Na de verkiezingen

Om de gemeente te besturen, heb je een meerderheid of coalitie nodig. Dit tenzij er een absolute meerderheid is. Nieuw is dat er nu regels zijn over de coalitievorming. Het decreet lokaal bestuur legt de volgorde vast welke persoon van welke partij als eerste het initiatief zal nemen na de verkiezingen om de coalitiegesprekken te openen. Het doel daarvan is een meerderheid vinden in de gemeenteraad om de gemeente te besturen.

Het initiatiefrecht start officieel de dag na de ondertekening van het proces-verbaal van de verkiezingen. In veruit de meeste gemeenten zal dat proces-verbaal al op 13 oktober opgemaakt worden. Is dat zo, dan begint de eerste periode van het initiatiefrecht te lopen op maandag 14 oktober 2024. Elke periode duurt veertien dagen. 

! Opgelet: Als het proces-verbaal pas na 13 oktober opgemaakt is, dan start het initiatiefrecht later. 
 

De stemmenkampioen van de grootste lijst krijgt als eerste het initiatiefrecht, en wordt als het ware een 'lokale formateur'. Dat betekent:

1. Eerst kijken naar de grootste lijst.
   Dat is de lijst met het hoogste stemcijfer, dus met meeste geldige stembiljetten. Of met andere woorden: de lijst waaraan de meeste mensen hun stem gaven. Het maakt niet uit of die lijst een stem kreeg op basis van lijststem en/of voorkeurstem(men).
    
2. Daarna binnen de grootste lijst kijken naar de stemmenkampioen van die lijst.
   De stemmenkampioen is de verkozene met het hoogste aantal naamstemmen (of anders gezegd: de meeste voorkeurstemmen). Dat is niet noodzakelijk de lijsttrekker.
   
   Is grootste lijst een kartellijst die gaat splitsen in twee fracties, dan gaat het initiatiefrecht naar de grootste fractie van dat kartel. De grootste fractie is de fractie met het grootste aantal verkozen zetels in de gemeenteraad. Zijn de fracties even groot (hebben ze dus evenveel zetels) dan kijk je naar de verkozene van de lijst met de meeste naamstemmen.

Het initiatiefrecht komt eerst toe aan de stemmenkampioen van de grootste lijst. Lukt het niet om een coalitie te vormen, dan gaat het initiatiefrecht naar de stemmenkampioen van de op één na grootste lijst. En zo verder. Het initiatiefrecht gaat naar de volgende stemmenkampioen:

• als na veertien dagen geen gezamenlijke akte van voordracht (voor de schepenen) is ingediend door de houder van het initiatiefrecht;
• als een verklaring van afstand is ingediend door de persoon die het initiatiefrecht heeft (dus voordat de periode van veertien dagen afgelopen is).

De procedure van het initiatiefrecht stopt als:

• een gezamenlijke akte van voordracht ingediend wordt door de persoon die op dat moment het initiatiefrecht heeft;
• of elke houder van het initiatiefrecht dit recht heeft uitgeput;
• of er nog geen gezamenlijke akte van voordracht ingediend is op de derde dag voor de installatievergadering van de gemeenteraad.

De algemeen directeur maakt, nadat deze zich voordoen, de volgende elementen onmiddellijk bekend op de website van de gemeente:

• de indiening van een verklaring van afstand door de persoon die op dat moment het initiatiefrecht heeft (=initiatiefrecht gaat naar de volgende);
• het ontbreken van een gezamenlijke akte van voordracht, ingediend door de verkozene voor de gemeenteraad die op dat moment het initiatiefrecht heeft, na de periode van veertien dagen (=initiatiefrecht gaat naar de volgende);
• de indiening van een gezamenlijke akte van voordracht door de persoon die op dat moment het initiatiefrecht heeft (=einde initiatiefrecht);
• de uitputting van het initiatiefrecht door alle houders van het initiatiefrecht (=einde initiatiefrecht);
• het ontbreken van een gezamenlijke akte van voordracht op de derde dag voor de installatievergadering (=einde initiatiefrecht).

Nieuw is dat de verkozen gemeenteraadsleden niet zelf meer beslissen wie ze als burgemeester voordragen. Het decreet lokaal bestuur legt dat vast.
In principe wordt het Belgische raadslid met meeste voorkeurstemmen van grootste fractie van de coalitie  'aangewezen-burgemeester'. De aangewezen-burgemeester wordt nadien benoemd door Vlaamse regering tot burgemeester. Om te kijken wie de aangewezen-burgemeester is, dien je volgende stappen te volgen:

1. Je kijkt eerst welke fracties behoren tot de coalitie (meerderheid).
   Elke fractie die een schepen (inclusief de BCSD-voorzitter) levert, behoort tot de coalitie. 
    
2. Daarna kijk je naar welke van die coalitiefracties de grootste is.
   Om dat te bepalen kijk je naar het aantal zetels dat elke coalitiefractie heeft in de gemeenteraad. Hebben de grootste coalitiefracties evenveel zetels, dan wordt gekeken naar het stemcijfer van elke coalitiefractie. De coalitiefractie die de meeste geldige stembiljetten heeft (= het hoogste stemcijfer), levert de aangewezen-burgemeester. Er is geen aparte voordracht voor de burgemeester meer.
    
3.  Tenslotte kijk je naar wie het meeste voorkeurstemmen heeft binnen de grootste coalitiefractie.
   Het raadslid van de grootste coalitiefractie met de meeste voorkeurstemmen krijgt als eerste de kans om de eed af te leggen als aangewezen-burgemeester.  Zijn er twee verkozenen uit grootste coalitiefractie met gelijk aantal naamstemmen dan wordt de hoogst gerangschikte op de lijst aangewezen-burgemeester. Dat geldt ook in gemeenten waar er een verkiezing zonder stemming is. Dat laatste is het geval als er maximum evenveel kandidaten waren als er raadsleden te verkiezen waren.

