Technologie zorgt voor meer vrijheid en veiligheid van gebruikers

‘Toezichthoudende domotica’ in de zorg, zoals slimme sensoren, leefcirkels en GPS-trackers,… kunnen zorgen voor meer maatwerk en vrijheid van de gebruiker, dat tonen al verschillende lokale besturen en openbare woonzorgvoorzieningen.

Woonzorgcentrum het Booghuys van Zorg Leuven wil een veilige woonomgeving creëren, met ruimte voor maximale vrijheid en aangepaste zorg voor mensen met dementie. Het woonzorgcentrum bestaat uit 8 kleinere woningen, elke woning met 9 bewoners. ‘Dementie brengt voor de persoon in kwestie een aantal beperkingen met zich mee die we zoveel mogelijk willen minimaliseren en veilig omkaderen’, vertelt directeur Els Ronsmans. 

‘De medewerkers vertrekken in de eerste plaats van de eigenheid van elke bewoner en van de mogelijkheden die er wel nog zij n. De zelfstandigheid en bewegingsvrijheid van onze bewoners staan voorop, want dat is erg belangrijk voor hun zelfwaardegevoel en algemeen welzijn.’ Zo kunnen de bewoners er nog de dagdagelijkse dingen doen waar ze toen ze nog thuis woonden ook plezier in vonden, zoals zelf nog kleren strijken, taart bakken, groenten snijden en soep maken…. Zaken die thuis misschien vanzelfsprekend waren, maar dat niet altijd meer zijn voor wie naar een woonzorgcentrum verhuist.

Ook de inzet van technologie draagt bij om die vrijheid zo groot mogelijk te maken. Mensen met dementie zijn wel eens verward, overdag maar ook ’s nachts. ‘We willen mensen niet op hun bed fixeren of achter hoge sponden leggen, daarom bakenen we ’s nachts virtueel een veilige zone af rondom het bed,’ legt Els Ronsmans uit. ‘Als een bewoner over die virtuele lijnen komt, gaat het licht in de badkamer automatisch aan, terwijl ook de nachtmedewerker kan opvolgen of de persoon veilig weer in zijn bed geraakt en niet valt. Via een camerasysteem kunnen we, waar dat aangewezen is en mits akkoord van de bewoner of zijn vertegenwoordiger, een virtuele nachtronde doen. Zo hoeft de nachtmedewerker dus ’s nachts de kamerdeur niet te openen om te kijken of alles wel in orde is, waardoor de slaap van de bewoner op deze manier niet wordt verstoord door geluid, licht of beweging en er tegelijk toch een controle is die de veiligheid op elk moment waarborgt.’

De slimme sensoren (met digitale camera, maar zonder opname van de beelden en zonder captatie van geluid) zijn opgesteld in elke bewonerskamer en in de eet- en leefruimte van elke woning. Bewoners en familie geven aan dat, hoewel het gebruik van camera’s invloed heeft op hun privacy, ze dat ervoor over hebben vanwege het positieve effect op de kwaliteit van zorg en de zorgvuldigheid waarmee het woonzorgcentrum hiermee omgaat.

Aansluitend werkt Het Booghuys ook met vijf leefcirkels, nét om elke individuele bewoner de grootst mogelijke bewegingsvrijheid te bieden. Elke bewoner heeft er een persoonlijke armband met zender op bluetooth, die individueel is ingesteld in afgebakende zones waarin een bewoner zich vrij kan bewegen.
De eerste of kleinste leefcirkel is die van de eigen kamer, delen van de woning en het terras of tuintje. Bewoners met de vierde leefcirkel kunnen zich ook in het park achter de huizen vrij bewegen. De tracking zit verscholen in de pimpelmeeskastjes die her en der op het terrein hangen.

