Het huidige bindend sociaal objectief (BSO) loopt eind 2025 af. De Vlaamse Regering engageert zich in het regeerakkoord en de beleidsnota Wonen om vanaf 2026 werk te maken van een nieuw BSO. Concreet wil ze een gewestelijk minimumdoel vooropstellen, dat wordt vertaald naar de werkingsgebieden van de woonmaatschappijen. Lokale besturen krijgen daarbij de ruimte om, in overleg binnen hun werkingsgebied, mee te bepalen hoe dit doel wordt ingevuld.
In mei bepaalde het bestuursorgaan van de VVSG enkele duidelijke principes over hoe lokale besturen tegen dit nieuwe kader aankijken.
Een sociaal woonaanbod in elke gemeente
De woonnood is reëel en verspreid over heel Vlaanderen. In elke gemeente wachten mensen op een sociale woning. Elke gemeente moet dan ook een minimaal aanbod aan sociale woningen hebben. Een gedeelde verantwoordelijkheid is daarbij het uitgangspunt.
BSO als langetermijnperspectief
Het BSO moet richting geven, niet enkel regels opleggen. De Vlaamse overheid moet een duidelijke langetermijndoelstelling vastleggen – een stip aan de horizon – waar lokale besturen en woonmaatschappijen samen naartoe kunnen werken. Tussentijdse doelstellingen per legislatuur zijn zinvol om de voortgang te verankeren.
Beleidskader met vertrouwen en vrijheid voor lokale regie
Het BSO moet een beleidskader zijn waarin lokale besturen voldoende ruimte en vertrouwen krijgen om, in overleg met elkaar, het gewestelijk doel te verdelen en in te vullen binnen hun regio. We onderschrijven het principe dat lokale besturen meer grip krijgen op het sociaal woonaanbod. Vlaanderen moet zich hierbij ondersteunend opstellen en – indien nodig – het gesprek tussen de gemeenten faciliteren. Duidelijke spelregels, transparantie én voldoende tijd voor overleg zijn nodig.
De keuze om het BSO te realiseren via eigen patrimonium of door woningen in te huren moet bij de lokale besturen en woonmaatschappijen liggen. Beide wegen moeten gelijkwaardig gefaciliteerd en financieel ondersteund worden.
Realistische ambities vragen aangepaste middelen en instrumenten
Een ambitieus BSO moet ook uitvoerbaar zijn. Lokale besturen en woonmaatschappijen moeten kunnen rekenen op een gepaste ondersteuning en op werkbare beleidsinstrumenten:
Ruimte creëren | De verwezenlijking van het BSO is sterk verweven met het ruimtelijk beleid. Denk aan de bouwshift, het vergunningenbeleid en gronden beschikbaar stellen. We kijken uit naar de resultaten van de Taskforce Wonen-Ruimte en vragen snel werk te maken van een rechtszeker kader voor de verordening sociale huisvesting.
Draagvlak versterken | Sociaal wonen verdient meer maatschappelijk draagvlak. Tegenkanting bemoeilijkt de realisatie van projecten. Alle beleidsniveaus moeten hierin hun rol opnemen.
Stimulerende financiering | De financiering van woonmaatschappijen moet kleinschalige projecten in inbreidingsgebieden en kernen stimuleren. In duurdere regio’s en steden moet de financiering sluitend zijn, zodat gemeenten ook daar een sociaal woonaanbod kunnen realiseren.
Vereenvoudiging en ondersteuning | Procedureregels en rapportering moeten waar mogelijk eenvoudiger. De Vlaamse overheid kan zelf initiatief nemen om publieke gronden en panden in kaart te brengen en beschikbaar te stellen voor sociale woningbouw.
Flankerend beleid en ondersteuning boven sancties
De realisatie van sociale woningen stopt niet bij de bouw. Een flankerend beleid en duurzame ondersteuning zijn nodig. Een financiële sanctie moet een uitzonderlijke maatregel blijven. Gemeenten rekenen op solidariteit van collega-besturen én op bijkomende ondersteuning van Vlaanderen. Boetes vergroten het sociaal aanbod niet, maar dreigen een straf te worden voor gemeenten die vandaag al inspanningen leveren. Het uitgangspunt blijft: ondersteunen, niet sanctioneren.