Weigert de stemmenkampioen van de grootste coalitiefractie de eed af te leggen als aangewezen-burgemeester of neemt de (aangewezen-)burgemeester later ontslag (zonder akte van opvolging), dan gaat het burgemeesterschap naar het raadslid met op één na de meeste voorkeurstemmen (de vice-stemmenkampioen) van de grootste coalitiefractie. Weigert die, dan ga je naar het volgende raadslid van die fractie met de meeste stemmen, enzoverder. 

Opgelet:
Er is een uitzondering op dit principe die enkel toegepast wordt tijdens de laatste twee jaar van de bestuursperiode (vanaf 1 oktober 2028): Door een akte van opvolging in te dienen (bij de start van de bestuursperiode), kan de grootste coalitiefractie één van hun raadsleden burgemeester maken tijdens de laatste twee jaar. Het aantal voorkeurstemmen speelt dan geen rol meer. (FG!)

Weigert de stemmenkampioen van de grootste coalitiefractie de eed af te leggen als aangewezen-burgemeester of neemt de (aangewezen-)burgemeester later ontslag (zonder akte van opvolging), dan gaat het burgemeesterschap naar het raadslid met op één na de meeste voorkeurstemmen (de vice-stemmenkampioen) van de grootste coalitiefractie. Weigert die, dan ga je naar het volgende raadslid van die fractie met de meeste stemmen, enzoverder. 

Opgelet:
Er is een uitzondering op dit principe die enkel toegepast wordt tijdens de laatste twee jaar van de bestuursperiode (vanaf 1 oktober 2028): Door een akte van opvolging in te dienen (bij de start van de bestuursperiode), kan de grootste coalitiefractie één van hun raadsleden burgemeester maken tijdens de laatste twee jaar. Het aantal voorkeurstemmen speelt dan geen rol meer. (FG!)

De OCMW-raadsleden kiezen de leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst door ontvankelijke voordrachtsakten in te dienen. Het totaal aantal leden van een bijzonder comité voor de sociale dienst (de voorzitter niet inbegrepen) hangt af van hoe groot de OCMW-raad is. De combinatie daarvan met het aantal zetels per lijst zorgt voor de verdeling van het aantal zetels in het bijzonder comité voor de sociale dienst over de lijsten.

De voorgedragen kandidaat-leden voor het bijzonder comité kunnen raadslid zijn, maar dat hoeft niet. Kandidaat-leden van buiten de raad moeten wel voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden:

• Belg of onderdaan van de Europese Unie zijn;
• de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt;
• in de bevolkingsregisters van de gemeente ingeschreven zijn;
• niet uitgesloten of geschorst zijn als kiezer (de zogenaamde politieke rechten).

Afhankelijk van hoeveel zetels elke lijst heeft in de gemeenteraad, wordt het aantal leden van het bijzonder comité dat elke lijst toekomt verdeeld over de lijsten. Lijsten kunnen zich voor die berekening verbinden met elkaar. Ze vormen dan een groep van lijsten:

De berekening van het aantal zetels per lijst (of groep van lijsten) gebeurt door het aantal zetels van het bijzonder comité (zonder de voorzitter) te delen door het aantal leden van de OCMW-raad en daarna te vermenigvuldigen met het aantal zetels dat elke lijst of groep van lijsten binnen de OCMW-raad heeft. Bij het resultaat van deze bewerking is het aantal eenheden (cijfer voor de komma) gelijk aan het aantal rechtstreeks verworven zetels.

De niet-rechtstreeks verworven zetels worden daarna over de lijsten (of groepen van lijsten) toegewezen in afnemende volgorde van de breuk als resultaat van de bewerking. Bij gelijkheid van die breuk telt het hoogste stemcijfer van de lijst of samengeteld stemcijfer van de groep van lijsten. VVSG maakte een excelblad dat gebruikt kan worden om de eigen zetelberekening te controleren. Dat kan handig zijn voor de lijsten die twijfelen over een lijstverbinding, maar ook voor de algemeen directeur die de definitieve berekening moet doen en de zetelverdeling bekendmaakt. (FG!)

De verkozenen van de lijsten kunnen verklaren om zich met andere lijsten te verbinden tot een groep van lijsten. Deze verklaring moet ondertekend worden door minstens een meerderheid van de verkozenen van iedere lijst die zich wenst te verbinden en wordt ten laatste twee werkdagen voor de uiterste dag waarop de voordrachtsakten zelf ingediend kunnen worden bezorgd aan de algemeen directeur (FG!). Dit kan een manier kunnen zijn om samen meer zetels binnen te halen. Dat is echter niet altijd zo. Tel het goed na. Belangrijk is ook te beseffen dat de lijstverbinding geldt voor de hele bestuursperiode: Is er later in de bestuursperiode een nieuwe akte nodig voor de BCSD-leden, dan blijft de lijstverbinding doorwerken. 

Uiterlijk de dag na de uiterste datum om een verklaring van lijstverbinding in te dienen, maakt de algemeen directeur op de gemeentelijke webstek bekend hoeveel zetels van het bijzonder comité voor de sociale dienst aan de verschillende lijsten (of groepen van lijsten) toekomen.

Opgelet:
De periode tussen de bekendmaking van het aantal BCSD-leden dat elke fractie kan voordragen en de dag dat de akte ingediend moet worden, is bijzonder krap! In sommige gevallen rest er dan maar één dag om de akte in te vullen, handtekeningen te verzamelen en de akte in te dienen. Het is belangrijk om dat allemaal goed voor te bereiden.
 

