euro personenbelasting. In totaal komt de belasting dan uit op 15.050 euro. Dat is 1.000 euro minder dan voordien, en die volledige vermindering nemen de centrale overheden voor hun rekening.

Belangrijke stap voor sterke lokale besturen

Voor de VVSG is dit een belangrijke en positieve evolutie. Ze versterkt de financiële stabiliteit van lokale besturen en vermijdt onterechte beeldvorming alsof gemeenten belastingverlagingen 'terugnemen'.

De Kamer bespreekt het wetsontwerp begin 2026. De VVSG volgt het verdere traject nauwgezet op en blijft pleiten voor structurele oplossingen die de lokale financiële autonomie respecteren.