Lokaal verankerde verslavingszorg op maat
Verslavingskoepel vzw is een lokaal gedragen netwerk waarin gemeenten samenwerken met ervaringsdeskundigen/dragers en zorgpartners. Via contactgroepen, individuele gidsgesprekken en transmurale trajecten biedt de organisatie herstelgerichte hulp, verankerd in de lokale gemeenschap.
Inhoud van deze pagina
Algemene gegevens
Antwerpseweg 1a bus 1
2440 Geel
België
Wat is er gebeurd?
De Verslavingskoepel Kempen vzw groeide uit tot een unieke, laagdrempelige en herstelgerichte praktijk waarbij ervaringsdragers de spilfiguur zijn. Ervaringsdragers zijn burgers-vrijwillgers die zich verenigen onder de Verslavingskoepel. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen de gebruikte middelen of tussen gedrags- of middelenverslavingen. Verslavingsproblematieken worden benaderd vanuit verbinding en samenwerking. Gemeenten spelen een actieve rol in de uitbouw van Contactgroepen Verslaving op hun grondgebied en bieden ruimte aan ervaringsdragers die als gids naar hulpverlening werken binnen ziekenhuizen, hulpverleningsorganisaties, huisartsenpraktijken en OCMW’s. Ze ondersteunen ook preventie binnen scholen of andere lokale organisaties in duo met een hulpverlener. Samen met welzijns- en zorgpartners werken ze aan een model zonder wachtlijsten dat mensen met een verslaving en hun omgeving langdurig kan ondersteunen.
Waarom?
Verslaving is een complexe problematiek die ook lokaal sterk voelbaar is. En vaak moeilijk bereikbaar is via klassieke hulpverlening. Er was nood aan een model dat niet vertrekt vanuit ziekte of doorverwijzing, maar vanuit herkenning, nabijheid en ervaringskennis. Lokale besturen wilden een actievere rol opnemen in het ondersteunen van inwoners met verslavingsproblemen en hun netwerk.
Het beoogde resultaat
Door een intense samenwerking tussen ervaringsdragers, lokale besturen en zorgpartners ontstond een Kempisch Model verslavingszorg. Gemeenten faciliteerden contactgroepen en zetten medewerkers in om bruggen te bouwen naar lokale welzijns- en zorgactoren. Ervaringsdragers geven in duo met professionele zorgverleners vormingen, ondersteunen loketwerkingen en bouwen duurzame netwerken uit. De werking groeide uit tot een transmuraal zorgpad, waarin gemeenten volwaardig partner zijn tussen eerste, tweede en nuldelijn. De opstart werd ondersteund via lokale middelen (steden en gemeenten, ziekenhuizen) en private middelen (o.a. van de Koning Boudewijnstichting).
Wat waren de uitdagingen?
- Het taboe rond verslaving doorbreken op lokaal niveau
- Ervaringskennis als evenwaardige kennis erkennen en integreren
- Gemeentelijke structuren overtuigen van de meerwaarde van een ervaringsgerichte aanpak
- Structurele en financiële inbedding in lokaal sociaal beleid
- Samenwerking tussen heel diverse actoren op elkaar afstemmen
- Huisartsen en ziekenhuizen zonder PAAZ betrekken in de medicamenteuze begeleiding van personen met een verslaving
De succesfactoren
- Sterke betrokkenheid van steden en gemeenten, zowel op beleids- als werkvloerniveau
- Lokaal ingebedde contactgroepen, in samenwerking met OCMW of welzijnshuis
- Herstelgerichte visie met ruimte voor vrijwillige participatie
- Ervaringsdragers als brugfiguren in buurten, scholen, zorg en welzijn
- Breed netwerk van partners in somatische zorg, welzijns- en geestelijke gezondheidszorg
- Flexibiliteit en opschaalbaarheid: het model groeit met de behoeften van de regio
- Erkenning door prijzen en studies wat het draagvlak vergrootte.
Tips voor andere gemeenten
- Zie ervaringskennis als beleidshefboom: betrek mensen met ervaringsdeskundigheid bij je lokaal sociaal beleid.
- Faciliteer contactgroepen: voorzie infrastructuur, ondersteuning en communicatie via je gemeentekanalen.
- Werk transmuraal en gebiedsgericht: ga bruggen bouwen tussen je lokaal bestuur, eerstelijnszorg en ziekenhuizen.
- Verbind met andere beleidsdomeinen: zoals gelijke kansen, jeugd, armoede of preventie.
- Gebruik het Kempisch model als inspiratiebron voor een herstelgerichte, warme en laagdrempelige aanpak.
- Durf pionieren: begin klein in samenwerking met één lokale groep, en bouw duurzaam uit.
Deel je eigen praktijk
Wil je actief helpen en onze praktijkendatabank aanvullen? Deel zelf een praktijkvoorbeeld en inspireer je collega’s.