Lokale investeringen: meer euro's, minder bakstenen

De Vlaamse gemeenten investeerden in 2021 voor bijna 1810 miljoen euro in materieel vaste activa, of 3,7% meer dan in 2020. Houden we rekening met de sterk gestegen bouwprijzen, dan is er echter sprake van een daling.

De lokale investeringen zijn een belangrijke graadmeter voor de financiële gezondheid van de gemeenten, OCMW's en andere lokale spelers. Ondertussen hebben 292 van de 300 Vlaamse gemeenten hun jaarrekening 2021 klaar en opgeladen in de BBC-databank, waardoor we nu al over een betrouwbaar beeld beschikken.

De investeringen in materiële vaste activa (gebouwen, wegen, voertuigen, uitrusting, enz.) van de Vlaamse gemeenten zullen voor 2021 uitkomen op ongeveer 1.809 miljoen euro, een stijging met ca. 64 miljoen euro of 3,7% in vergelijking met 2020 en meteen het op één na hoogste bedrag ooit. Alleen 2018 scoorde met ruim 1850 miljoen euro gemeentelijke investeringen nog hoger.

De OCMW-investeringen bedroegen in 2021 bijna 139 miljoen euro, iets meer dan een jaar eerder.  Daarmee lijkt wel een eind te komen aan een dalende trend die we al enkele jaren vaststellen. In 2014 besteedden de Vlaamse OCMW's nog 352 miljoen euro aan investeringen in materiële vaste activa. We zien twee verklaringen voor deze evolutie. Er is ten eerste de integratie tussen gemeente en OCMW waardoor een deel van de investeringen die beide besturen ten goede komen (bv. in kantoren) eerder door de gemeenten gebeuren. Daarnaast kwam een deel van de zorgvoorzieningen van OCMW's de voorbije jaren in welzijnsverenigingen terecht, aparte rechtspersonen met ook eigen investeringen. Die zouden in 2021 op ongeveer 93 miljoen euro uitkomen, 22,6% minder dan een jaar eerder.

Bij bovenstaande cijfers past echter een belangrijke waarschuwing: met één euro kan je vandaag uiteraard minder investeren dan een jaar of langer geleden. Daarom bekeken we ook de evolutie in reële cijfers, zeg maar in werkelijk investeringsvolume. We doen dat aan de hand van de zogenaamde ABEX-index, die de evolutie van de bouwprijzen reflecteert. Zo lag de ABEX-index op 1 januari 2022 5,6% hoger dan een jaar eerder, en tussen juli 2021 en juli 2022 ging het zelfs over een stijging van 8,7%.

In reële termen (dus in gerealiseerd volume) daalden de gemeentelijke investeringen in materiële vaste activa tussen 2020 en 2021 met 1,8%. Nemen we de investeringen van gemeenten en OCMW's samen, dan bedraagt de daling 1,9%. Voegen we er ook de autonome gemeentebedrijven en welzijnsverenigingen aan toe, dan zien we een reële afname met 3,8%.

Uit een recente bevraging van de VVSG bleek dat twee op de drie Vlaamse gemeenten denken dat het in het meerjarenplan opgenomen volume aan investeringen voor de periode 2020-2025 niet zal worden gehaald. Uitgedrukt in euro zitten de besturen wel min of meer op koers. De gemeenten hebben na twee jaar ongeveer 30% van de geplande investeringsbedragen uitgegeven, de OCMW's zelfs 41%.