Koffie klaarzetten voor de buurtbabbel straks. Een buurtinfoavond organiseren over langer thuis wonen. Met de buurvrouw die eenzaam is, gaan winkelen en achteraf samen een koffietje drinken. Het zijn maar enkele acties waarmee het bestuur van Wevelgem het sociale weefsel in de buurt De Posthoorn versterkt. Tegelijkertijd wordt het wijkhart ruimtelijk heringericht. Want een kwaliteitssprong in de publieke ruimte is een forse hefboom voor het ontwikkelen van een leefbare, zorgzame buurt.
‘We vertrekken van een heel duidelijke visie op buurtgericht werken,’ zegt Nele Dedeurwaerder, beleidsmedewerker bij de algemeen directeur van Wevelgem. ‘Alle buurten in Wevelgem spreken we aan op elkaar ontmoeten, leven en beleven, informeren en participeren. Voor ons zijn dat de drie hefbomen om De Posthoorn te ontwikkelen tot een leefbuurt die tegelijkertijd een zorgzame buurt is, met sterke sociale cohesie en zorg voor elkaar. Ontmoeting stimuleren we bijvoorbeeld met buurtbabbels. Zorg voor elkaar realiseren we met het kleine helpen. En alle diensten in de gemeente hebben de opdracht gekregen om outreachend te werken, zodat ze alle inwoners goed informeren.’
‘Lokaal dienstencentrum Elckerlyc speelt een belangrijke rol in het versterken van de sociale cohesie in de buurt,’ voegt Sylvie Desmet eraan toe. Ze is directeur van Elckerlyc. ‘Het wil een open huis en thuis zijn, waar mensen zichzelf kunnen zijn, in een sfeer van geborgenheid, gelijkwaardigheid, vriendschap, vertrouwen, solidariteit, in het dienstencentrum zelf en in de buurt. De activiteiten die wij organiseren, zijn hiervoor een hefboom. Door buurtgericht te werken brengt het lokaal dienstencentrum de dienstverlening en de zorg naar de inwoners. Zo stimuleren we niet enkel ontmoeting, we vangen ook signalen op en we detecteren noden bij de mensen.’
“
Elkaar ontmoeten, leven en beleven, informeren en participeren. Voor ons zijn dat de drie hefbomen om De Posthoorn te ontwikkelen tot een leefbuurt die tegelijkertijd een zorgzame buurt is, met sterke sociale cohesie en zorg voor elkaar.
Nele Dedeurwaerder
Iedereen telt, iedereen helpt
Met het burenhulpplatform moedigt de gemeente Wevelgem buurtbewoners aan om elkaar een helpende hand toe te steken, om na te gaan of alles oké is met de buren en om ook zelf hulp te vragen. Geëngageerde buren roept ze op om een steentje bij te dragen: problemen opvangen, hulpvragen doorgeven en anderen helpen. Het burenhulpplatform en de rol van het lokaal dienstencentrum lichtte ze ook toe op het overleg met de eerstelijnszone. ‘We gaven aan de eerstelijns hulpverleners de kans om mee te denken, zodat ook zij het burenhulpplatform kunnen gebruiken,’ vertelt Sylvie Desmet. Nuttig voor iedereen, want wanneer huisartsen, thuiszorgmedewerkers en andere hulpverleners het lokaal dienstencentrum en het burenhulpplatform inschakelen, worden zij zelf van bepaalde taken ontlast, terwijl hulpbehoevenden toch een adequaat antwoord krijgen.
Maar de strategie beperkt zich niet tot samenwerkingsverbanden met zorgverleners. Door bijvoorbeeld met de wijkagent te praten en hem uit te nodigen op de buurtbabbels, wordt het voor buurtbewoners gemakkelijker hem aan te spreken. Om de mensen in sociale huurwoningen te bereiken ging het bestuur in gesprek met de bouwmaatschappij in Wevelgem. Die krijgt ook telkens een uitnodiging voor de activiteiten van het dienstencentrum. ‘Ook de school, centraal gelegen in De Posthoorn, halen we erbij,’ zegt Sylvie Desmet. ‘Zo zetten we het lokaal dienstencentrum en zorgzame buurten in de kijker bij jonge gezinnen. We krijgen de kans om in de klas sensibiliseringsacties uit te werken en om info mee te geven met de kinderen. Via de scholen kunnen we kinderen en jongeren warm maken voor het helpen van anderen. Omgekeerd helpen wij bij activiteiten van de school, zoals Halloween en de kerstmarkt.’
