Voedselbos Zedelgem

Gemeente Zedelgem realiseerde binnen het kader van Gemeente voor de Toekomst een voedselbos. Het is een voedselbos voor en door de inwoners. Vanaf de start van dit project werden buurtbewoners en geïnteresseerden, onder begeleiding van Velt, betrokken om dit bos te ontwerpen.
Inhoud van deze pagina
Algemene gegevens
Pater Amaat Vynckeplein 1
8210 Zedelgem
België
Wat is er gebeurd?
De doelstelling was om binnen de looptijd van het project een voedselbos van 1 ha te ontwerpen en eventueel gedeeltelijk aan te leggen. De wens was dat dit participatief zou gebeuren. Intern werd het project opgevolgd door de deskundige milieu. De begeleiding gebeurde door Velt.
Het traject bestond uit verschillende participatiemomenten:
- Participatiemoment 1 (mei): Uitnodiging werd verspreid via het gemeenteblad, sociale media, organisaties en verenigingen. De onmiddellijke buurtbewoners kregen een papieren uitnodiging. Bij het eerste moment werd uitgelegd wat een Voedselbos is en was er een eerste brainstorm in groepen van wat de mensen verwachten van wat het voedselbos moet worden en welke functies het moet vervullen. Er werden blanco plannen voorzien waar kon geschetst worden
- Participatiemoment 2 (mei): Uitnodiging werd verstuurd via mail naar alle aanwezigen van vorige momenten en mensen die hadden laten weten om dat ze op de hoogte wilden blijven. Op dit moment werd een vlekkenplan besproken die opgemaakt werd door Velt op basis van input uit het eerste moment. Dit gebeurde weer in groepen.
- Participatiemoment 3 (juni): Uitnodiging werd verstuurd via mail naar alle aanwezigen van vorige momenten en mensen die hadden laten weten om dat ze op de hoogte wilden blijven. Tijdens moment 3 werden de grote plantengroepen verder besproken. En werd er gediscussieerd welke taken er moeten gebeuren in een voedselbos en wie bereid is dit op zich te nemen.
- Participatiemoment 4 (juli): Uitnodiging werd verstuurd via mail naar een kleinere groep die had aangegeven te willen nadenken over precieze soorten en rassen er zouden moeten komen. Nadien kon de grote groep ook nog over een aantal zaken stemmen.
- Participatiemoment 5 (november): Uitnodiging werd verstuurd via mail naar alle aanwezigen van vorige momenten en mensen die hadden laten weten om dat ze op de hoogte wilden blijven. Tijdens dit moment werd gesproken over welke afspraken er moeten ingevoerd worden. De basis werd gelegd voor een reglement en werking die voor een groot stuk gedragen wordt door vrijwilligers. Er werd ook een brainstorm gedaan voor het bepalen van de naam.
- Aanplant 1e fase (voorzien in december, maar door weersomstandigheden verplaatst naar januari): Uitnodiging werd verstuurd via mail naar alle aanwezigen van vorige momenten en mensen die hadden laten weten om dat ze op de hoogte wilden blijven. De gemeente bestelde het plantgoed voor de zogenaamde ‘snelproductieve zone’ (laagstamfruit en kleinfruit). Dit was dan ook meteen de inhuldiging.
Hierna eindigde het officiële project, maar eigenlijk is dit pas de start van het voedselbos op het terrein.
Waarom?
Gemeente Zedelgem heeft al sinds 2015 de site ‘Ecovolkstuinpark Den Doorn’. Oorspronkelijk was de site zo ontworpen dat er zich volgend zaken bevonden:volkstuinjes, natuurplekjes, een bijenhal, hondenweide, weides in begrazing, boomgaard en een perceel korte omloophout. Het was duidelijk dat het korte omloophout niet geschikt was voor die locatie en bovendien verlieslatend. Daarom werd gezocht naar een nieuwe invulling. De invulling moest passen binnen het concept van Den Doorn, dus bij voorkeur een link met voedselproductie als natuur. Bovendien was de wens er dat het zo ontwikkeld zou worden zodat het perceel toegankelijk zou zijn voor de brede bevolking. Door dit alles is het idee van een voedselbos naar voor gekomen. Door de projectoproep van gemeente voor de toekomst kwam alles in een stroomversnelling.
Het beoogde resultaat
- Een concreet plan/ontwerp voor het voedselbos
- De aanplant van een van de 4 zones van het voedselbos: de snel-productieve zone (bestaande uit een 70-tal laagstambomen en kleinfruitstruiken)
- Een grote groep van ongeveer 60 enthousiaste vrijwilliger waarvan een groot deel zich verder wil engageren voor het voedselbos
- Het voedselbos brengt toch een zekere bewustwording met zich mee rond biodiversiteit, zeker bij de mensen die deelnamen aan de participatiemomenten. Het gehele traject heeft ook als bijkomend effect dat er interactie is tussen de mensen. Op die manier vervult het voedsel bos ook zijn sociale functie.
- Vanaf het eerste moment was er meteen een grote opkomst, waardoor het vervolg van het traject vrij vlot liep. De grote uitdaging is nu het verdere verloop van de aanleg en het onderhoud van het voedselbos door de vrijwilligers.
Wat waren de uitdagingen?
De aanleg en het onderhoud van een voedselbos is natuurlijk een project die over langere tijd loopt. Een voedselbos is nooit helemaal af. De bedoeling was en is nog steeds om het voedselbos zoveel mogelijk met vrijwilligers te onderhouden. Het zal de uitdaging zijn om de vrijwilligers enthousiast te houden. Daarnaast zijn er sommige onderhoudstaken die beter of sneller door een professionele ploeg kunnen gedaan worden. Hier moet een evenwicht in gevonden worden.
De succesfactoren
Het participatieve is en was heel belangrijk om vrijwilligers enthousiast te krijgen. Participatie is dus heel belangrijk om tot een mooi resultaat te komen. Ook begeleiding van professionals is noodzakelijk om successen te kunnen boeken. Op die manier wordt er een ontwerp bekomen gewenst is door de participanten en bovendien ook praktisch en onderhoudbaar is.
Tips voor andere gemeenten
Het is belangrijk om deelnemers voldoende inspraak te geven en hen echt te betrekken. Dit is belangrijk om een goed en gedragen ontwerp te krijgen, maar ook om in de toekomst voldoende medewerking te krijgen bij de aanleg en het onderhoud.
Je kan hen bijvoorbeeld al meteen betrekken bij de logistiek van de participatiemomenten of plantactie (helpen klaarzetten, helpen opruimen, helpen voorbereiden …).
Algemeen contact
Deel je eigen praktijk
Wil je actief helpen en onze praktijkendatabank aanvullen? Deel zelf een praktijkvoorbeeld en inspireer je collega’s.