Van idee tot succes. Zo schaal je innovatieve samenwerking op.

Liever de lezing herbekijken? Dat kan hier. 

In Nederland en Vlaanderen zijn er talloze interessante smart city-experimenten aan de gang. De vraag is echter hoe we ervoor kunnen zorgen dat deze experimenten daadwerkelijk worden geïmplementeerd binnen organisaties. Hoe kunnen we publieke innovaties opschalen en ervoor zorgen dat ze een integraal onderdeel worden van de organisatiecultuur?

Het brengen van een experiment naar de praktijk is een complex proces met culturele, structurele en praktische barrières. Opschaling houdt in dat we manieren vinden om deze barrières te overwinnen, zodat we van een kleinschalig experiment kunnen evolueren naar een grootschalige praktijk.

Er zijn vijf vormen van opschaling te onderscheiden: scaling in, scaling out, scaling up, scaling deep en scaling beyond. 'Scaling in' betekent dat we ervoor zorgen dat een tijdelijke praktijk permanent wordt en dat het experiment succesvol geïmplementeerd wordt. 'Scaling out' vindt plaats wanneer een succesvol initiatief dat bijvoorbeeld begon in één gemeente, wordt uitgebreid naar een bredere regio. 'Scaling up' houdt in dat een initiatief van een lokaal niveau naar het nationaal niveau wordt getild, wat bijvoorbeeld nodig kan zijn om (financiële) steun te krijgen van het beleid of wetgeving aan te passen. 'Scaling deep' komt voor bij bijvoorbeeld 'mobility as a service'. Het vereist de betrokkenheid van verschillende organisaties die deze dienst aanbieden, maar het kan alleen werken als burgers het ook daadwerkelijk gebruiken. Dit vergt overtuigingskracht en brede steun vanuit de samenleving. 'Scaling beyond' verwijst naar een toepassing die oorspronkelijk is ontwikkeld voor één specifiek doel of taak, maar later wordt uitgebreid naar andere doelen of taken.

Het is essentieel om een goed begrip te hebben van wat opschaling precies inhoudt. Opschaling is een veelzijdig proces waarbij verschillende vormen na elkaar kunnen plaatsvinden. Soms begint de opschaling op gemeentelijk niveau en wordt het vervolgens opgepakt door het algemene beleid, waarna de toepassing wordt uitgebreid naar een bredere regio ('scaling out'). Vervolgens kan 'scaling deep' plaatsvinden, waarbij burgers het initiatief ondersteunen en gebruiken. De uitdaging is om de juiste positie te vinden voor deze vijf vormen van opschaling, die niet altijd in dezelfde volgorde hoeven plaats te vinden. Wat werkt, hangt af van de aard van de innovatie, de politieke en maatschappelijke context, en andere factoren. Het opschalingsproces is onvoorspelbaar.

Een strategie voor opschaling is nodig. Het is belangrijk om regelmatig te evalueren waar je staat met de innovatie, welke barrières er zijn om meer impact te maken, en welke stappen er moeten worden genomen om verder te evolueren. De volgende stappen zijn afhankelijk van de identificatie van de barrières. Het opstellen van een roadmap met de verschillende elementen van het opschalingsproces is daarbij essentieel.

Opschalen in de slimme stad is een complex en meerdimensionaal proces. Het is belangrijk om verbanden te leggen tussen de verschillende vormen van opschaling en regelmatig te reflecteren over de volgende stappen. Het identificeren van huidige barrières en het bepalen van de gewenste opschalingsstrategie is essentieel, waarbij aandacht wordt besteed aan publieke waarden. Het opstellen van plannen voor opschaling is belangrijk, maar deze moeten ook kunnen worden aangepast naarmate het proces vordert.