Nieuw en belangrijk is dat voordrachten enkel geldig zijn als ze gebeuren via de modellen van voordrachtsakten die door de Vlaamse overheid beschikbaar gesteld worden. Bovendien zal elke modelakte een datumstempel bevatten van ten vroegste 13 oktober 2024. Enkel die akten zijn geldig. De reden daarvoor is dat de Vlaamse Regering wil voorkomen dat er al voor de verkiezingen akten opgemaakt en ondertekend worden. Hieronder een opsomming van de akten van voordracht die opgemaakt worden ter behandeling op de installatievergaderingen van de gemeente- en OCMW-raad.

Merk op dat er geen voordracht meer is voor (aangewezen) burgemeester, maar dat wel een akte ingediend kan worden voor de aanduiding van een opvolgende burgemeester op het einde van de bestuursperiode.

De gemeenteraad kiest zelf een voorzitter uit de gemeenteraadsleden. Alle raadsleden met Belgische nationaliteit komen daarvoor in aanmerking, dus ook burgemeester en schepenen. De voorzitter van de gemeenteraad zit ook de OCMW-raad voor. 

Uiterlijk drie dagen voor de installatievergadering van de gemeenteraad moet de algemeen directeur de akte in handen hebben. Als de voordracht ontvankelijk is, wordt de voorgedragen kandidaat verkozen verklaard.  (FG!)

De gemeenteraadsleden dragen de kandidaat-gemeenteraadsvoorzitter voor via een akte van voordracht met een dubbele meerderheid. Voor de voordracht moet de modelakte worden gebruikt met een datumstempel van ten vroegste 13 oktober 2024. Op de akte moeten de handtekeningen staan van:

• meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen;
• een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat werden verkozen. Als de lijst waarop de naam van de kandidaat-voorzitter voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van één van hen.
  
  Opgelet (1):
  Tijdens de installatievergadering zullen de handtekeningen nagekeken worden. Daarbij wordt enkel rekening gehouden met de handtekeningen van de raadsleden (= verkozenen en opvolgers die op dat moment de eed afgelegd hebben). Er moet een meerderheid zijn van zowel raadsleden van dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat, als een meerderheid van raadsleden in de hele raad. Weet je al dat er raadsleden hun mandaat niet gaan opnemen? Hou daar dan rekening mee bij het verzamelen van handtekeningen voor de akte.
  
  Opgelet (2):
  Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Gebeurt dat toch, dan worden die handtekeningen niet meegerekend. Wel is er een zware sanctie voor de persoon die meer dan één akte van voordracht voor hetzelfde mandaat ondertekent.

De akte biedt de mogelijkheid om een einddatum van het mandaat van de kandidaat-voorzitter in te vullen. Wanneer dat gebeurt, dan kan de akte ook de namen van een of meer opvolgers bevatten. Bereikt de voorzitter de einddatum van het mandaat, dan eindigt het mandaat en wordt hij/zij opgevolgd door de eerste opvolger op de akte.  Eindigt het mandaat eerder dan de vermelde einddatum, dan neemt de eerste opvolger het mandaat vervroegd over. Weigert de eerste opvolger, dan gaat men naar de tweede, enzoverder. Als de laatste opvolger het mandaat niet aanvaardt (of zijn er geen opvolgers), dan wordt een nieuwe voorzitter voorgedragen. Staat er geen einddatum op de akte, dan wordt de eventuele vermelding van een of meer opvolgers als onbestaande beschouwd.

De regels die het aantal schepenen in je bestuur bepalen, vertrekken van het inwoneraantal. Het college van burgemeester en schepenen zal minstens uit drie personen bestaan: de burgemeester en minstens twee schepenen. Als de voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst nog geen schepen is, zal die via het vast bureau aan het college toegevoegd worden.

Rekening houdend met het initiatiefrecht kunnen de verkozen raadsleden voor de installatievergadering een voordracht doen voor alle schepenen van het college van burgemeester en schepenen (de burgemeester en de voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst uitgezonderd). Dit wil zeggen dat enkel de houder van het initiatiefrecht (tijdens de periode dat het initiatief om een coalitie te vormen in zijn of haar handen ligt) een gezamenlijke voordrachtakte kan indienen. Opgelet: De overtreding van deze regels wordt gestraft met dezelfde sancties als degenen die gelden voor het ondertekenen van meer dan één voordrachtakte. Deze sancties gelden voor iedereen die een akte ondertekende met miskenning van het intitiatiefrecht.

De houder van het initiatiefrecht overhandigt de akte van voordracht tijdens de periode dat hij/zij dit recht heeft, aan de algemeen directeur. De opeenvolgende periodes van initiatiefrecht eindigen uiterlijk drie dagen voor de installatievergadering van de gemeenteraad. (FG!) Dat is dus de allerlaatste dag voor het indienen van een gezamenlijke akte van voordracht voor de schepenen. De algemeen directeur bezorgt een afschrift aan de burgemeester.  Voor de voordracht moet de modelakte worden gebruikt met een datumstempel van ten vroegste 13 oktober 2024. Op de akte moeten de handtekeningen staan van:

• meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen;
• voor elk van de kandidaat-schepenen door een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst werden verkozen als de voorgedragen kandidaat-schepenen. Als de lijst waarop een kandidaat-schepen voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van één van hen.
  
  Opgelet (1):
  Tijdens de installatievergadering zullen de handtekeningen nagekeken worden. Daarbij wordt enkel rekening gehouden met de handtekeningen van de raadsleden (= verkozenen en opvolgers die op dat moment de eed afgelegd hebben). Er moet een meerderheid zijn van zowel raadsleden van dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat, als een meerderheid van raadsleden in de hele raad. Weet je al dat er raadsleden hun mandaat niet gaan opnemen? Hou daar dan rekening mee bij het verzamelen van handtekeningen voor de akte.
  