‘Deze leefcirkels zijn dynamisch, om optimaal te kunnen worden aangepast aan de situatie en de gezondheidstoestand van elke bewoner individueel. Voor elke bewoner wordt de leefcirkel, en elke wijziging ervan, bepaald door een team van zorgverstrekkers. Dit gebeurt maximaal in samenspraak met de bewoner en/of zijn vertegenwoordiger.’ De vooraf door menselijke tussenkomst bepaalde leefcirkel wordt dus vervolgens gerealiseerd en gecontroleerd door de opstelling van slimme sensoren. ‘Via de leefcirkels willen we de bewoners maximale individuele bewegingsvrijheid en autonomie geven in functie van hun persoonlijke mogelijkheden. Ze maken het mogelijk om een open huis te realiseren, waar de bewegingsvrijheid van de bewoners niet afhankelijk is van de beperkingen van anderen,’ besluit de directeur.

Ook het GPS-uurwerk van de thuiszorg van Zorgbedrijf Sint-Truiden geeft senioren meer vrijheid en helpt er mee voor zorgen dat mensen zo lang mogelijk en op een veilige manier in hun vertrouwde omgeving kunnen wonen. Dankzij een GPS-uurwerk kan de thuiswonende gebruiker zich veilig verplaatsen in de buurt en is de familie en mantelzorger ook gerust.

In vergelijking met een gewoon personenalarmsysteem heeft dit GPS-uurwerk meerdere voordelen. Het GPS-uurwerk is uitgerust met een alarmknop die bij de activatie ervan een sms-bericht zendt naar de mantelzorger. De mantelzorger kan dan bellen naar het GPS-uurwerk en op die manier in contact treden met de oudere. Het GPS-signaal zorgt ervoor dat de mantelzorger ook steeds kan achterhalen waar de oudere zich precies bevindt. De belfunctie werkt in twee richtingen: de gebruiker kan een SOS-bericht versturen naar zijn noodcontacten, en de familie kan rechtstreeks bellen naar de gebruiker die het GPS-uurwerk om zijn pols draagt. De gebruiker hoeft dus geen mobiele telefoon bij de hand te hebben. Alles is verwerkt in het GPS-uurwerk.

Voor mensen met dementie, die vatbaar zijn voor dwaalgedrag, biedt het GPS-uurwerk dan ook veel mogelijkheden. Het maakt het mogelijk om 'veilige zones' in te stellen. Verlaat de gebruiker deze zone, dan ontvangt de familie automatisch een sms- en e-mailbericht. De familie kan dan bellen naar het GPS-uurwerk, en als niet beantwoord, kan de exacte locatie via het track-and-trace-systeem worden bepaald.

Woonzorgcentrum De Zilverberg, Roeselare, maakt eveneens gebruik van een GPS-uurwerk voor bewoners met dementie die zich buiten het terrein van het woonzorgcentrum willen begeven. 

"Binnen het gebouw en op de site maken we gebruik van onze dwaaldetectie (van Televic), die onze bewoners, afhankelijk van hun profiel, maximale bewegingsvrijheid biedt. Dit stelt ons in staat om overal standaard een open-deuren-beleid te voeren (de deuren staan standaard open en sluiten zich of genereren een alarm volgens het bewonersprofiel) en om bewoners te lokaliseren”, vertelt directeur Philippe Schollaert. Voor bewoners met neiging tot dwalen die buiten het woonzorgcentrum en haar terreinen gaan, gebruiken ze Spotter, een GPS-horloge. “We passen dit toe bij bewoners die graag wandelen en waarvoor de actieradius van onze dwaaltuin te beperkt is, maar mogelijk moeite hebben om de weg terug te vinden. In het geval dat een wandelende bewoner de weg niet meer weet, kunnen wij of, indien gewenst, de familie, de bewoner lokaliseren en terug ophalen. We maken er ook gebruik van voor bewoners die af en toe buiten het gebouw en de site komen, door hun dementie soms eerder achteloos of toevallig, maar de voordeur niet meer zouden terugvinden — bijvoorbeeld op een winteravond wanneer het snel donker wordt.”

De schoondochter drukte nogmaals haar grote appreciatie uit: “Het zorgt ervoor dat mijn schoonmama en wij als familie enorm genieten van de bewegingsvrijheid die ze hier krijgt. Dankzij de Spotter kunnen we als familie ook altijd zien waar ons mama zich bevindt en dat verkleint enorm onze ongerustheid.”