Auteur: Nathalie Debast
Gepubliceerd op: 02-12-2021
Lokale besturen zijn een cruciale partner voor de federale overheid bij de inrichting van opvangcentra voor asielzoekers. Samenwerking staat hierbij centraal, al zijn er ook een aantal werkpunten. Zo vragen de burgemeesters meer betrokkenheid en communicatie en hebben ze nood aan instrumenten om fake news te bestrijden. Dat blijkt uit een bevraging die Fedasil uitvoerde bij 62 gemeenten met een of meerdere opvangcentra, in opdracht van staatssecretaris Sammy Mahdi. De resultaten uit dit onderzoek werden gebundeld in een syntheserapport.
Nauwere betrokkenheid en tijdige communicatie
De resultaten uit de bevraging geven aan dat nuance een kernwoord is bij de opvattingen van lokale besturen, maar desondanks zijn er ook een aantal heldere bevindingen.
Zo leren de resultaten dat de relatie tussen buurtbewoners en bewoners van opvangcentra een belangrijke spil is voor een goede integratie in de gemeente, maar dat deze relatie onderhevig is aan tal van - vaak complexe - factoren. Het gaat hierbij over zaken als een gebrek aan kennis bij bewoners over de gewoontes en normen (62,96%), taalbarrières (42,59%) en gevoelens van onveiligheid (29,63%), maar bijvoorbeeld ook over een gebrek aan contact (25,93%) en foute of polariserende informatie op sociale media (20,37%).
Opmerkelijk wanneer gekeken wordt naar de grootste moeilijkheden bij de opening van een opvangcentrum, is dat protest en verdeeldheid (38,33%), maar ook onwaarheden op sociale media (38,33%) de grootste struikelblokken vormen.
Uit de enquête komen ook enkele andere resultaten naar boven die eerder betrekking hebben tot de samenwerking tussen lokale besturen en Fedasil. Wanneer de burgemeesters gevraagd worden om hun belangrijkste verbeterpunten aan te duiden, komen snellere communicatie over beslissingen (48,33%), meer betrokkenheid bij genomen beslissingen (35,0%) en meer frequente overlegmomenten (30%) het vaakst aan bod. Bovendien geeft ongeveer 1 op 3 bevraagde burgemeesters aan dat er weinig tot geen ruimte is voor overleg bij het openen van een opvangcentrum.
Daarnaast zijn er echter ook diverse aspecten die hoofdzakelijk positief ervaren worden door de bevraagde gemeenten. Zowel de relaties tussen de gemeentelijke diensten en bewoners van opvangcentra als de contacten tussen burgers en bewoners van opvangcentra blijken bijvoorbeeld veelal constructief en positief. Hetzelfde geldt voor de integratie van het opvangcentrum in de gemeenten, en dan vooral voor gemeenten die al meer dan 10 jaar asielzoekers opvangen.
Adviezen voor succesvolle lokale inrichting
Binnen de bevraging kregen de bevraagde burgemeesters ook de ruimte om hun adviezen te formuleren voor lokale besturen die voor het eerst te maken krijgen met de inrichting van een opvangcentrum. In totaal werden 8 concrete aanbevelingen geformuleerd:
- Informeer je inwoners tijdig, correct en transparant
- Voorzie in overleg met het opvangcentrum
- Betrek en raadpleeg de inwoners van de gemeente, alsook het maatschappelijk middenveld
- Zet in op de interactie en het contact tussen inwoners en het centrum
- Informeer en raadpleeg de eigen gemeentelijke diensten
- Kies voor een open houding tegenover asielzoekers
- Wees betrokken bij belangrijke operationele beslissingen
- Wissel informatie en goede praktijken uit met andere gemeenten
Blijvend inzetten op dialoog en samenwerking
De resultaten uit het syntheserapport geven duidelijk aan dat lokale besturen zich opstellen als een constructieve partner bij de inrichting van opvangcentra, maar ook dat zij geconfronteerd worden met bezorgdheden en uitdagingen die een rem zetten op het proces.
We onthouden hierbij vooral de vraag naar meer betrokkenheid van lokale besturen bij de procedure van opening en meer informatie over operationele beslissingen. “Mag ik het federale niveau raad geven? Betrek de lokale besturen. Echt betrekken”, geeft een van de burgemeesters aan in de enquête, en we kunnen deze oproep alleen maar bijtreden. Door lokale besturen tijdig en grondig te betrekken bij beslissingen over de inrichting van opvangcentra, kunnen zij de nodige afstemming op het terrein organiseren en belangrijke aandachtspunten signaleren voor de inrichting. Ook de nood aan bijkomende instrumenten om fake news en onwaarheden op sociale media te bestrijden komt duidelijk aan bod.
Het is goed dat de staatsecretaris initiatief neem om de verzuchtingen op het lokale niveau te capteren. De VVSG zal hierover verder in gesprek gaan met de staatssecretaris om concrete acties op te zetten.