  Opgelet (2):
  Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Gebeurt dat toch, dan worden die handtekeningen niet meegerekend. Wel is er een zware sanctie voor de persoon die meer dan één akte van voordracht voor hetzelfde mandaat ondertekent.
  
  Opgelet (3):
  De houder van het initiatiefrecht die een gezamenlijke akte van voordracht voor de schepenen wil indienen mag dit alleen maar doen in de loop van de periode dat hij of zij het initiatiefrecht heeft. Dus ook wanneer één fractie de absolute meerderheid heeft dan moet de akte binnen die periode ingediend worden.

De akte van voordracht biedt de mogelijkheid om bij de kandidaat-schepenen een einddatum van het mandaat in te vullen. Dat is een mogelijkheid en het gebruik daarvan kan verschillen per kandidaat. Wanneer een einddatum ingevuld wordt voor een kandidaat, dan kan de akte ook de namen van een of meer opvolgers voor die kandidaat bevatten. Bij het bereiken van de einddatum, is de schepen ontslagnemend en wordt hij/zij vervangen door de eerste opvolger voor hem/haar op de akte. Eindigt het mandaat voor de datum uit de akte, dan neemt de eerste opvolger vervroegd het mandaat op. Weigert de eerste opvolger, dan gaat men naar de tweede, enzoverder. Kan de laatste opvolger het mandaat niet opnemen (of zijn er geen opvolgers), dan wordt een nieuwe kandidaat-schepen voorgedragen. Staat er geen einddatum op de akte, dan wordt de eventuele vermelding van een of meer opvolgers als onbestaande beschouwd.

Opgelet:
Vergeet bij de voordracht niet dat het college moet bestaan uit personen van beide geslachten en hou rekening met het aantal schepenen dat je mag voordragen (ministens twee).

Het is onder strikte voorwaarden mogelijk om binnen de grootste fractie van de coalitie een opvolger te kiezen voor de burgemeester. De opvolging kan pas uitwerking hebben de laatste twee jaar van de bestuursperiode. Het aantal voorkeurstemmen speelt geen rol meer.  De voorwaarden zijn:

• De akte van opvolging moet uiterlijk drie dagen voor de installatievergadering worden ingediend via de daartoe voorziene modelakte.
• De akte van opvolging vermeld een einddatum voor de (aangewezen-) burgemeester én een opvolger.
• De einddatum is ten vroegste 30 september 2028 want de opvolging kan maar ten vroegste vanaf 1 oktober 2028.
• De vermelde opvolger behoort tot zelfde fractie als (aangewezen-) burgemeester.
• De vermelde opvolger heeft de Belgische nationaliteit.
• Een dubbele meerderheid moet de akte ondertekenen, namelijk:

1. meerderheid van de verkozenen
2. meerderheid van de verkozenen van dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat-opvolger.

Eindigt het mandaat van de burgemeester onverwacht voor 1 oktober 2028, en was er akte van opvolging, dan wordt deze akte zonder voorwerp en kan ze niet meer gebruikt worden. De vice-stemmenkampioen van de grootste fractie van de coalitie neemt het mandaat van burgemeester dan over. Er kan dan wel een nieuwe akte van opvolging ingediend worden.

Eindigt het mandaat vroeger dan afgesproken, maar wel op of na 1 oktober 2028, dan neemt de aangeduide opvolger het mandaat vroeger op. 

 (FG!)

De raad voor maatschappelijk welzijn (OCMW-raad) kiest de voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst uit de OCMW-raadsleden. Alle raadsleden komen daarvoor in aanmerking, dus ook de leden en de voorzitter van het vast bureau. 

Uiterlijk drie dagen voor de installatievergadering van de gemeenteraad moet de algemeen directeur de akte van voordracht in handen hebben. (FG!) De algemeen directeur bezorgt deze akte dan aan de voorzitter van de installatievergadering van de OCMW-raad. Als de voordracht ontvankelijk is, wordt de voorgedragen kandidaat verkozen verklaard.

De verkozen gemeenteraadsleden (die van rechtswege na hun eed dus ook OCMW-raadslid zullen zijn) dragen de kandidaat-BCSD-voorzitter voor via een akte van voordracht met een dubbele meerderheid. Voor de voordracht moet de modelakte worden gebruikt met een datumstempel van ten vroegste 13 oktober 2024. Op de akte moeten de handtekeningen staan van:

• meer dan de helft van de verkozenen op de lijsten die aan de verkiezingen deelnamen;
• een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat werden verkozen. Als de lijst waarop de naam van de kandidaat-BCSD-voorzitter voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van één van hen.
  
  Opgelet (1):
  Tijdens de installatievergadering zullen de handtekeningen nagekeken worden. Daarbij wordt enkel rekening gehouden met de handtekeningen van de raadsleden (= verkozenen en opvolgers die op dat moment de eed afgelegd hebben). Er moet een meerderheid zijn van zowel raadsleden van dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat, als een meerderheid van raadsleden in de hele raad. Weet je al dat er raadsleden hun mandaat niet gaan opnemen? Hou daar dan rekening mee bij het verzamelen van handtekeningen voor de akte.
  
  Opgelet (2):
  Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Gebeurt dat toch, dan worden die handtekeningen niet meegerekend. Wel is er een zware sanctie voor de persoon die meer dan één akte van voordracht voor hetzelfde mandaat ondertekent.

