Samen sterk in activering

Lokale besturen en OCMW’s zetten zich al jarenlang in om kwetsbare groepen op weg te helpen naar duurzame tewerkstelling. Elke gemeente doet dat op haar eigen manier, maar overal klinkt dezelfde boodschap: als het alleen niet lukt, is samenwerking met partners de oplossing.

De arbeidsmarkt evolueert razendsnel. Mede daardoor blijft de stap naar werk voor veel mensen bijzonder groot. Sommigen hebben het extra moeilijk, bijvoorbeeld door gezondheidsproblemen, het verlies van een eerdere baan, een taalachterstand of een beperkt netwerk. Ook een gebrek aan digitale vaardigheden, een onstabiele woonsituatie, financiële zorgen of een laag zelfvertrouwen kunnen de toegang tot werk bemoeilijken.

Met de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd wordt de betekenis van lokale besturen voor activering belangrijker dan ooit. OCMW’s tonen dat ze krachtige initiatiefnemers zijn: ze begeleiden mensen stap voor stap richting werk, zetten talenten opnieuw in en creëren mee inclusieve werkvloeren. Samenwerking brengt ondersteuning, continuïteit en impact op gang. Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.

Impact vergroten 

Niet elk lokaal bestuur beschikt over dezelfde middelen en capaciteit. Dan is intergemeentelijk samenwerken een groot voordeel. Netwerken zoals Welzijnsregio Noord-Limburg, Welzijnskoepel West-Brabant, SACHA of IGO tonen hoe dat kan. Door expertise te bundelen en schaal te vergroten bereiken ze meer mensen en creëren ze meer kansen op duurzame activering. ‘In de regio Halle-Vilvoorde treden wij op als regisseur sociale economie voor enkele lokale besturen en coördineren we het Lokaal Partnerschap in onze subregio PajotTarl,’ zegt algemeen directeur Roel Verlinden van Welzijnskoepel West-Brabant in dat verband. 

‘Samen met de andere partnerorganisaties en onze OCMW’s bundelen we de krachten ten behoeve van de cliënten met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt.’ Vanuit de rijke expertise die de organisatie met deze projecten opbouwt, sleutelt Welzijnskoepel West-Brabant samen met de betrokken OCMW’s momenteel aan de oprichting van een regionale dienst activering en trajectbegeleiding. ‘Daarmee hopen we de groeiende instroom van te activeren cliënten in de sociale diensten de begeleiding te kunnen bieden die ze nodig hebben,’ aldus nog Roel Verlinden. ‘Tegelijk ontzorgen we deze sociale diensten. Door op bovenlokaal niveau te werken bouwen we meer expertise op en boeken we aanzienlijke efficiëntiewinsten.’

Lokale partners 

OCMW’s zoeken soms samenwerking met externe organisaties die hun werking versterken. Zo werkt stad en OCMW Lier samen met JobRoad, een organisatie die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt via diverse projecten begeleidt naar werk. ‘De samenwerking is voor ons ontstaan uit de ambitie om het lokale activeringsbeleid sterker te maken,’ zegt departementshoofd Welzijn Jo Laenen daarover.

‘Binnen het kader van het Lokaal Activeringspact zochten we naar bijkomende maatregelen en naar partners die ons daarbij konden ondersteunen. Door ervaringen uit het verleden beschouwden we Jobroad als een goede partner.’ Wat vooral aanspreekt is de korte, directe lijn tussen de jobcoaches van JobRoad en de maatschappelijk werkers van het lokale bestuur. ‘Die nauwe communicatie is echt een sleutel tot succes,’ vervolgt Jo Laenen. ‘Daarnaast waarderen we hoe JobRoad een aanklampende, actiegerichte manier van werken combineert met ondersteuning voor de cliënt. Hun flexibiliteit in het omgaan met taalniveau en hun pragmatische houding – zonder strikte uitsluitingscriteria – is een belangrijk deel van de begeleiding.’

Voor Lier betekent de samenwerking een kwaliteitsverhoging van het activeringsbeleid, zeker voor OCMW-cliënten met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘We merken dat de opvolging aanzienlijk verbeterd is,’ besluit Jo Laenen. ‘Waar de samenwerking met VDAB nu soms onder druk staat door hoge caseloads en organisatorische veranderingen, zorgt JobRoad voor dat hechtere samenspel, door direct en nauw met ons te communiceren.’ Hij kijkt er daarom naar uit het partnerschap voort te zetten. ‘De federale beleidsintenties maken activeringsinspanningen steeds belangrijker, stabiel samenwerken met een partner biedt dan ook een grote meerwaarde.’

Cijfers met een gezicht in Mechelen 

Ook in Mechelen bundelen stad, OCMW en VDAB de krachten met JobRoad binnen het Lokaal Activeringspact (LAP). Tijdens de uitvoering van de acties binnen de eerste oproep van het Lokaal Activeringspact vonden niet minder dan 555 Mechelaars met een leefloon duurzaam werk. Daarvan kregen er 437 een intensieve begeleiding bij JobRoad. Bij de tweede oproep van het LAP die momenteel loopt, heeft Mechelen de ingeslagen weg zoveel mogelijk bestendigd. JobRoad organiseerde bijkomende speeddates met lokale werkgevers, en ook wie moeilijk aansluiting vindt op de arbeidsmarkt, kreeg hierdoor een eerlijke kans.

