Deinze en Lievegem werken intergemeentelijk aan een stedenband
Een uniek verhaal van krachten bundelen rond internationale bestuurskrachtversterking. De Vlaamse gemeenten Deinze en Lievegem werken intergemeentelijk samen met drie Senegalese lokale besturen (Keur Moussa, Pout en Diender). De stedenbandcoördinator wordt gedeeld door Deinze en Lievegem en geruggensteund door een actieve intergemeentelijke stedenbandraad en geëngageerde vrijwilligers.
Inhoud van deze pagina
Algemene gegevens
Kasteeldreef
72
9920 Lievegem
België
Brielstraat 2
9800 Deinze
België
Wat is er gebeurd?
Sinds 2011 werken Lovendegem, Waarschoot, Zomergem en Nevele samen in een stedenband met de Senegalese gemeenten Keur Moussa, Pout en Diender (afgekort KeMoPoDi). Deze stedenband is uniek omwille van zijn intergemeentelijk karakter, zowel in Vlaanderen als in het Globale Zuiden. De focus van de stedenband lag op scholenbanden en activiteiten vanuit het middenveld ondersteunen.
De drempel om een stedenband aan te gaan, is vaak te hoog omwille van de personeelstijd en -kost. De buurgemeenten besloten hun personeelstijd en werkingsmiddelen aan elkaar te koppelen om toch een stedenband mogelijk te maken. Dit was pionierswerk in Vlaanderen. Afvalverwerking is een grote uitdaging in Senegal, te groot voor één lokaal bestuur. Er bestond ginds geen nationaal kader om intergemeentelijke samenwerking mogelijk te maken. De lokale besturen Keur Moussa, Peut en Diender vormt de eerste Intercommunale in Senegal dat met vallen en opstaan een gemeenschappelijk afvalbeleid uitwerkt.
De fusies van Deinze en Nevele enerzijds en Lovendegem, Waarschoot en Zomergem anderzijds waren een kantelmoment voor de intergemeentelijke stedenband. De gefusioneerde besturen Deinze (Deinze-Nevele) en Lievegem (Lovendegem-Waarschoot-Zomergem) erkenden de meerwaarde van de stedenband en focussen op bestuurskrachtversterking, directe samenwerking met de 3 lokale besturen in Senegal.
Voor de intergemeentelijke samenwerking werd een Interlokale Vereniging Stedenband Lievegem/Deinze – KeMoPoDi opgericht. Het bestuurscomité heeft een vertegenwoordiging vanuit beide lokale besturen, aangevuld met vrijwilligers. Beslissingen gebeuren in consensus vanuit een diepgewortelde cocreatie met het middenveld. Het bestuurscomité komt tweemaal per jaar samen.
Daarnaast is er een nauwe samenwerking met vrijwilligers van de intergemeentelijke stedenbandraad. De leden van de raad garanderen dat beslissingen steeds afgetoetst worden met een breder netwerk van inwoners met expertise en persoonlijke interesse in mondiale samenwerking. De stedenbandraad denkt inhoudelijk mee en speelt een actieve rol bij de opmaak en uitvoering van de programma’s. Vaak zijn de leden persoonlijk betrokken in Senegalese projecten en overtuigd vaandeldrager van de stedenband. Zij vormden een buffer die de stedenband overeind hield tijdens woelige periodes zoals bestuurswissels of de afname van Vlaamse subsidies. Ze vergaderen 4x per jaar.
De intergemeentelijke stedenbandcoördinator capteert de input van de raad, stelt in cocreatie-plannen op en toetst af met het politieke bestuursniveau. Ze vormt een belangrijke schakel tussen politiek bestuur, administratieve diensten en vrijwilligers. Zo wilden de vrijwilligers graag inzetten op scholenbanden, terwijl het politieke bestuur de nadruk legt op een samenwerking met de gemeentelijke jeugddiensten. Het is dan aan de mondiale ambtenaar om enerzijds de stem van de vrijwilligers te versterken bij het lokale beleid, maar anderzijds ook respect te hebben voor de politieke visie en keuzes en dit te vertalen naar de vrijwilligers.
Ieder lokaal bestuur heeft ook zijn erkende mondiale raad die opnieuw een grote groep vrijwilligers inzake internationale solidariteit vertegenwoordigt. De stand van zaken rond de stedenbandwerking wordt jaarlijks op de algemene vergaderingen toegelicht. Beide raden worden betrokken bij activiteiten van de stedenband.
De intergemeentelijke medewerker bewaakt de sterke linken tussen het bestuurscomité, de intergemeentelijke stedenbandraad en de gemeentelijke mondiale raden.
Waarom?
Een kern van vrijwilligers slaat de handen in elkaar, over de gemeentegrenzen heen om een stedenband op de agenda te zetten van vier lokale besturen. Een concreet project in Senegal zorgde voor een ideale opstap van de stedenband. Dankzij een eerste werkbezoek had de kerngroep scherpe ideeën om naar de managementteams, Colleges van Burgermeester en Schepenen en gemeenteraden te stappen van de verschillende lokale besturen en hen te overtuigen. De Vlaamse subsidies waren doorslaggevend, de inbreng van lokale besturen behapbaar dankzij het samenwerkingsverband.
Het beoogde resultaat
Concreet schuift de intergemeentelijke stedenband volgende prioriteiten naar voren:
- Bestuurskrachtversterking. Senegalese lokale besturen krijgen van de nationale overheid een pakket nieuwe bevoegdheden (onderwijs, milieu, gezondheidszorg…) maar hebben vaak te weinig middelen. Deinze en Lievegem delen hun ervaring met de drie partnergemeenten om hen voor te bereiden op de uitdagingen die op hen afkomen. Concreet worden er in het huidige federale programma Globe 15 pilootprojecten opgestart over afvalophaling, stockering, afvalverwerking, recyclage, compostering en consuminderen van afval. Daarnaast wordt er werk gemaakt van een officieel erkende intercommunale vereniging voor het afvalbeleid.
