Op lokaal niveau bijdragen aan het welzijn van burgers behoort tot de kernopdrachten van lokale besturen. Veel van die burgers zijn kinderen en gezinnen. Het is dus haast evident dat lokale besturen transversaal lokaal gezinsbeleid uitwerken, met buitenschoolse opvang en activiteiten (BOA) als een van de bouwstenen.
Sterk lokaal BOA-beleid is om verschillende redenen belangrijk voor kinderen en gezinnen.
Talenten ontdekken
Dankzij buitenschoolse opvang en activiteiten krijgen kinderen in hun vrije tijd volop speel- en ontplooiingskansen. Een ruim en goed afgestemd aanbod van opvang en activiteiten laat kinderen in hun vrije tijd hun talenten ontdekken en ontwikkelen. Een kindgerichte, uitdagende en speelse omgeving, op hun maat, draagt daaraan bij.
Met een goed ontworpen BOAaanbod kunnen kinderen zelf keuzes maken. Moeilijk bereikbare locaties of hobby’s waarvan de uren niet afgestemd zijn op het einde van de schooldag zijn voorbeelden van drempels om weg te werken, zodat kinderen echt kunnen deelnemen aan de activiteiten die ze zelf verkiezen. In Leuven slagen ze erin om na school samen met een dertigtal aanbieders zo’n 1800 activiteitensessies per schooljaar te organiseren. Kinderen kiezen na school uit de meest uiteenlopende activiteiten zoals dans, toneel, koken, wetenschap en technologie.
Kinderen krijgen via BOA extra taalkansen. Ze leren en oefenen op een ontspannen manier Nederlands tijdens sport en spel. Buitenschoolse activiteiten dragen zo bij aan hun taalontwikkeling.
Tot slot versterk je via BOA de autonomie van kinderen, als ze mee mogen nadenken over het aanbod. Wat interesseert hen? Welke dingen missen ze vandaag in het aanbod? In Haaltert organiseerden ze een aantrekkelijke enquête op kindermaat. Kinderen konden hun wensen en dromen voor de buitenschoolse opvang delen. Wat blijkt? Ze vragen onder andere meer speeltuinen, creatieve activiteiten en sportfaciliteiten.
Werk en gezin combineren
Een sterk BOA-aanbod maakt het ook ouders makkelijker. Op het moment dat zij nog aan het werk zijn en de school al uit is, blijven hun kinderen in de opvang of nemen ze deel aan een leuke activiteit. Zo kunnen ouders werk en gezin vlotter combineren, maar niet alleen dat. Terwijl de kinderen veilig bezig zijn met iets wat ze graag doen, kunnen ouders ook een (beroepsgerichte) opleiding volgen of zich wijden aan andere maatschappelijk relevante activiteiten zoals mantelzorg. Houd dus in het oog dat ouders hun kinderen vlot kunnen inschrijven en het volledige BOA-aanbod in de gemeente leren kennen.
In Sint-Niklaas lanceerden ze daarvoor ‘Vakantie op maat’: een webpagina met een duidelijk overzicht van het stedelijke aanbod aan buitenschoolse opvang, creatieve en sportieve activiteiten.
Niemand kan zo goed beoordelen wat ze nodig hebben om hun werk en gezin beter te combineren als de ouders zelf. Betrek hen in de voorbereiding van het lokale BOA-beleid. Wat maakt het vandaag lastig voor hen, als ze hun kinderen willen inschrijven voor de buitenschoolse opvang of ze willen laten deelnemen aan een buitenschoolse activiteit? Welke kansen zien ze? Verschillende lokale besturen zoals Berlare, Ingelmunster, Destelbergen en Sint-Pieters-Leeuw experimenteerden daarom met bevragingen, focusgroepen van ouders en infoavonden.
Vergeet ook niet dat ouders zelf een taak kunnen opnemen in het naschoolse aanbod. Misschien willen ze na school als vrijwilliger wel eens een activiteit begeleiden op de school van hun zoon of dochter. Of zien ze het zitten om tijdens de vakanties in een beurtrol voor elkaars kinderen te zorgen. De stad Oostende biedt hiervoor in samenwerking met een vzw nog extra ondersteuning in de vorm van begeleiding en de nodige verzekeringen.
Werken aan gelijke kansen
Een goed BOA-aanbod is bovendien toegankelijk en betaalbaar voor alle kinderen en gezinnen in de gemeente. Houd het aanbod betaalbaar, werk financiële regelingen uit, als de deelnameprijs voor bepaalde gezinnen een hinderpaal is. In Pelt gebruiken ze de UiTPAS om de financiële drempel te verlagen van onder andere de speelpleinwerking, de sport-, jeugd- en cultuurkampen van de gemeente en het sportaanbod na school. In Heusden-Zolder passen ze automatisch het sociale tarief toe in de buitenschoolse kinderopvang en het gemeentelijke vakantieaanbod. Ze gebruiken daarvoor de gegevens van de Kruispuntbank Sociale Zekerheid. Andere gemeenten onderzoeken de koppeling met de gegevens van het Groeipakket om kortingen automatisch toe te kennen.
Let erop dat kinderen en ouders de weg vinden naar het buitenschoolse aanbod. Investeer in informatie en warme toeleiding. In Gent gebruiken ze daarvoor onder andere de methodiek ‘onbekend is onbemind’: informatiesessies en fiches waarmee ze ouders informeren over het vakantieaanbod. Ouders komen op een laagdrempelige manier te weten wat er bijvoorbeeld op het speelplein gebeurt en hoe de buitenschoolse opvang werkt.
Het BOA-beleid draagt op die manier ook bij aan het gelijkekansenbeleid van het lokale bestuur. Het zorgt ervoor dat kinderen een positieve identiteit ontwikkelen, dat ze op een respectvolle manier met anderen leren omgaan en verbondenheid met anderen ontwikkelen. Zo draag je via het buitenschoolse aanbod bij aan een betere en meer democratische samenleving.
Het is wel duidelijk: met sterk BOA-beleid ben je als lokaal bestuur met veel meer bezig dan ‘zomaar’ kinderopvang organiseren. Talentontwikkeling, ondersteuning van ouders en werken aan sociale cohesie en gelijke kansen, het zou er allemaal vanzelf moeten inzitten. —
Dit artikel is gebaseerd op voorbeelden verzameld via diverse websites van lokale besturen, de praktijkendatabank van de VVSG en het BOA-inspiratiekader van Opgroeien.