De akte biedt de mogelijkheid om een einddatum van het mandaat van de kandidaat-voorzitter voor het bijzonder comité in te vullen. Wanneer dat gebeurt, dan kan de akte ook de namen van een of meer opvolgers bevatten. Bereikt de voorzitter de einddatum van het mandaat, dan eindigt het mandaat en wordt hij/zij opgevolgd door de eerste opvolger op de akte.  Eindigt het mandaat eerder dan de vermelde einddatum, dan neemt de eerste opvolger het mandaat vervroegd over. Weigert de eerste opvolger, dan gaat men naar de tweede, enzoverder. Als de laatste opvolger het mandaat niet aanvaardt (of zijn er geen opvolgers), dan wordt een nieuwe voorzitter voorgedragen. Staat er geen einddatum op de akte, dan wordt de eventuele vermelding van een of meer opvolgers als onbestaande beschouwd.

Afhankelijk of er iemand van het vast bureau voorgedragen wordt of niet, zal het vast bureau (en meteen ook het college) een lid meer tellen. Was de nieuwe voorzitter van het bijzonder comité nog geen lid van het vast bureau (en het college) dan wordt die dat immers van rechtswege door de eed af te leggen als voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst. Dan heb je een extra toegevoegde schepen.

De raad voor maatschappelijk welzijn (OCMW-raad) kiest de leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst. Elke lijst (of groep van lijsten) kan een bepaald aantal kandidaat-leden en kandidaat-opvolgers voordragen. Pas na de bekendmaking door de algemeen directeur van het aantal te verdelen BCSD-leden per lijst, ben je als lijst (of groep van lijsten) zeker over hoeveel leden je mag voordragen.  (FG!)

Opgelet:
Na de bekendmaking is er nog erg weinig tijd om de akte in te dienen. Je kan best goed voorbereid zijn, zodat je niet op het laatste moment nog kandidaten en handtekeningen moet zoeken.

Ten laatste drie dagen voor de installatievergadering van de gemeenteraad moet de algemeen directeur de voordrachtakten in handen hebben. (FG!) De algemeen directeur bezorgt een afschrift van de ingediende akten aan de voorzitter van de OCMW-raad. Als de voordracht ontvankelijk is, wordt de voorgedragen kandidaat verkozen verklaard.

Naast het tijdig indienen, zijn er nog voorwaarden om een ontvankelijke akte te hebben:

• Je moet de modelakte gebruiken met een datumstempel van ten vroegste 13 oktober 2024.
• De akte mag nooit meer kandidaat-leden bevatten dan het aantal dat aan de lijst (of groep van lijsten) werd toegewezen.
• De akte moet kandidaat-leden van beide geslachten bevatten, tenzij de lijst (of groep van lijsten) maar recht heeft op één lid in het bijzonder comité voor de sociale dienst. Belangrijk: deze voorwaarde geldt enkel voor de kandidaat-leden. Er wordt geen rekening gehouden met de kandidaat-opvolgers. Ook moeten de kandidaat-opvolgers niet aan die voorwaarde voldoen.
• Een ontvankelijke akte bevat:

1. van de kandidaat-leden: de voornaam of voornamen, de achternaam, de geboortedatum, het beroep, het rijksregisternummer en de hoofdverblijfplaats;
2. als er een of meer opvolgers op de akte staan, van de kandidaat-opvolgers: de voornaam of voornamen, de achternaam, de geboortedatum, het beroep, het rijksregisternummer en de hoofdverblijfplaats.
3. de handtekeningen van een meerderheid van verkozenen van dezelfde lijst (of groep van lijsten) die aan de lokale verkiezingen hebben deelgenomen;
4. als een op de akte voorgedragen kandidaat deelgenomen heeft aan de gemeenteraadsverkiezingen, de handtekeningen van een meerderheid van de verkozenen van dezelfde lijst (of groep van lijsten) als die waarmee de kandidaat aan de gemeenteraadsverkiezingen deelnam;
5. kandidaat-leden van verschillend geslacht, tenzij het gaat om een lijst (of groep van lijsten) waaraan maar één zetel van het bijzonder comité is toegewezen.
   
   Telt een lijst (of groep van lijsten) maar twee verkozenen, dan volstaat de handtekening van één van hen om de hierboven genoemde meerderheden te halen. Stel dat in dit laatste geval er twee voordrachtsakten ingediend worden, terwijl er maar één mandaat in het bijzonder comité aan de lijst (of de groep van lijsten) is toegewezen, dan zijn beide akten onontvankelijk.

• Het is niet verplicht om ook opvolgers voor te dragen. Het is een mogelijkheid (die vaak gebruikt wordt) om per kandidaat BCSD-lid ook één of meer opvolgers voor te dragen. Belangrijk is dat kandidaat-opvolgers vanaf nu enkel nog voorgedragen kunnen worden als er eerst een einddatum ingevuld is voor het kandidaat-lid waarop de kandidaat-opvolgers betrekking hebben. Vroeger was die einddatum niet nodig. Verschillende situaties per kandidaat-lid zijn nu mogelijk: Een kandidaat-lid kan dus:

1. een einddatum en een of meer opvolger(s) hebben,
2. een einddatum, maar geen opvolger(s) hebben,
3. geen einddatum en geen opvolger(s) hebben

• Eenzelfde persoon kan opvolger zijn van meerdere kandidaat-leden. Je kan ook zowel kandidaat-lid zijn als kandidaat-opvolger.

Opgelet:

Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Gebeurt dat toch, dan worden die handtekeningen niet meegerekend. Wel is er een zware sanctie voor de persoon die meer dan één akte van voordracht voor hetzelfde mandaat ondertekent.