- Scholenbandwerking Er bestaan 4 scholenbanden tussen scholen van Lievegem en Deinze en scholen in KeMoPoDi. De leerlingen uit scholen uit Deinze en Lievegem organiseren allerlei originele inzamelacties om de Senegalese partnerscholen te ondersteunen. Concreet gaat dit over nieuwe klaslokalen bouwen, sanitaire voorzieningen verbeteren, schoolmateriaal voorzien… Momenteel zijn er 11 scholen betrokken, met steun van de provincie Oost-Vlaanderen. De scholenbanden zijn ook een instrument om wereldburgerschapseducatie tastbaar te maken.
- Mondiale vorming met het Senegalhuisje. Het huisje staat vol met ervaringsgericht materiaal voor het basisonderwijs, ontwikkeld door Studio Globo. Denk aan muziekinstrumenten, lesmateriaal, filmpjes, verkleedmateriaal, creatieve doe-opdrachten, speelplaatsspelletjes. Scholen kunnen zo op een tastbare manier werken rond Senegal en de stedenband. Wanneer het huisje op een school staat, komen er ook een aantal vrijwilligers mee uit Lievegem en Deinze. Deze vrijwilligers houden vertelmomenten in de klas, begeleiden muziek en culinaire beleving en gaan creatief aan de slag met zandschilderingen. Dit project rekent ook op steun van de provincie Oost-Vlaanderen.
- We organiseren ook inleef- en werkreizen naar Senegal. Daarnaast ontvangen we ook Senegalese delegaties om uitwisseling te stimuleren en draagvlak te verhogen.
Wat waren de uitdagingen?
- Met verschillende besturen en politieke prioriteiten over de gemeentegrenzen heen samenwerken vraagt tijd, respect voor elkaars eigenheid en overleg. Bestuurswissels en fusies vragen altijd weer tijd om de stedenbandwerking op de agenda te houden.
- Onstabiele financiering van de Vlaamse overheid zorgt voor onzekerheid. Wanneer de Vlaamse overheid het signaal geeft dat een stedenband geen prioriteit is, sijpelt dit ook lokaal door. Zo kon het personeelslid niet meer full time aanblijven, waardoor er verschillende personeelswissels waren en de kennis en het netwerk steeds opnieuw moest worden opgebouwd.
- Het vraagt soms creatieve formules van de mondiale medewerker om advies te vragen aan de vrijwilligers. Thema’s zoals bestuurskrachtversterking of het Federale subsidieprogramma voor stedenbanden (GloBe) zijn voor sommige vrijwilligers niet behapbaar genoeg. Het is dan ook belangrijk tijd te nemen om ook invulling te geven aan activiteiten waar de kostbare vrijwilligers wel aansluiting voelen.
De succesfactoren
- Een intergemeentelijk samenwerkingsverband opzetten rond een stedenband heeft veel voordelen. Je impact is groter. Met een gelijkaardige voorbereiding sta je op de agenda van de twee Colleges van Burgemeester en Schepenen en heb je ook bij de bevolking een veel groter bereik. Op het grondgebied zijn er bijvoorbeeld 37 basisscholen, 8 secundaire scholen, 2 kunstacademiën met de samenwerking met beide jeugd- en cultuurdiensten kan je een steen verleggen voor de jongeren in Deinze en Lievegem.
- Lokale besturen leren van elkaar, zowel door de samenwerking in Vlaanderen als de samenwerking in Senegal. Er gebeurt een expertise-uitwisseling op zeer concreet niveau.
- Doordat in het bestuurscomité van de interlokale vereniging ook vrijwilligers zetelen, krijg je een andere setting. Zij brengen veel expertise binnen, je kan niet om hun stem heen die onmisbaar is in deze internationale samenwerking waar de culturele contexten heel verschillend zijn. Het politieke spel speelt minder, de leden van het bestuurscomité (met een vertegenwoordiging van meerderheid en oppositie) vinden elkaar rond een gemeenschappelijk doel: mondiale solidariteit en draagvlak hiervoor.
Tips voor andere gemeenten
- Heb geen schrik om samen te werken, zoek gelijkgestemde partners en werk een duidelijk kader uit.
- Vind het warm water niet heruit. Neem contact op en we delen graag onze ervaring, we hebben al heel wat watertjes (fusies, besparingen, bestuurswissels…) doorzwommen.
- Neem voldoende voorbereidingstijd zodat elk bestuur weet waaraan hij begint en de neuzen vooraf in dezelfde richting staan. Ga het gesprek aan over mogelijke gevoeligheden (vb. voorzitterschap in het beheerscomité).
- Waak er als intergemeentelijke ambtenaar over dat je beide besturen evenveel bedient en ook aandacht heb voor de specificiteit van elke gemeente. Iedere gemeente moet het gevoel hebben dat je iets doet voor hen. Dit is een blijvend aandachtspunt van iedere werkdag.
- Samenwerking met het middenveld is een grote meerwaarde, uitwisselingsreizen en de mogelijkheid om de regio te leren kennen is een must, hierin kan de gemeente de faciliterende kracht zijn om inleefreizen te organiseren.
Algemeen contact
Deel je eigen praktijk
Wil je actief helpen en onze praktijkendatabank aanvullen? Deel zelf een praktijkvoorbeeld en inspireer je collega’s.