Kenmerkend voor de buurt De Posthoorn is dat ze intergenerationeel is. Er wonen mensen die er in de jaren zestig, zeventig een woning gekocht hebben. Daarna zijn er nieuwe woningen gekomen. En naast de school bevinden zich sociale huurwoningen, die recent gerenoveerd werden. In de straten, zowel de brede als de smalle, is er weinig doorgaand verkeer. Kleine wegels doorkruisen de diverse deelwijken langs achtertuinen en vormen een fijnmazig padennetwerk, met een aantal rustpunten zoals speelpleintjes en natuurgebiedjes. ‘Dit zijn kansen om in de publieke ruimte ontmoeting te bevorderen,’ merkt Nele Dedeurwaerder op. ‘En door een goede inrichting en een sterke sociale dynamiek kunnen de leef- en speelstraten tot leven komen, waarin een buurtgericht vrijetijdsbeleid ruimte krijgt.’
“
We doen aan outcome harvesting: we vragen aan de mensen waar we nu staan, wat ze de voordelen van een bepaalde realisatie in de buurt vinden. Zouden we zonder die ingreep hetzelfde effect bereikt hebben of dezelfde impact gehad hebben?
Sylvie Desmet
Ruimtelijke kwaliteit
Om de duurzameontwikkelingsdoelstellingen te realiseren wil de gemeente ook werk maken van een hoogwaardige publieke ruimte met aandacht voor diverse klimaatmaatregelen. Waar mogelijk moet worden onthard, zodat laanbomen in combinatie met struiken en andere aanplantingen kunnen bijdragen aan de gelaagdheid en diversiteit van de groenopbouw.
Met het STOP-principe stimuleert Wevelgem duurzaam verplaatsingsgedrag en biedt het fietsers en voetgangers meer plaats. De publieke ruimte die zo ontstaat, geeft aanleiding tot meer ontmoeting, meer veiligheid voor kinderen en jongeren en een grotere zelfredzaamheid van de ouder wordende buurtbewoners. Door het parkeren anders te organiseren, in te zetten op deelmobiliteit, laadpalen en een Hoppinpunt, beperkte circulatiemaatregelen en trage wegen in te voeren en te voorzien in verschillende types wijktoegang, kunnen kinderen zich veiliger van en naar school begeven.
‘Hier zetten we de buurtbabbels ook voor in,’ vertelt Sylvie Desmet. ‘Daar bekijken we wat de buurtbewoners willen bespreken. Zoals de straat die opengebroken zal worden. Of woningen die gerenoveerd moeten worden. Het zitbankenplan. Maar ook andere thema’s, zoals de omslag naar de digitale maatschappij, of het thema rouw, gezondheidspreventie, waar we het dan hebben over diabetes, meer bewegen, langer thuis wonen, het kan allemaal.’
Daarnaast zijn er ook andere participatievormen: een infomarkt, een werkgroep, focusgroepen, een buurtsafari, waar medewerkers dan samen met de buurtbewoners gaan wandelen in de buurt: hoe beleven de mensen hun buurt, waar en hoe willen ze kunnen fietsen of wandelen, waar willen de kinderen spelen? Voor dat laatste heeft de dienst Jeugd trouwens een methodiek ontwikkeld: niets over kinderen en jongeren zonder die kinderen en jongeren, meer zelfs: zij zitten aan het stuur.
‘Ook voor het zitbankenplan hebben we in de buurt inspraak georganiseerd,’ verduidelijkt Sylvie Desmet nog. ‘En we doen daarna aan outcome harvesting: we vragen aan de mensen waar we nu staan, wat ze de voordelen van een bepaalde realisatie in de zorgzame of in de leefbuurt vinden. Zouden we zonder die ingreep hetzelfde effect bereikt hebben of dezelfde impact gehad hebben?’
Uit het verhaal dat de gemeente Wevelgem schrijft, wordt duidelijk dat buurtgericht participatief werken niet alleen leidt tot meer ontmoeting, meer sociale cohesie en meer intergenerationele solidariteit en zorg voor elkaar, maar ook tot meer kwaliteit van leven, op alle levensdomeinen. En dat voor jong en oud. —
De Koning Boudewijnstichting nodigt je uit om projecten in te dienen voor groene en zorgzame buurten in dichtbevolkte stadswijken. Met deze oproep wil de Stichting buurten creëren waar mensen zich verbonden voelen met elkaar en de natuur, en samen zorg dragen voor hun gezondheid, welzijn en omgeving.
Lokale besturen, organisaties en verenigingen kunnen tot 6 januari 2025 een aanvraag indienen voor een projectsubsidie tussen 5000 en 20.000 euro.