Na de openbare aankondiging van de verkiezingsuitslag door de voorzitter van het hoofdbureau bestaat de mogelijkheid dat de Raad voor Verkiezingsbetwistingen of de Raad van State (in beroep) zich uitspreekt over de geldigheid van de verkiezingen.

De Raad voor Verkiezingsbetwistingen behandelt:

• bezwaren met betrekking tot de verkiezing,
• bezwaren op basis van schending van de regelgeving betreffende verkiezingsuitgaven door kandidaten en lijsttrekkers.

Alleen kandidaten hebben het recht om (via een verzoekschrift) bezwaar in te dienen bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen. Ze hebben daarvoor veertig dagen, te rekenen vanaf de ondertekening van het proces-verbaal van de verkiezingen.

Als er geen bezwaren zijn, onderzoekt de Raad binnen 40 dagen na de verkiezingen alleen de correctheid van de zetelverdeling tussen de lijsten en de rangorde waarin de raadsleden en opvolgers verkozen verklaard zijn. Indien nodig kan de Raad, als administratief rechtscollege, ambtshalve de zetelverdeling en rangorde aanpassen.

De Raad voor Verkiezingsbetwistingen kan de verkiezing enkel geheel of gedeeltelijk ongeldig verklaren op basis van een bezwaar en als er onregelmatigheden zijn die de zetelverdeling tussen de verschillende lijsten kunnen beïnvloeden.

Het onderzoek van de stembiljetten mag alleen plaatsvinden als de getuigen van het gemeentelijk hoofdbureau aanwezig zijn of op zijn minst behoorlijk zijn opgeroepen. Na het onderzoek worden de enveloppen die de stembiljetten bevatten, opnieuw verzegeld in aanwezigheid en onder toezicht van deze getuigen.

(FG!)

Politieke partijen met een gezamenlijk volgnummer en een beschermde lijstnaam moeten hun gewestelijke verkiezingsuitgaven en de herkomst van hun geldmiddelen uiterlijk op dinsdag 12 november 2024 indienen bij de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg in het rechtsgebied waarin de nationale zetel van de partij is gevestigd.

• Voor giften van natuurlijke personen vanaf 125 euro moeten de voor- en achternaam, het adres van de hoofdverblijfplaats en het bedrag van de gift worden geregistreerd. 
• Voor sponsoring met bedragen vanaf 125 euro moeten de naam, eventueel het ondernemingsnummer, de rechtsvorm, het adres van de zetel of hoofdverblijfplaats en het bedrag van de sponsoring van diegenen die de uitgaven voor verkiezingspropaganda hebben gesponsord, worden geregistreerd.
  
  In beide gevallen worden deze gegevens vertrouwelijk behandeld en binnen dertig dagen na de verkiezingsdatum medegedeeld aan de Controlecommissie Verkiezingsuitgaven.

Degene die gemachtigd is om namens de politieke partij deze meldingen te doen, ondertekent en vermeldt daarbij zijn voor- en achternaam.
Opgelet: In tegenstelling tot de aangiften van de lijsten en de kandidaten, gebeurt de aangifte van de partijen (met een beschermde naam) nog steeds op papier.

Voor donderdag 12 december stellen de voorzitters van de rechtbanken van eerste aanleg een verslag op over de uitgaven die politieke partijen aan hun verkiezingspropaganda hebben besteed. Twee exemplaren van dit verslag worden bewaard door de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg, terwijl twee exemplaren worden ingediend bij de voorzitter van de Controlecommissie Verkiezingsuitgaven.

Vanaf 13 december 2024 wordt één exemplaar van het verslag gedurende 15 dagen ter inzage gelegd bij de griffie van de rechtbank van eerste aanleg.

Uiterlijk 90 dagen na ontvangst van alle verslagen doet de Controlecommissie Verkiezingsuitgaven, na het onderzoeken van de verslagen en het overwegen van ingediende opmerkingen, uitspraak over de aangiften van politieke partijen. Indien nodig legt de commissie sancties op.

De Controlecommissie Verkiezingsuitgaven stelt een verslag op van haar controlewerkzaamheden, waarin de volgende informatie wordt vermeld:

• Het totaalbedrag van de verkiezingsuitgaven ten gunste van elke politieke partij.
• Elke overtreding met betrekking tot verkiezingsuitgaven en de verboden en gereglementeerde propagandamiddelen die aan de politieke partij kunnen worden toegerekend.
• Opgelegde sancties.

Binnen 30 dagen na de uitspraak verschijnt het eindverslag in het Staatsblad. Daarnaast controleert de Controlecommissie ook de registraties van giften en sponsoring door politieke partijen, lijsten en kandidaten. De registraties worden vertrouwelijk behandeld.

Voor aanvullende details over verkiezingsuitgaven, zie: Het eindverslag namens de Vlaamse Controlecommissie voor de Verkiezingsuitgaven over de controle van de verkiezingsuitgaven en de herkomst van de middelen voor de lokale en provinciale verkiezingen van 14 oktober 2018.

Uiterlijk op dinsdag 12 november 2024 geeft de lijsttrekker (of zijn gemachtigde) de verkiezingsuitgaven van de lijst en van elke kandidaat aan bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.

Nieuw is dat aangifte via digitale weg zal verlopen. Het Agentschap Binnenlands Bestuur zal de elektronische procedure bekend maken via hun website. De lijsttrekker, de gemandateerde of de kandidaat die moeilijkheden ondervindt met het gebruik van de elektronische procedure zal bijstand kunnen vragen aan de gemeente of aan het Agentschap Binnenlands Bestuur. Het college van burgemeester en schepenen van elke gemeente, en ook AB, bepaalt autonoom de wijze waarop de bijstand door de diensten van de gemeente wordt verleend.