Door sectorgerichte speeddates in de horeca (met partners als McDonald’s, Foody en Kingslize Pizza), schoonmaak (Ferm Huishoudhulp, Zorgbedrijf Rivierenland ISS Facility Services) en retail (Euroshop, Carrefour, Synergie, Accent Jobs), en later dit jaar in de dienstensector, startten 139 deelnemers in artikel 60-trajecten en werden vijftig jongeren met migratieachtergrond gekoppeld via het project Duo for a Job. ‘Met die sectorgerichte speeddates geven we kwetsbare werkzoekenden in Mechelen perspectief op duurzaam werk en vullen we vacatures van onze werkgevers in,’ vat schepen van Werk Abdrahman Labsir het samen.

Sprekende cijfers, maar het belangrijkste is dat achter elk traject ook nog eens een mens zit die opnieuw perspectief krijgt. Activering gaat evenzeer over waardigheid, zelfvertrouwen en opnieuw deel uitmaken van de samenleving. Het Mechelse LAP laat zien hoe samenwerking niet alleen resultaten oplevert, maar vooral mensen vooruithelpt.

Starterslabo: veilige hefboom naar ondernemerschap 

Niet iedereen droomt ervan om werknemer te worden. Sommigen willen heel graag een eigen zaak starten, maar de stap naar ondernemerschap is vaak groot en risicovol. Het Starterslabo van de Vlaamse Activiteitencoöperaties biedt hiervoor een uniek traject: wie een ondernemersidee heeft, kan dat binnen een veilige bubbel ontwikkelen en uittesten, en tot achttien maanden lang ondernemen, met behoud van uitkering. Tijdens die periode krijgen deelnemers intensieve begeleiding: coaching, workshops en een vangnet om hun idee in de praktijk uit te testen. Het traject combineert ruimte om te experimenteren met de zekerheid van inkomensondersteuning.

‘Wat mensen hier krijgen, is vooral vertrouwen,’ zegt Siska Veranneman van Starterslabo. ‘Onze coaches hebben altijd aandacht voor de mens achter de ondernemer. We geven hen de kans om te proberen, fouten te maken en bij te sturen. Dat is vaak de sleutel tot succes.’ De resultaten zijn indrukwekkend: in heel Vlaanderen starten jaarlijks een 250-tal trajecten, en meer dan 65% van de deelnemers stroomt succesvol door naar ondernemerschap en/of werk. Deze successen blijken ook zeer vaak blijvend: meer dan 90% is vijf jaar later nog steeds actief. Voor velen betekent het traject ook heroriëntering: ze ontdekken nieuwe talenten of versterken hun vaardigheden, wat hen uiteindelijk dichter bij de arbeidsmarkt brengt.

Het succes van Starterslabo toont dat activering niet alleen draait om klassieke tewerkstelling, maar ook om ruimte geven aan alternatieve paden zoals ondernemerschap. Door samen te werken met OCMW’s kan Starterslabo cliënten ondersteunen die elders misschien zouden afhaken.

Samen denken en doen in West-Limburg 

In West-Limburg bundelen zeven lokale besturen de krachten rond werk en activering, in het intergemeentelijk samenwerkingsverband West-Limburg Werkt. Daar nemen de regisseurs Sociale Economie en Werk de ondersteunende rol op. Tijdens een ontbijtbrainstorming gingen de regisseurs Werk en Sociale Economie met VDAB in gesprek: wat werkt, wat niet, en hoe kunnen we beter samenwerken? 

‘Door ervaringen te delen en knelpunten te benoemen vonden we snel eerste ideeën voor gezamenlijke acties,’ aldus regisseurs Sofie Ghys en Helen Van Rompaey van West-Limburg Werkt. ‘Maar misschien nog belangrijker: we leerden elkaar beter kennen en begrijpen. Dat is de sleutel om vooruit te gaan.’ De ontmoeting leverde niet alleen quickwins op, maar ook een stevigere band tussen de lokale besturen en hun activeringspartners. Cocreatie blijkt hét recept om samen de grote arbeidsmarktuitdagingen aan te gaan.

Bondgenootschappen, middelen, mensen 

OCMW’s beschikken vandaag over expertise in het begeleiden van mensen met uiteenlopende drempels naar werk. Hun nabijheid en kennis van de lokale realiteit maken hen tot sterke partners in activering. Tegelijk worden de uitdagingen groter: de diversiteit aan hulpvragen neemt toe, de arbeidsmarkt verandert sneller dan ooit en de complexiteit van trajecten groeit. Samenwerking is nodig, ook andere betrokkenen hebben een zeer waardevolle rol: werkgevers als bondgenoot voor duurzame matches en inclusieve werkvloeren, maatregelen zoals individueel maatwerk ondersteunen dit, sociale-economiebedrijven als opstap en brug naar regulier werk, onderwijs en volwassenonderwijs voor bij- en herscholing op maat, en niet te vergeten de cliënten zelf, wier stem en ervaring onmisbaar zijn om trajecten beter af te stemmen.

Ook de VVSG zet steeds meer in op cocreatie. De cliënten, de regisseurs Sociale Economie en Werk, de OCMW-medewerkers, hun expertise en dagelijkse ervaring staan centraal en zijn de beste bron om moeilijke punten zo goed mogelijk te capteren. Samen met OCMW-medewerkers bedenken we oplossingen en instrumenten om hen te versterken en om in te spelen op de uitdagingen die op hen afkomen.

De sleutel tot succes ligt in een stevige basis: voldoende middelen en vooral voldoende menskracht. Want lokaal is er veel mogelijk, maar het zijn de medewerkers en de partnerschappen die samen de steunpilaar kunnen zijn voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. —