• Voor giften van natuurlijke personen vanaf 125 euro moeten de voor- en achternaam, het adres van de hoofdverblijfplaats en het bedrag van de gift worden geregistreerd. 
• Voor sponsoring met bedragen vanaf 125 euro moeten de naam, eventueel het ondernemingsnummer, de rechtsvorm, het adres van de zetel of hoofdverblijfplaats en het bedrag van de sponsoring van diegenen die de uitgaven voor verkiezingspropaganda hebben gesponsord, worden geregistreerd.
  
  In beide gevallen worden deze gegevens vertrouwelijk behandeld en binnen dertig dagen na de verkiezingsdatum medegedeeld aan de Controlecommissie Verkiezingsuitgaven.

Elke kandidaat ondertekent zijn melding en vermeldt daarbij zijn voor- en achternaam en hoofdverblijfplaats. De lijsttrekker (of zijn gemachtigde) ondertekent de aangiften van de lijst en ondertekent tevens de aangiften van elke kandidaat op de lijst. Op deze aangiften worden de voor- en achternaam en hoofdverblijfplaats van de lijsttrekker en, indien van toepassing, van zijn gemachtigde vermeld.

Vanaf woensdag 13 november 2024 zullen de aangiften van zowel de lokale lijsten als de individuele kandidaten 10 dagen digitaal beschikbaar zijn voor inzage. Het recht op inzage mag uitsluitend worden gebruikt om te verifiëren of elke lijst en kandidaat zich heeft gehouden aan de voorschriften met betrekking tot uitgaven voor verkiezingspropaganda en het gebruik van verboden propagandamiddelen.

De verkiezingsuitgaven van elke kandidaat worden dus door de lijsttrekker (of zijn gemachtigde) aangegeven samen met de uitgaven van de hele lijst.

Er kan bezwaar ingediend worden tegen foutieve aangiften:

• bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen
  Enkel kandidaten hebben de mogelijkheid om binnen 40 dagen na de datum van het proces-verbaal van de verkiezingsuitslag (in principe tot vrijdag 22 november 2024) schriftelijk bezwaar in te dienen bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen. Bezwaren kunnen betrekking hebben op:

1. de verkiezing zelf,
2. de verkiezingsuitgaven die zijn gedaan door zowel de lijsttrekkers als de kandidaten.
   
   Het bezwaar moet worden ingediend in de vorm van een verzoekschrift. Gedetailleerde procedures zijn beschreven in het DBRC-decreet en het Procedurebesluit.
   
   De Raad voor Verkiezingsbetwistingen doet een uitspraak binnen 35 dagen na de indiening van het bezwaar. Is er binnen de termijn van 35 dagen geen uitspraak, dan wordt het bezwaar als verworpen beschouwd en is de uitslag van de verkiezing definitief (tenzij er nog procedures lopende zouden zijn, bv. bij de strafrechter).
   
   Binnen 3 dagen na de uitspraak worden het betrokken gemeenteraad en de betrokken personen op de hoogte gebracht van de beslissing van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.
   
   Binnen 8 dagen na deze kennisgeving hebben de betrokkenen de mogelijkheid om het dossier in te zien op de griffie.
   
   Meer info op de webstek van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.

• bij de procureur des Konings
  Indien iemand belanghebbende is, kan diegene tot 10 februari 2025 (120 dagen na de verkiezingen) een klacht indienen bij de procureur des Konings. Anonieme klachten worden niet aanvaard.

Opgelet: Dien geen lichtzinnige bezwaren in! Als je een bezwaar indient dat ongegrond blijkt te zijn en waarvan vaststaat dat het is ingediend met het doel om schade te veroorzaken, riskeer je een geldboete van 50 tot 500 euro.

• Geen of verlate aangifte
  Indien er geen aangifte van verkiezingsuitgaven en de herkomst van de geldmiddelen wordt ingediend binnen 30 dagen na de verkiezingen, volgt een administratieve boete van 1.000 euro per dag vertraging, met een maximum van 30.000 euro. Als er zelfs 30 dagen na een aanmaning nog steeds geen aangifte is gedaan, verliest de politieke partij de aanvullende partijfinanciering vanaf de dag waarop die termijn verstreken is tot de ontvangst van de aangifte.
   
• Onjuiste of onvolledige aangifte
  Als de Controlecommissie Verkiezingsuitgaven, zelfs na aanmaning, de gevraagde aanvulling of correctie niet binnen 15 dagen na de verzending van de aanmaning ontvangt, krijgt de politieke partij een administratieve boete van 1.000 euro per dag bijkomende vertraging, met een maximum van 30.000 euro. Als de Controlecommissie Verkiezingsuitgaven de gevraagde aanvulling of correctie niet ontvangt binnen een termijn van 45 dagen na de verzending van de aanmaning, verliest de politieke partij de aanvullende partijfinanciering waar ze krachtens het Reglement van het Vlaams Parlement recht op heeft, vanaf de dag waarop die termijn verstreken is tot de ontvangst van de gevraagde aanvulling of correctie.
   
• Meer uitgegeven dan toegestaan
  Een politieke partij die het toegestane maximumbedrag overschrijdt, wordt beboet met een administratieve geldboete gelijk aan het bedrag van de overschrijding, met een minimum van 25.000 euro en een maximum dat overeenkomt met vier keer de maandelijkse aanvullende partijfinanciering waar ze recht op heeft.
   
• Gebruik van verboden of gereglementeerde propagandamiddelen
  De sancties omvatten een waarschuwing of een administratieve boete variërend van 1.000 euro tot 250.000 euro. Bij herhaling wordt de administratieve boete verdubbeld.
   
• Inbreuken op de regels voor giften en sponsoring
  Een administratieve geldboete ter hoogte van het dubbele van de overschrijding van het toegelaten giften- of het sponsorbedrag. De Controlecommissie Verkiezingsuitgaven kan een klacht indienen bij de procureur des Konings. De procureur kan op eigen initiatief optreden, of op basis van een klacht.

• Geen of verlate aangifte
  Een lijst die binnen 30 dagen na de verkiezingen geen aangifte doet van haar uitgaven voor verkiezingspropaganda en de herkomst van de geldmiddelen, wordt bestraft met een administratieve boete van 100 euro per dag vertraging, met een maximum van 3.000 euro. Als de lijst binnen 15 dagen na de verzending van de aanmaning nog steeds geen aangifte heeft ingediend, volgt een administratieve boete van 1.000 euro, vermeerderd met 1.000 euro per volledige maand vertraging, vanaf de zestiende dag na de verzending van de aanmaning.
   
• Onjuiste of onvolledige aangifte
  Als de lijst, zelfs na aanmaning, de vereiste aanvulling of correctie niet binnen 15 dagen na de verzending van de aanmaning indient, wordt ze beboet met een administratieve boete van 100 euro per dag bijkomende vertraging, met een maximum van 3.000 euro.
   
• Meer uitgegeven dan toegestaan
  Een lijst die het toegestane maximumbedrag overschrijdt, krijgt een administratieve boete die gelijk is aan het bedrag van de overschrijding, met een minimum van 2.500 euro en een maximum van 25.000 euro.
   
• Gebruik van verboden of gereglementeerde propagandamiddelen
  De sancties omvatten een waarschuwing of een administratieve boete variërend van 100 euro tot 25.000 euro. Bij herhaling wordt de administratieve boete verdubbeld.
   
• Verkiezingspropaganda op gewestelijk niveau voor een lijst zonder gemeenschappelijk volgnummer en beschermde lijstnaam
  Een lijst zonder gemeenschappelijk volgnummer en beschermde lijstnaam die uitgaven doet voor verkiezingspropaganda op gewestelijk niveau, wordt bestraft met een administratieve boete die overeenkomt met het bedrag van de desbetreffende uitgaven, met een minimum van 2.500 euro en een maximum van 25.000 euro.
   
• Sancties voor de verkozen lijsttrekker van een lijst die de voorschriften niet naleefde
  Naast de eerder genoemde administratieve geldboetes (die altijd worden opgelegd aan de lijsttrekker van de betreffende lijst), kan een lijsttrekker extra sancties ontvangen als de lijst meer heeft uitgegeven dan toegestaan, verboden of gereglementeerde propagandamiddelen heeft gebruikt, of als de aangifte niet volgens de regels is ingediend. Mogelijke sancties zijn:

1. Een waarschuwing;
2. Inhouding van de presentiegelden met 5% gedurende minimaal één maand en maximaal twaalf maanden;
3. Schorsing van de uitoefening van het mandaat voor minimaal één maand en maximaal zes maanden;
4. Vervallenverklaring van het mandaat.

• Sancties voor verkozen kandidaten
  Een verkozen kandidaat die de toegestane uitgaven overschrijdt of verboden of gereglementeerde propagandamiddelen onjuist gebruikt, kan bestraft worden met een van de volgende maatregelen:

1. Een waarschuwing;
2. Inhouding van de presentiegelden met een percentage van 5%, gedurende een periode van minimaal één maand en maximaal twaalf maanden;
3. Schorsing van de uitoefening van het mandaat voor een periode van minimaal één maand en maximaal zes maanden;
4. Vervallenverklaring van het mandaat.

• Sancties voor elke kandidaat (inclusief niet-verkozen kandidaten)
  Een kandidaat kan bestraft worden met een gevangenisstraf van 8 dagen tot 1 maand en een geldboete van 50 euro tot 500 euro, of met een van deze straffen alleen, in de volgende gevallen:

1. Indien de kandidaat binnen 30 dagen na de verkiezingen geen aangifte heeft ingediend of een onvolledige aangifte heeft gedaan van zijn verkiezingsuitgaven, de herkomst van de geldmiddelen, en de registratie van giften en sponsoring;
2. Indien de kandidaat opzettelijk uitgaven doet voor kiespropaganda of verplichtingen aangaat die de maximumbedragen overschrijden;
3. Indien de kandidaat tijdens de sperperiode verboden propagandamiddelen gebruikt.

Binnen een termijn van 8 dagen na de kennisgeving is het mogelijk om beroep aan te tekenen bij de Raad van State tegen de uitspraken van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen.

De Raad van State doet dan uitspraak binnen 60 dagen. Het arrest van de Raad van State wordt onmiddellijk meegedeeld aan de provinciegouverneur, de voorzitter van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen en het lokale bestuur.

De Raad van State kan de verkiezing alleen geheel of gedeeltelijk ongeldig verklaren op basis van onregelmatigheden die de zetelverdeling tussen de verschillende lijsten kunnen beïnvloeden.

Het beroep bij de Raad van State heeft in principe geen schorsende werking, tenzij het beroep gericht is tegen een beslissing van de Raad voor Verkiezingsbetwistingen die een volledige of gedeeltelijke ongeldigverklaring van de verkiezingen of een wijziging in de zetelverdeling inhoudt.

Indien de Vlaamse Regering de burgemeester van de betreffende gemeente benoemt vóór de uitspraak van de Raad van State, treedt deze benoeming in werking vanaf de betekening van het arrest van de Raad van State dat de verkiezingen niet geheel of gedeeltelijk ongeldig verklaart of de zetelverdeling niet wijzigt.

Na een volledige of gedeeltelijke ongeldigverklaring van de verkiezingen volgt er binnen 50 dagen een buitengewone verkiezing.